Monsieur Lazhar: Το πρώτο αριστούργημα της φετινής σεζόν

του Λουκά Τσουκνίδα 

Το “Monsieur Lazhar” του Φιλίπ Φαλαρντό ήταν η περσινή συμμετοχή στην τελική πεντάδα των ξενόγλωσσων Όσκαρ για τον Καναδά, μία από τις ταινίες που έχασαν από το εξαιρετικό “A Separation” του Αγκάρ Φαράντι. Αυτό για την ιστορία απλώς, αφού η ταινία του Φαλαρντό είναι στην ίδια κατηγορία, μια καταπληκτική κινηματογραφική κατασκευή με υπέροχες ερμηνείες, που ξεχειλίζει από ψυχή και συναίσθημα, χωρίς να της λείπει η αιχμή, αλλά και η ψύχραιμη ματιά στη δύσκολη κατάσταση την οποία πραγματεύεται. Το πρώτο αριστούργημα της φετινής σεζόν.

Η υπόθεση

Ένα πρωί, σε ένα δημοτικό σχολείο του Μόντρεαλ, ένας μικρός μαθητής βρίσκει την δασκάλα του κρεμασμένη μέσα στην τάξη όπου τους έκανε μάθημα. Το σχολείο αναστατώνεται και η διευθύντρια προσπαθεί να ισορροπήσει την κατάσταση. Κανείς υποψήφιος δεν παρουσιάζεται για την δύσκολη θέση του αντικαταστάτη. Πλην ενός. Ο Μπασίρ Λαζάρ, πρόσφυγας από την Αλγερία με το δικό του φορτίο απώλειας και θλίψης στην πλάτη, αυτοπροτείνεται και παίρνει τελικά τη δουλειά. Μέσα σε ένα περιβάλλον αποστειρωμένο, όπου οι σχέσεις μαθητών και καθηγητών καθορίζονται από ταμπού, ο Κύριος Λαζάρ θα προσπαθήσει με τον δικό του παλιομοδίτικο τρόπο να πλησιάσει τα παιδιά για να τα βοηθήσει και να βοηθηθεί...



Η κριτική

Μετά από μια σύντομη εισαγωγή, όπου βλέπουμε το περιστατικό που θα στοιχειώσει όλη την ταινία και γνωρίζουμε τον άνθρωπο που θα κληθεί να το αντιμετωπίσει από την πιο δύσκολη θέση, ο Φαλαρντό μας βάζει κατευθείαν στην αίθουσα, στο πλευρό του κεντρικού του χαρακτήρα για να περάσουμε, ως συνενήλικοι, κι εμείς τη μύησή του στο νέο του εργασιακό περιβάλλον. Δεν παραβλέπει βεβαίως, να μας ενημερώσει και για την προσωπική ζωή του δασκάλου, δίνοντας άλλη διάσταση στην εμπειρία μας ως παρατηρητές, αλλά και να μας καταστήσει κριτές της πολύ ενδιαφέρουσας και συναισθηματικά φορτισμένης κατάστασης που θα βιώσει μαζί με τους μαθητές του.

Ο Μπασίρ Λαζάρ είναι ένας άνθρωπος που πενθεί, και η ριψοκίνδυνη εμφάνισή του τη δεδομένη στιγμή στο δεδομένο σχολείο για μια δουλειά-ωρολογιακή βόμβα μπορεί να αποδοθεί μόνο στην ανάγκη του να συναναστραφεί με ανθρώπους με τους οποίους τον δένει μια κοινή εμπειρία. Ακόμη κι αν αυτοί είναι μικρά παιδιά. Η επίσημη αντιμετώπιση είναι εκείνη της αποσιώπησης από τη δημόσια σφαίρα του σχολείου και η συζήτηση μόνο μέσα στα όρια της τάξης και μόνο με την ειδική ψυχολόγο κατά τις τακτικές επισκέψεις της. Θέμα ταμπού όπως και πάρα πολλά άλλα, μέσα σε μια συνδυασμένη κουλτούρα εκσυγχρονισμού, προστατευτισμού και συντηρητισμού, που όμως τόσο πιο προχωρημένη θεωρείται από την αλγερινή εμπειρία που κουβαλά ο Κύριος Λαζάρ.

Το σενάριο του Φαλαρντό παρ' όλ' αυτά δεν καταδικάζει ούτε καταγγέλλει κανέναν και τίποτα, μόνο παρακολουθεί από κοντά τον αντίκτυπο της αυτοκτονίας, της απώλειας, μα και των αναπάντητων ερωτημάτων στους ίδιους τους εμπλεκόμενους, αλλά και στις μεταξύ τους σχέσεις. Δεν αποστρέφει ποτέ την προσοχή του απ' τον Κύριο Λαζάρ και μέσω της δικής του εμπειρίας, αποκαλύπτει πολύ όμορφα την ιδιοσυγκρασία όλων των υπόλοιπων, τις απρόβλεπτα ώριμες αντιδράσεις των παιδιών, την αποκαρδιωτική ολιγωρία του ανήμπορου σχολικού μικροσυστήματος και την αποστασιοποίηση των δασκάλων. “Η τάξη” λέει στους μαθητές του “είναι ένας τόπος φιλίας, δουλειάς και ευγένειας. Ένας τόπος γεμάτος ζωή, όπου αφιερώνει κανείς τη ζωή του. Και δεν τον μολύνει ποτέ με τη δική του απελπισία.”

Δεν υπάρχει καμία φάλτσα νότα στην κινηματογραφική συμφωνία του Φαλαρντό, αλλά αν μία από αυτές είναι πιο καλοβαλμένη από όλες θα έλεγα ότι είναι η επιλογή του Μοχάμεντ Φελάγκ για τον ρόλο του δασκάλου Λαζάρ. Ο Φελάγκ πείθει απ' την πρώτη στιγμή ότι ο Λαζάρ δε θα μπορούσε να μοιάζει, να κινείται, να μιλά και να εκφράζεται διαφορετικά. Είναι κύριος του ρόλου του χωρίς να επισκιάζει τους άλλους, και περισσότερο τα εκπληκτικά παιδιά της ταινίας που τον σιγοντάρουν σαν έμπειροι επαγγελματίες.

Το “Monsieur Lazhar” είναι μια εξαιρετική ταινία, σίγουρα μία από τις καλύτερες που θα δούμε στη σεζόν που μόλις άρχισε.

Βγαίνουν ακόμη:

Το πολύ καλό γερμανικό δράμα “Barbara” του Κρίστιαν Πέτζολντ και το νέο σίκουελ της σειράς Αστερίξ και Οβελίξ, “On Her Majesty`s Secret Service”.