Αλκίνοος Ιωαννίδης: Ένα θέαμα-ακρόαμα στο Θέατρον

της Ναταλί Χατζηαντωνίου

Μα ο Αλκίνοος στο Θέατρον; Στοίχημα πως αυτό σκέφτεται καταρχήν όποιος διαβάζει πως για τις φετινές, λιγοστές εμφανίσεις του, ο Αλκίνοος Ιωαννίδης επέλεξε την αίθουσα «Αντιγόνη» στο «Θέατρον» του Κέντρου Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος». Μήπως κι εμείς το ίδιο δεν αναρωτηθήκαμε; Γιατί ένας τραγουδοποιός που εξακολουθεί να έχει «γκέλα» και στο πολύ νεανικό κοινό, να διαλέγει μία αίθουσα (1000 θέσεων), η οποία πόρρω απέχει από την, συμβατότερη στο ύφος και στο ρεπερτόριό του, αισθητική της μουσικής σκηνής;

Κι όμως, δεν είναι ότι ο Αλκίνοος υπέκυψε στην τάση της τελευταίας πενταετίας. Αυτήν, δηλαδή, που θέλει καταξιωμένους δημιουργούς και τραγουδιστές να επιλέγουν να κάνουν live σε αίθουσες θεατρικής λογικής, χωρίς ωστόσο να επιδιώκουν πάντα να προσαρμόσουν και το ρεπερτόριό τους στις αισθητικές αρχές που επιβάλλει εκ των πραγμάτων ένας τέτοιος χώρος: Απλά οι περισσότεροι, χρησιμοποιώντας κάποιες σκηνικές παρεμβάσεις, αναπαράγουν ό,τι κάνουν συνήθως, θεωρώντας λανθασμένα πως η αυταξία του θεατρικού χώρου, συμβάλλει στο κύρος τους.

Αντίθετα, εκείνος δικαιολογεί απ΄την αρχή μέχρι το τέλος την επιλογή του, προτείνοντας μία, κεντημένη ψιλοβελονιά, μουσική παράσταση που λαμβάνει υπόψιν της τις χωροταξικές συνθήκες. Πώς; Βίντεο, εικαστικές κατασκευές, φωτισμοί και βέβαια ενορχηστρώσεις, εξηγούν γιατί αυτό το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα δεν θα μπορούσε να φιλοξενείται παρά μόνον εκεί.

Όσοι λοιπόν πάνε στο «Θέατρον» θα στερηθούν επί 2,5 ώρες περίπου (μ' ένα ενδιάμεσο 15λεπτο διάλειμμα) τσιγάρο, ποτό και τους χαλαρότερους όρους ακρόασης που επιτρέπει ένα κλαμπ, θα κερδίσουν όμως την παρακολούθηση ενός θεάματος-ακροάματος, στο οποίο εικαστικό και μουσικό μέρος συμπρωταγωνιστούν και συντονίζονται με ακρίβεια δευτερολέπτου, φτιάχνοντας τελικά μια ενιαία, σφιχτοδεμένη και ρέουσα καλλιτεχνική πρόταση, καλοκουρδισμένη σαν ελβετικό ρολόι.

Εικαστικά «παιχνίδια»

Τα εικαστικά στοιχεία, είτε πρόκειται για τα εικαστικά «ιδεογράμματα», τα σχέδια και τις κατασκευές του Άντη Ιωαννίδη, είτε για τα βίντεο του Αλέξανδρου Σεϊταρίδη, συστήνονται εξαρχής μαζί με το πρώτο τραγούδι («Παράκληση») της βραδιάς, συνοδεύουν όλο το πρόγραμμα και υποκλίνονται μαζί με τον τραγουδοποιό στο τελευταίο «μπιζάρισμα».

Ενδιαμέσως οι βιντεοπροβολές σκίτσων, εικόνων, ηλεκτρονικών, εικαστικών στοιχείων (όπως π.χ. μιας αφαιρετικής, αλλά παιχνιδιάρικης φωτεινής στήλης που αναπτύσσεται γεωμετρικά σε κατάμαυρο φόντο), ακόμα και μιας βωβής ταινίας μικρού μήκους (που εικονοποιεί αφαιρετικά τους στίχους της «Πατρίδας) ή της εντυπωσιακής γλυπτικής κατασκευής του Άντη Ιωαννίδη (ένα σύμπλεγμα με ποδηλάτες το οποίο κατεβαίνει απ΄την οροφή, καθώς ακούγεται το τραγούδι «Μη με κλειδώνεις»), εμφανίζονται και χάνονται, παρακολουθώντας με εντυπωσιακή ακρίβεια τον μουσικό ρυθμό και τα λόγια.

Για παράδειγμα, ένα απλό παιχνίδισμα φωτός στη βιντεο-οθόνη είναι προορισμένο να λάμψει για λίγο, ταυτόχρονα με τη συγκεκριμένη συλλαβή ενός στίχου. Αυτή η μαγική ισορροπία προϋπέθεσε αναμφισβήτητα ώρες πρόβας και προετοιμασίας. Αλλά άξιζε τον κόπο καθώς το τελικό εικαστικό αποτέλεσμα, λιτό και λειτουργικό, συνυπογράφει ένα αποτέλεσμα υψηλής αισθητικής.

Πρώτη φορά μαζί…

Στους συμπρωταγωνιστές του Αλκίνοου είναι φυσικά κι οι μουσικοί της μπάντας του. Αυτό είναι κάθε άλλο παρά πρωτόγνωρο για έναν τραγουδοποιό, που πάντα στα live του παραχωρεί στους «συμπαίκτες» του το δικαίωμα να αναπνέουν μουσικά. Σε αυτή την περίπτωση, όμως, η αρχή συνεργασίας του Αλκίνοου, δοκιμάζεται για πρώτη φορά με αυτό το σχήμα: Ο, διάσημος της ελληνικής τζαζ σκηνής, Γιώργος Κοντραφούρης παίζει Hammond, πιάνο κι επεμβαίνει πότε-πότε στις μελωδίες με εξαιρετικούς τζαζ αυτοσχεδιασμούς (π.χ. στις «Σταγόνες στο Γυαλό»), τσέλο και κρητική λύρα παίζει ο Γιώργος Καλούδης, κρουστά ο Άγγελος Πολυχρόνου και ηλεκτρική κιθάρα και ούτι ο Κωνσταντίνος Στουραΐτης. Ολοι μαζί φτιάχνουν ένα «καλογυαλισμένο» κουαρτέτο από περίφημες μουσικές μονάδες, ικανές να παρακολουθήσουν, αλλά και να εξελίξουν με μικρές πινελιές το μελωδικό ύφος του τραγουδοποιού.

Έξυπνες κι εύστοχες είναι κι οι ενορχηστρώσεις. Σέβονται τον συγκεκριμένο χώρο και τις ακουστικές του απαιτήσεις, χωρίς να παραβιάζουν την αρχική μελωδική γραμμή. Το πέρασμα π.χ. από το ούτι του Καλούδη, μπορεί να λαμποκοπά με καινούριο τρόπο πάνω στη μουσική της «Αρετούσας», παραμένει όμως όσο διακριτικό χρειάζεται. Οι μουσικοί φτιάχνουν και την πολυφωνική, «αναγεννησιακή» χορωδία που συνοδεύει τον Αλκίνοο στο «Απόγευμα στο δέντρο», συνυπογράφοντας μία από τις ωραιότερες εκτελέσεις του τραγουδιού. 

Μια αναδρομή και μερικά «δανεικά»…

Το ρεπερτόριο της βραδιάς (περί τα 15 τραγούδια για καθένα από τα δύο μέρη του προγράμματος) είναι στραμμένο στο πιο εσωστρεφές κομμάτι του Αλκίνοου-χωρίς βέβαια να αποκλείονται οι μεγάλες του επιτυχίες όπως «Ο Βυθός» ή «Ο Προσκηνυτής» κ.ά. Αγκαλιάζει όλη του την εργογραφία απ΄όταν έδινε το δισκογραφικό παρόν ως ερμηνευτής του Νίκου Ζούδιαρη («Στην αγορά του κόσμου», 1993) κι απ΄την πρώτη του απόπειρα στην απολύτως προσωπική τραγουδοποιία («Ο δρόμος, ο χρόνος και ο πόνος», 1997), μέχρι την τελευταία («Νεροποντή» 2009). Οι εμφανίσεις γίνονται άλλωστε με αφορμή την πολύ πρόσφατη κυκλοφορία του διπλού άλμπουμ «Γυάλινος Κόσμος» με τα best-of, αλλά και της συλλογής «Συγκομιδή» που περιλαμβάνει όλους τους προσωπικούς του δίσκους.

Στο πρόγραμμα ακούγονται όμως κι ορισμένα τραγούδια, άλλων δημιουργών. Όχι μόνο το «Δεν μπορώ» ή η «Ζήνωνος» που αν και πρόκειται για δημιουργίες του Ζούδιαρη, είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τον Αλκίνοο, αλλά και άλλα, όπως η αριστουργηματική «Μεγάλη Πέμπτη» του Χρήστου Τσιαμούλη, με τους στίχους του Νίκου Γκάτσου. Στον τελευταίο ανήκει και η ανέκδοτη σατυρική «Χατζιδακιάς», μια έμμετρη βιογραφία φίλου προς φίλο που είχε γράψει ο Γκάτσος και μελοποίησε μόλις πρόπερσι ο Αλκίνοος. Στο πρόγραμμα περιλαμβάνονται επίσης δύο τραγούδια του Μιχάλη Σιγανίδη, ένα σε δικούς του στίχους («Διπλοπαρκαρισμένος») και ένα σε ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη («Τρανζίστορ»). Αν προσθέσουμε και το παραδοσιακό, κυπριακό «Αχερόμπασμαν» («Αχερομπάζω κι έρκουμαι»), έχουμε μια πλήρη εικόνα για τα «δανεικά» τραγούδια που ερμηνεύει ο Αλκίνοος.

Με την παντοδυναμία της ησυχίας… 

Η δομή του προγράμματος φτιάχνει έξυπνα υποενότητες όπως π.χ. είναι αυτή για την Κύπρο, όταν στο τέλος του πρώτου μέρους, ερμηνεύονται κατά σειρά το «Αχερόμπασμαν», το «Για την Κύπρο» με τους στίχους του Σαββόπουλου και η «Πατρίδα». Αυτό το τελευταίο απ' τη «Νεροποντή» είναι και χαρακτηριστικό ενός ακόμα ωριμότερου Αλκίνοου που πολιτικά δεν θορυβεί, δεν κρύβει όμως μία ήσυχη, σαφή και εξοπλισμένη με επιχειρήματα, πολιτική και κοινωνική ευαισθησία.
 
Η λέξη «ήσυχος» ίσως είναι κλειδί γι' αυτόν τον τραγουδοποιό που πατά τα 43, φροντίζοντας όλα αυτά τα χρόνια να εξελίσσεται ήσυχα και αποτελεσματικά. Η δική του ησυχία εμπεριέχει ωστόσο την παντοδυναμία της αποφασιστικότητας και την ισχύ της προσωπικής άποψης. Αυτό αντανακλάται και στα τραγούδια του που συγκεράζουν την κλασική του παιδεία και τις αρχές της αναγεννησιακής μουσικής, με την κυπριακή μουσική παράδοση, κάποιες νύξεις από το γαλλικό chanson και την ιταλική μπαλάντα κι ακόμα τη τζαζ και τον ροκ ηλεκτρισμό. Μουσικά ο Αλκίνοος τα εμπεριέχει όλα αυτά και τα εξελίσσει μεσα στο μουσικό του σύμπαν που παραμένει προσωπικό και αναγνωρίσιμο.

Ταξίδι σε αυτό το σύμπαν είναι και η τωρινή του παράσταση. Αν μάλιστα συνυπολογίσετε τη μοναδική σκηνική του άνεση κι ένα μη-προκάτ χιούμορ που διαθέτουν οι επικοινωνιακοί του κώδικες στην άμεση σχέση του με το κοινό, έχετε την απάντηση γιατί να πάτε να τον ακούσετε, έστω και χωρίς ποτό και τσιγάρο.

Info:
«Θέατρον» του Κέντρου Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος»: Πειραιώς 254, Ταύρος, τηλ. 212 254 0300.
Παρασκευή 17 και Σάββατο 18 Φεβρουαρίου (δύο τελευταίες παραστάσεις)
Τα εισιτήρια στοιχίζουν: 16€, 21€, 25€. Προπώληση: στα ταμεία, στο τηλεφωνο ή στην ιστοσελίδα του «Ελληνικού Κόσμου», και στα Public