της Δώρας Μαλανδρινού
Tελικά, μπορεί αυτή να μην είναι η ”Νόρα” του Ίψεν, ο στόχος όμως του σκηνοθέτη να σοκάρει, να προκαλέσει ίσως και να επικαιροποιήσει το δράμα επιτυγχάνεται πλήρως. Ο Τόμας Οστερμάιερ, που από το 1999 ανήκει στη διευθυντική ομάδα της ”Σαουμπίνε” (θέατρο που ίδρυσαν οι Πέτερ Στάιν και Κλάους Μίκαελ Μπρίγκερ), ανατρέπει εντελώς το σκηνικό και παρουσιάζει μια διαφορετική ”Νόρα”, προσαρμοσμένη στα σύγχρονα δεδομένα.
Έτσι, η κεντρική ηρωίδα του κλασικού έργου του Ίψεν εγκαταλείπει το τη Νορβηγία του 19ου αιώνα και το ”κουκλόσπιτό” της (η πρεμιέρα του δράματος δόθηκε στην Κοπεγχάγη το 1879), μεταφέρεται στον 21ο και εγκαθίσταται στο λοφτ ενός νεόπλουτου ζευγαριού με συρόμενες πόρτες και εσωτερικές σκάλες, επιπλωμένο με την τελευταία λέξη της μόδας, όπου κυριαρχεί ένα μεγάλο ενυδρείο.
Τα πρόσωπα μιλούν μια εντελώς σύγχρονη γλώσσα συμπεριφερόμενα σαν γιάπηδες του Βερολίνου (ο Τόρβαλντ φοράει κοστούμι Αρμάνι και παίζει με την καινούργια του κάμερα βγάζοντας τα παιδιά του φωτογραφίες, η Νόρα ντυμένη με λευκή γούνα και κρατώντας μια τσάντα Burberry εισβάλλει στο σπίτι κρατώντας πολλά ψώνια, ο γιατρός Ρανκ, ο ”φίλος” της οικογένειας, είναι ένας τύπος μποέμ με αμφισεξουαλική, όπως μαθαίνουμε, συμπεριφορά, που κορτάρει ασύστολα τη Νόρα), ενεργούν και αντιδρούν σπασμωδικά, ενώ πολλές φορές φτάνουν στα όρια του παράλογου.
Όλα είναι new age. Ωστόσο, πίσω από τη χλιδάτη επιφάνεια το καζάνι σιγοβράζει. Οι κραυγές της Νόρας σε ανύποπτο χρόνο, σ’ ένα χτύπημα στην πόρτα, στον ήχο του τηλεφώνου, ενώ μιλάει με τον άνδρα της, σημαίνουν συναγερμό και υποδηλώνουν την έκρυθμη κατάσταση που δεν έχει ακόμη εκδηλωθεί.
Η σύγκρουση θα έρθει όταν ο Τόρβαλντ θα μάθει για το χρέος της Νόρας στον Κρόγκστατ, συνεργάτη του στην τράπεζα που θέλει να απολύσει, αφού αυτό γίνεται μοχλός εκβιασμού που απειλεί να τινάξει από τη μια στιγμή στην άλλη το οικοδόμημα που έκτισε. Έξαλλος, τη χλευάζει, τη βρίζει, τη φτύνει στο πρόσωπο. Εκείνη σοκάρεται και ξαφνικά συνειδητοποιεί ποσό πλαστή είναι η ευτυχία που με θυσίες οκτώ χρόνων προσπάθησε να συντηρήσει.
Το τέλος θα είναι ακόμη πιο ακραίο και δραματικό. Η Νόρα δεν θα εγκαταλείψει απλώς το σπίτι της. Θα εκτελέσει εν ψυχρώ τον άνδρα της με ένα ρεβόλβερ, αφού τον έχει δικάσει η συνείδησή της.
Η παράσταση που σκηνοθέτησε ο Τ. Οστερμάιερ, ένας από τους πιο αναγνωρισμένους σκηνοθέτες του γερμανόφωνου χώρου στην Ευρώπη, αποτελεί μια όντως ανατρεπτική και ριζοσπαστική ανάγνωση του κλασικού δράματος του Ίψεν.
Και δεν είναι μόνο η επικαιροποίηση του σκηνικού ή το δραστικό τέλος του έργου. Είναι οι σημάνσεις και το νεορεαλιστικό ιδίωμα (βασίζεται στη σωματοποίηση των φαντασιώσεων, των παθών και των ορμών των δραματικών προσώπων, την κίνηση των ηρώων σε ρυθμούς r’n’b μουσικής, την εμφάνιση της Νόρας α λα Λάρα Κροφτ ή του γιατρού Ρανκ εν είδει ”Αγίου”) που στοιχειοθετούν την παραλλαγή της ιστορίας.
Η ”Νόρα” του Τ. Οστερμάιερ σε όλη της διάρκεια της παράστασης κινείται στα όρια του γκροτέσκου, του παράλογου και μερικές φορές του ψυχολογικού θρίλερ. Η αληθοφάνεια δε της σκηνής του αυτοτραυματισμού της Νόρας είναι πρωτοφανής. Δικαιολογείται βέβαια από τη θητεία του σκηνοθέτη στην ”Μπαράκε”, τη σκηνή του ”Ντόιτσες Τεάτερ” που ήταν προσανατολισμένη σε ριζοσπαστικές προτάσεις και στο σκληρό πρόσωπο του σύγχρονου θεάτρου που παρουσιάζει τις απάνθρωπες όψεις της καταναλωτικής κοινωνίας ή τα τρομερά προσωπικά αδιέξοδα
Λειτουργικό το περιστρεφόμενο σκηνικό, συντέλεσε στην ενότητα του ρυθμού της παράστασης και τις σκηνικές αλλαγές, η μουσική ήταν εξαιρετική δημιουργώντας ατμοσφαιρική υπόκρουση, το ίδιο και η ερμηνεία των Αν Τίσμαν και Γ. Χάρτμαν
Κατάμεστη από θεατές ήταν και χθες η αίθουσα του θεάτρου της Πειραιώς 260, που κάλεσαν σε encore τρεις φορές τους ηθοποιούς.
Ανάμεσά τους διακρίναμε την Ασπασία Παπαθανασίου, το συνθέτη Νίκο Ξυδάκη, τους σκηνοθέτες Στάθη Λιβαθινό, Λευτέρη Βογιατζή και Κωνσταντίνο Αρβανιτάκη.
Μια ακόμη πολύ ενδιαφέρουσα και δυνατή εμπειρία από το Φεστιβάλ Αθηνών.
Τελευταία παράσταση σήμερα Πέμπτη, 22 Ιουνίου, στις 21.00, στο θέατρο Πειραιώς 260, στα γερμανικά με ελληνικούς υπέρτιτλους.
* Το θέατρο ”Σαουμπίνε” παρουσιάζει αμέσως μετά (28-30/6), στο ίδιο θέατρο και σε παγκόσμια πρώτη, το ”Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας” του Σαίξπηρ σε σκηνοθεσία πάλι του Τ. Οστερμάιερ.
