Τα αριστουργήματα που πρέπει να έχεις δει στο Αρχαιολογικό Μουσείο

Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, φίλε αναγνώστη, είναι μεγάλο. Δεν το θυμάσαι αν τελευταία φορά πέρασες την πόρτα του «τότε με το σχολείο» αλλά καλύπτει πέντε χιλιάδες χρόνια και δέκα στρέμματα Ιστορίας, αρκετά για να γεμίσουν μια ολόκληρη μέρα, ή/και να σε αγχώσουν αν είσαι από τους ανθρώπους που αγχώνονται εύκολα όταν δεν ξέρουν τι να πρωτοδούν. Γι’ αυτό σου φτιάξαμε τη λίστα με τα SOS μπροστά στα οποία κάθε πρωτάρης θα σταθεί, χωρίς πολλά πολλά λόγια –μόνο τα βασικά που θα έπρεπε να ξέρεις.

Η Μάσκα του Αγαμέμνονα, που δεν είναι όντως του Αγαμέμνονα, ήταν όμως η αφορμή για να φτιαχτεί αυτό εδώ το μουσείο. Όταν τη βρήκε στις Μυκήνες, το 1876, ο Ερρίκος Σλήμαν έστειλε στον Βασιλιά Γεώργιο Α’ ένα τηλεγράφημα στο οποίο έλεγε «Βρήκα εντός των Τάφων μεγάλους θησαυρούς αρχαϊκών αντικειμένων εκ καθαρού χρυσού. Οι θησαυροί ούτοι αρκούν και μόνον να γεμίσουν ένα μεγάλο μουσείον, που θα είναι το αξιολογώτερον του κόσμου. Και το οποίον ανά τους αιώνας θα ελκύει εις Ελλάδαν χιλιάδας ξένους από όλας τας χώρας». Η μάσκα ανήκε σε κάποιον βασιλιά των Μυκηνών περίπου τρεις αιώνες προγενέστερο του Αγαμέμνονα, αν υποθέσουμε ότι ο Αγαμέμνονας όντως υπήρξε. Αυτό, για όσους δεν τα πάνε καλά με τις χρονολογίες, σημαίνει ότι η μάσκα είναι του 1500 π.Χ. Χίλια χρόνια, δηλαδή, πριν χτιστεί η Ακρόπολη.

Τα κυκλαδίτικα ειδώλια, που καταλαμβάνουν μια ολόκληρη αίθουσα μόνα τους, και θα σε εκπλήξουν με το μέγεθός τους αν μέχρι τώρα τα έχεις δει μόνο ως μικροσκοπικά μπιμπελό, που θα μπορούσαν να σταθούν πάνω στο κομοδίνο σου (θου κύριε, ιεροσυλία). Κάποια από αυτά ξεπερνούν και το ενάμιση μέτρο σε ύψος. Χρονολογούνται από το 1500 έως και το 3000 π.Χ.

Οι Πυγμάχοι της Σαντορίνης είναι τοιχογραφία από το Ακρωτήρι, τον διάσημο αρχαιολογικό χώρο του νησιού που είχε διώροφα και τριώροφα σπίτια αδιανόητα παλιά –το 1600 π.Χ. Η τοιχογραφία είναι πασίγνωστη, την έχεις δει χιλιάδες φορές σε εξώφυλλα βιβλίων Ιστορίας, αλλά και πάλι, η πρώτη φορά που τη βλέπεις μπροστά σου ολόκληρη, έτσι όπως βρέθηκε στο Ακρωτήρι –ούτε γυάλινες προθήκες ούτε τίποτα– είναι σχεδόν εξωπραγματική.

Ο Δίας/ Ποσειδώνας του Αρτεμισίου είναι ένα από τα διασημότερα, και εντυπωσιακότερα, χάλκινα αγάλματα της κλασικής εποχής. Τον λέμε Δία/ Ποσειδώνα, γιατί το αντικείμενο που κρατούσε δεν βρέθηκε ποτέ: Θα μπορούσε να είναι ο κεραυνός του Δία, ή η τρίαινα του Ποσειδώνα, κατά τα άλλα οι δύο θεοί μοιάζουν αρκετά μεταξύ τους. Αν μας ρωτάς, πιστεύουμε ότι η οριζόντια κίνηση των χεριών ταιριάζει πιο πολύ με την τρίαινα του Ποσειδώνα (ο Δίας τον κεραυνό θα τον έριχνε πιθανότερα κάθετα) αλλά εσύ μπορείς να διαλέξεις όποιον θεό προτιμάς. Το άγαλμα χρονολογείται περίπου στο 460 π.Χ.

Το Παιδί με το Άλογο το αναγνωρίζεις αμέσως –χωρίς να είσαι βέβαιος πού το έχεις ξαναδεί, είναι μια εικόνα που απλώς υπάρχει στη μνήμη όλων μας. Ένα χάλκινο αριστούργημα που μοιάζει να κινείται όταν το κοιτάς από μπροστά, τόσο τέλεια έχει αποτυπωθεί η κίνηση των μυών αλόγου και αναβάτη, φιλοξενείται σε αυτήν που λέγεται χαϊδευτικά Μεγάλη Κόκκινη Αίθουσα, στο κέντρο των 30 συνολικά αιθουσών με τα αγάλματα. Είναι επίσης χάλκινο, αν και πολύ μεταγενέστερο από τον Δία/ Ποσειδώνα: Χρονολογείται περίπου στο 140 π.Χ. Βρέθηκε κι αυτό στο Αρτεμίσιο.

Της ίδιας περίπου εποχής είναι και ένα από τα πιο διασκεδαστικά μαρμάρινα αγάλματα του μουσείου, αυτό που απεικονίζει την Αφροδίτη έτοιμη να μπει στο λουτρό (πώς το ξέρουμε αυτό; Από το μαντήλι με το οποίο έχει μαζέψει τα μαλλιά της) να υψώνει… παντόφλα στον Πάνα που της τρίβεται, ενώ ο μικρός φτερωτός Έρωτας προσπαθεί να τους χωρίσει.

Ο Κούρος του Σουνίου είναι το πρώτο άγαλμα που θα δεις μπαίνοντας στη Συλλογή των Γλυπτών (την πρώτη από τις 30 αίθουσες με τα αγάλματα που λέγαμε) της οποίας δεν είναι καθόλου χαλαρή εισαγωγή: Με τα τρία μέτρα του ύψους του, και το βάθρο που τον κάνει ακόμα πιο επιβλητικό, προκαλεί το δέος με το καλημέρα σας. Είναι της αρχαϊκής περιόδου, του 600 περίπου π.Χ. και στεκόταν για πολλούς αιώνες μπροστά στον ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο. Οι κούροι ήταν αφιερώματα στους θεούς, και απεικόνιζαν είτε τον θεό στον οποίο αφιερώνονταν είτε τον άνθρωπο που παράγγελνε τον κούρο για να τον αφιερώσει στον θεό.

Και τέλος, ακόμα και αν εξαντληθείς στις αίθουσες με τα αγάλματα, φύλα τις τελευταίες σου δυνάμεις για να μάθεις να ξεχωρίζεις τον Άνουβι από τον Όσιρι, και την Ίσιδα από την Μπαστέτ, χαζεύοντας τα υπέροχα μαύρα αγαλματάκια της Αιγυπτιακής Συλλογής. Δεν είναι, βέβαια, μόνο αυτά: Σαρκοφάγοι, στήλες, αγάλματα, αγγεία, κοσμήματα, πορτραίτα και μούμιες συναποτελούν μια από τις σπουδαιότερες αιγυπτιακές συλλογές του κόσμου, που καλύπτει μια χρονική περίοδο από το 5000 π.Χ. μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια.