Τι πρέπει να προσέχω όταν έχω ωχρά κηλίδα: Συμβουλές για τη διατροφή και την όραση

Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι μια χρόνια, προοδευτική πάθηση των ματιών που επηρεάζει κυρίως ανθρώπους άνω των 60 ετών. Πρόκειται για μια από τις κυριότερες αιτίες απώλειας όρασης παγκοσμίως, και επηρεάζει το κεντρικό οπτικό πεδίο, καθιστώντας δύσκολες πολλές καθημερινές δραστηριότητες όπως η ανάγνωση, η αναγνώριση προσώπων ή η οδήγηση.

Ας δούμε όμως την πάθηση αναλυτικά, μαζί με τους τρόπους αντιμετώπισής της.

Τι είναι η ωχρά κηλίδα και πώς επηρεάζει την όραση

Η ωχρά κηλίδα είναι το κεντρικό τμήμα του αμφιβληστροειδούς χιτώνα στο μάτι, υπεύθυνο για την ευκρινή, λεπτομερή όραση που χρειάζεσαι για δραστηριότητες όπως η ανάγνωση, η αναγνώριση προσώπων και η οδήγηση. Η εκφύλισή της, κυρίως σε μεγαλύτερες ηλικίες, οδηγεί σε απώλεια του κεντρικού οπτικού πεδίου, ενώ η περιφερειακή όραση μπορεί να παραμένει ανέπαφη. Δεν είναι απλώς ενόχληση – είναι μια πάθηση που μπορεί να αλλάξει την καθημερινότητά σου.

Συμπτώματα και στάδια εκφύλισης ωχράς κηλίδας

Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (AMD – Age-related Macular Degeneration) μπορεί να είναι ξηρή ή υγρή. Η ξηρή μορφή εξελίσσεται πιο αργά και προκαλεί σταδιακή μείωση της όρασης, ενώ η υγρή μορφή είναι πιο επιθετική και συνδέεται με την ανάπτυξη μη φυσιολογικών αγγείων κάτω από την ωχρά κηλίδα. Τα πρώτα συμπτώματα συχνά περιλαμβάνουν θολή ή παραμορφωμένη κεντρική όραση, δυσκολία στο διάβασμα και στην αντίληψη χρωμάτων ή λεπτομερειών. Καθώς η πάθηση προχωρά, αυτές οι δυσκολίες επιδεινώνονται και μπορεί να προκαλέσουν σημαντική απώλεια λειτουργικής όρασης.

Τροφές που βοηθούν στην υγεία της ωχράς κηλίδας

Η διατροφή από μόνη της δεν μπορεί να θεραπεύσει την εκφύλιση της ωχράς, αλλά μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην επιβράδυνση της εξέλιξής της. Επιπλέον, βοηθά στον έλεγχο παραγόντων όπως η υπέρταση, η παχυσαρκία και η υψηλή χοληστερόλη, που συνδέονται με την πορεία της πάθησης.

Αντιοξειδωτικά και βιταμίνες

Οι βιταμίνες Α, C και Ε είναι γνωστές για την αντιοξειδωτική τους δράση. Βοηθούν στην προστασία των κυττάρων των ματιών από τις ελεύθερες ρίζες και έχουν συσχετιστεί με μικρότερο κίνδυνο για καταρράκτη και εκφυλιστικές παθήσεις της ωχράς. Πηγές τους είναι τα εσπεριδοειδή, τα καρότα, οι πιπεριές, το αβοκάντο και οι ξηροί καρποί.

Καροτενοειδή: λουτεΐνη και ζεαξανθίνη

Αυτά τα δύο φυσικά αντιοξειδωτικά συγκεντρώνονται στην ίδια την ωχρά κηλίδα και λειτουργούν σαν φίλτρα που απορροφούν το μπλε φως. Βοηθούν στην προστασία από την οξειδωτική φθορά και τη φλεγμονή. Βρίσκονται κυρίως σε πράσινα φυλλώδη λαχανικά όπως το σπανάκι και το kale, αλλά και σε καλαμπόκι, αυγά και κολοκύθα.

Λιπαρά οξέα ω-3

Τα ω-3 λιπαρά οξέα, που εντοπίζονται σε ψάρια όπως ο σολομός, οι σαρδέλες και ο τόνος, αλλά και σε λιναρόσπορο και καρύδια, έχουν αντιφλεγμονώδη δράση και φαίνεται να μειώνουν την ανάπτυξη παθολογικών αγγείων κάτω από τον αμφιβληστροειδή, ειδικά στην υγρή μορφή της νόσου.

Τροφές και συνήθειες που πρέπει να αποφεύγονται

Τα επεξεργασμένα τρόφιμα, τα γλυκά, το πρόχειρο φαγητό και η υπερβολική κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών δεν προσφέρουν καμία ουσιαστική υποστήριξη στην υγεία των ματιών. Αντίθετα, αυξάνουν τη φλεγμονή, προάγουν την παχυσαρκία και επιβαρύνουν το καρδιομεταβολικό σύστημα, το οποίο σχετίζεται έμμεσα με την εξέλιξη της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας.

Προστασία των ματιών από το φως και την καταπόνηση

Η μακροχρόνια έκθεση στο έντονο ηλιακό φως και στο μπλε φως των οθονών μπορεί να επιβαρύνει την ωχρά κηλίδα. Η χρήση γυαλιών ηλίου με φίλτρο UV, η τακτική ξεκούραση των ματιών κατά την εργασία στον υπολογιστή και ο καλός φωτισμός στους εσωτερικούς χώρους είναι απλά αλλά σημαντικά βήματα για την πρόληψη επιπλέον φθοράς.

Τακτικός οφθαλμολογικός έλεγχος και παρακολούθηση

Η συνεχής παρακολούθηση από οφθαλμίατρο, ειδικά αν έχεις ήδη διαγνωστεί με κάποια μορφή εκφύλισης, είναι απολύτως απαραίτητη. Οι ενέσεις anti-VEGF, οι οπτικές τομογραφίες και η εξατομικευμένη καθοδήγηση αποτελούν μέρος της σύγχρονης θεραπευτικής προσέγγισης. Η έγκαιρη παρέμβαση μπορεί να διατηρήσει σημαντικό μέρος της όρασης σου για χρόνια.

Συμπληρώματα διατροφής: πότε είναι απαραίτητα

Σε κάποιες περιπτώσεις, οι γιατροί προτείνουν ειδικά συμπληρώματα βασισμένα στη μελέτη AREDS2, που περιλαμβάνουν βιταμίνη C, Ε, ψευδάργυρο, χαλκό, λουτεΐνη και ζεαξανθίνη. Δεν υποκαθιστούν τη διατροφή αλλά μπορεί να τη συμπληρώσουν εκεί όπου υπάρχει ανάγκη. Πάντα να συμβουλεύεσαι τον γιατρό σου πριν ξεκινήσεις κάποιο σκεύασμα.

Τρόπος ζωής και καθημερινές προφυλάξεις

Η διακοπή του καπνίσματος είναι ίσως η πιο κρίσιμη απόφαση που μπορείς να πάρεις. Οι καπνιστές έχουν έως και τετραπλάσιο κίνδυνο για εκφύλιση της ωχράς. Παράλληλα, η σωματική άσκηση, ο έλεγχος του σωματικού βάρους και η μείωση του στρες έχουν ευεργετική επίδραση όχι μόνο στην υγεία των ματιών αλλά και στην ψυχική σου ανθεκτικότητα.