Διαμάντια: Όλα άρχισαν με μία πέτρα...

Μία πολύ ενδιαφέρουσα τάση μας (επαν-)έρχεται από το εξωτερικό με σκοπό να ταράξει τα νερά της κατασκευής κοσμημάτων πολυτελείας, αλλά και τις… τσέπες όσων λατρεύουν τους πολύτιμους και σπάνιους λίθους. Η παραγγελία αποκλειστικών κομματιών με πανάκριβα πετράδια, μπορεί να θυμίζει ξιπασμένη συνήθεια του περασμένου αιώνα, όσοι όμως γνωρίζουν -και πιστέψτε μας πλέον είναι πολλοί- έχουν πολύ συγκεκριμένες απαιτήσεις από τους μεγάλους οίκους και δεν διστάζουν να ξοδέψουν γι’αυτές αλόγιστο χρόνο και χρήμα.

Σπάνια διαμάντια, συγκεκριμένης κοπής και εξέχουσας ποιότητας πρωτοστατούν στις επιλογές των εκλεκτών πελατών, που δεν συμβιβάζονται πλέον με τη μαζική, prêt-a-porter παραγωγή του Cartier και απαιτούν κάτι πραγματικά μοναδικό, αψηφώντας το κόστος και τη δυσεύρετη φύση του. Η Avril Groom, των Financial Times, περιγράφει τη μόδα που ξεκίνησε από την Αμερική, καθιερώθηκε στην Ιαπωνία και εξαπλώνεται ταχύτατα στο Λονδίνο και το Παρίσι:

Στα σχολαστικά αρχεία των ιστορικών κοσμηματοπωλείων, όπως το Cartier, το Boucheron ή το Van Cleef & Arpels, όμορφα σκιτσαρισμένες και επισημειωμένες «ποζάρουν» οι απαιτήσεις των πριγκίπων, των μαχαραγιάδων, των μεγιστάνων και των κυριών των τιμών όλου του κόσμου. Πολλοί εξ αυτών προέρχονται από οικογένειες που συνήθιζαν, αιώνες τώρα, να αναθέτουν παραγγελίες κοσμημάτων, χωρίς ποτέ να καταδεχτούν να αγοράσουν «ετοιματζίδικα». Άλλοι είναι νέοι πελάτες, που μοιάζουν να έχουν κάνει διδακτορικό στο θέμα και που ξέρουν τι και πώς το θέλουν.

Παρόλο που τα κομμάτια κατά παραγγελία του προηγούμενου αιώνα ήταν ανέκαθεν επικεντρωμένα στις σημαντικές πέτρες, πολλές φορές κληροδοτημένες από προηγούμενες γενιές, η δημιουργικότητα του σχεδιαστή έπαιζε πάντα σημαντικό ρόλο. Τα αποτελέσματα ήταν πλούσια σε πολυτέλεια και κάποια -για παράδειγμα, το σχέδιο του Boucheron με το φίδι και τον Ινδιάνο- χρησιμεύουν σήμερα ως έμπνευση σε σύγχρονες συλλογές. Περιστασιακά, η έμπνευση του σχεδιαστή προηγούνταν της εποχής του –η συλλογή των Van Cleef & Arpels “Trésors Révelés” δημιουργήθηκε πέρυσι από σχέδια που είχαν ετοιμαστεί για πελάτες από τη δεκαετία του 1920 έως τη δεκαετία του 1960, αλλά έγιναν εφικτά μόνο χάρη στη μοντέρνα τεχνολογία.

Καθώς οι πολυεθνικές μάρκες πολυτελείας εξελίσσονταν, τα κατά παραγγελία κοσμήματα έχασαν την αίγλη τους και μέχρι τη δεκαετία του 1970, έδειχναν να έχουν βαλτώσει, αποτελώντας μία άλλη εκδοχή της υψηλής ραπτικής. Σήμερα, η ανάθεση δημιουργίας κάποιου αποκλειστικού κοσμήματος έχει γίνει η τελευταία λέξη της μόδας ανάμεσα στους ευκατάστατους αναζητητές του μοναδικού. Νέα αποκλειστικά καταστήματα ανοίγουν, ενώ άλλα, καθιερωμένα ήδη στον χώρο, γίνονται πιο παραγωγικά στην αναζήτηση πελατολογίου.

Και παρόλο που κανένας οίκος δεν παραδέχεται πως οι παραγγελίες ξεπερνούν του 10% της συνολικής παραγωγής, όλοι ψιθυρίζουν πως υπάρχει αύξηση της τάξης, σύμφωνα με τον Cartier, του 100% τα τελευταία τρία χρόνια. Είναι, όπως λέει o πρόεδρος του Tiffany στη Μεγάλη Βρετανία Melvyn Kirtley, «ένας τομέας με μεγάλες δυνατότητες. Έχει πάει καλά στην Αμερική εδώ και πέντε χρόνια και στην Ιαπωνία εδώ και δύο. Τώρα προσπαθούμε να επεκταθούμε στο Λονδίνο και την Ευρώπη». Όπως τονίζει ο Ian Thompson, ειδικός στα κοσμήματα παραγγελίας της Mappin & Webb, «Ο αριθμός των κομματιών παραγγελίας μπορεί να είναι μικρός, αλλά η αξία τους είναι δυσανάλογα υψηλή. Συχνά εμπεριέχουν ασυνήθιστες πέτρες που έχουμε αναζητήσει για έναν εκλεκτό πελάτη.»

Αυτό αναδεικνύει μία από τις κύριες διαφορές ανάμεσα στα κοσμήματα παραγγελίας σήμερα και σε αυτά που σχεδιάζονταν τον 20ο αιώνα. «Όλα ξεκινούν με μία πέτρα», είναι η φράση στα χείλια όλων. Με απλούστερα, μοντέρνα σχέδια, η τέχνη του κοσμηματοποιού σχετίζεται με τη δημιουργία του τέλειου δεσίματος «έτσι ώστε το μάτι να έλκεται από την κύρια πέτρα», λέει ο Kirtley. Η άλλη μεγάλη διαφορά είναι το πελατολόγιο, που αν και συχνά «νεόπλουτο», κανείς δεν θα τολμούσε ποτέ να το χαρακτηρίσει έτσι. «Από τα αποθέματα των ‘άδετων’ πετρών που έχουμε, αν πέσει στα χέρια μας μία πολύ ιδιαίτερη πέτρα στοχεύουμε στους πελάτες που ξέρουμε ότι θα την απολαύσουν.»

Οι νέοι πελάτες ερευνούν τις πέτρες τους σε βάθος. «Το internet και η κάλυψη από τα μέσα βοηθούν στο να έχουμε ιδιαίτερα ενημερωμένους πελάτες», λέει ο Raymond Graff, διευθυντής παραγωγής της ομώνυμης οικογενειακής φίρμας που ξεχωρίζει ως πρωτοπόρα στα υπερπολυτελή και «υπερ-μοδάτα» κίτρινα διαμάντια. «Αναγνωρίζουν την διαφορετική κοπή και την ποιότητα, και ξέρουν τι τιμή να περιμένουν. Η δουλειά μας είναι να τους βρούμε το πιο όμορφο δείγμα στα κριτήρια που θέτουν.» Ο εκπρόσωπος τύπου του Moussaieff, γνωστό για τα σπάνια, πολύχρωμα διαμάντια του, συμφωνεί: «Η επίγνωση των πετρών έχει αυξηθεί πολύ. Παρουσιάζουμε τα κοσμήματά μας ως έτοιμα κομμάτια αλλά αν ένας πελάτης προτιμά μία συγκεκριμένη πέτρα και τη θέλει δεμένη με έναν διαφορετικό τρόπο, φυσικά θα υποκύψουμε.»

Παρομοίως, ο Adler λέει: «Οι πελάτες ξέρουν ακριβώς τι πέτρα θέλουν και προσπαθούμε μαζί να την βρούμε.» Ο Graff δεν δέχεται παραγγελίες στο σχέδιο, παρουσιάζοντας τελειωμένα κομμάτια, γιατί φοβάται μη χαθεί η ταυτότητά τους, αλλά πασχίζει διεξοδικά να βρει συγκεκριμένες πέτρες για τους πελάτες του. Όπως σημειώνει ο Pierre Rainero, “image, style and heritage director” του Cartier, «το να βρούμε την τέλεια κοπή, ή τα πιο ταιριαστά χρώματα, όπως έχουμε κάνει για διάφορα ανάμεικτα παστέλ διαμαντένια κομμάτια, είναι δύσκολο, αλλά οι πελάτες είναι αποφασισμένοι να περιμένουν.» Ο CEO της Boucheron, Jean-Christophe Bédos, από την άλλη, ανακαλεί μία παραγγελία που περιλάμβανε οχτώ σμαράγδια σε σχήμα καρδιάς. «Ο ανιχνευτής πολύτιμων λίθων μας βρήκε επτά. Κάποια στιγμή, μία γυναίκα μπήκε στο κατάστημά μας στο Παρίσι για να εκτιμήσει ένα σμαράγδι. Ήταν τέλειο και την πείσαμε να μας το πουλήσει.»

Σε τέτοια «über-jewel» επίπεδα, οίκοι όπως ο Leviev -φημισμένος για διαμάντια υψηλής ποιότητας- και ο Graff δρουν με ιδιαίτερη διακριτικότητα. «Αν έχουμε δέσει μία πραγματικά ξεχωριστή πέτρα, στοχεύουμε στους πελάτες με προσοχή», λέει ο Graff, του οποίου το καινούργιο εργαστήριο με τους 70 κοσμηματοποιούς θεωρείται το μεγαλύτερο στη Δύση. «Τη δείχνουμε μόνο στους πελάτες που έχουν εκδηλώσει πραγματικό ενδιαφέρον. Δεν πρέπει να παρουσιαστεί στον επικείμενο αγοραστή ως μία πέτρα που έχουν δει και έχουν απορρίψει πολλοί.» Τέτοιες λεπτομέρειες είναι σημαντικές στο κτίσιμο της αμοιβαίας εμπιστοσύνης, ανάμεσα στον πελάτη και τον οίκο.

Όπως αναφέρει ο Raphael Canot, υπεύθυνος δημιουργικού του οίκου De Beers, «στο παρελθόν, οι άνθρωποι είχαν έναν οικογενειακό κοσμηματοποιό. Στοχεύουμε να καθιερώσουμε στον οίκο μας και αυτόν τον ρόλο και να ανταποκριθούμε και με αυτόν τον τρόπο στον σύγχρονο πελάτη που ήδη εμπιστεύεται την ποιότητα των πετραδιών μας.»

Η εμπιστοσύνη έχει βοηθήσει στο να εισέλθει και ένας άλλο παίκτης στο «γήπεδο»: Ο οίκος Sotheby’s, του οποίου το τμήμα Διαμαντιών καθιερώθηκε το 2006 με το Steinmetz Diamond Group. Η ιδέα προήλθε από την εμπειρία της προέδρου Patti Wong στο Hong Kong, όπου βοήθησε να συγκεντρωθούν ασυνήθιστα πετράδια για τους πελάτες του γνωστού οίκου δημοπρασιών.

Ένας πιθανός λόγος της ισχύος των πετραδιών εις βάρους του δεσίματος είναι η ανάλογη αξία τους. «Οι πέτρες διαμορφώνουν ως επί το πλείστον το κόστος των κομματιών που παραγγέλνονται», λέει ο Wong. «Σε επίπεδο 20 έως 100 καρατίων, η πέτρα και η επενδυτική της αξία είναι τεράστια.» Σύμφωνα με τον Graff, «οι μεγάλοι συλλέκτες είναι κυρίως άνδρες που νιώθουν πως κατέχοντας μία μεγάλη, σπάνια πέτρα επιδεικνύουν επαρκώς τον πλούτο τους, την τεχνοκριτική τους και την επενδυτική τους δεινότητα.»

Ωστόσο, όλο και περισσότεροι νέοι πελάτες μπαίνουν στο παιχνίδι του κοσμήματος κατά παραγγελία, και αυτό φυσικά προκαλεί την ανταπόκριση μιας παραδοσιακά «ψηλομύτικης» βιομηχανίας. Υπάρχει ένα νέο «άνοιγμα» στη συμπεριφορά αλλά και τη διαμόρφωση των καταστημάτων -περισσότερο φως, περισσότερα χαμόγελα- αν και η τρομακτική ασφάλεια αναπόφευκτα παραμένει. Συναντήσεις πελατών και κοσμηματοποιών κλείνονται με ραντεβού, ενώ κατά καιρούς διοργανώνονται prive συναντήσεις μεγάλων αγοραστών και εμπόρων σε ένα περιβάλλον που θυμίζει party.

Το internet παίζει και εδώ τον ρόλο του. Η εταιρία Cool Diamonds, η μεγαλύτερη στην Ευρώπη σε on-line διαμάντια, προσφέρει παροχές παραγγελιών (από 2.780 ευρώ μαζί με το πετράδι), καθώς και έτοιμα κομμάτια σχεδιασμένα από τους απόφοιτους κοσμηματοποιούς του Πανεπιστημίου Central Saint Martins. Ωστόσο, ο πρόεδρος της εταιρίας τονίζει ότι αποκλειστικές παραγγελίες γίνονται μόνο στα οικονομικά κομμάτια. Αν ο πελάτης επιθυμεί ένα πολύ ιδιαίτερο δέσιμο τους καλεί σε προσωπική επαφή. Όσο high-tech κι αν επιχειρεί να γίνει η συγκεκριμένη αγορά, τίποτα δεν συγκρίνεται με το προσωπικό άγγιγμα.

Άλλωστε, όσοι παραγγέλνουν κοσμήματα με πολύτιμους λίθους κατ’ αποκλειστικότητα, το κάνουν από πάθος. Και η όλη διαδικασία θα πρέπει να το αντανακλά αυτό.

Ε. Μ.