Τα fake news που "σταυρώνουν"
Τα fake news είναι λιγότερο πιθανό να ρίξουν κυβερνήσεις και πιο πιθανό να καταστρέψουν υπολήψεις απλών ανθρώπων που έπεσαν στην δίψα του κοινού για αίμα.
γράφει:
Παλαιότερο των 360 ημερών
γράφει:
Παλαιότερο των 360 ημερών
Τα fake news αποτελούν την μεγαλύτερη μάστιγα αυτού που κάποιος θα μπορούσε να ονομάσει δημοκρατικοποιημένη πρόσβαση στην πληροφορία- το σημαντικότερο δηλαδή επίτευγμα του διαδικτύου, ευθέως συγκρίσιμο με εκείνο της τυπογραφίας.
Το τι είναι μια «κακογραμμένη είδηση» έχει πλέον αλλάξει.
Στον πυρήνα των fake news δεν υπάρχει η προχειρότητα ή η τεμπελιά για την «διασταύρωση» της πληροφορίας, όπως επιτάσσει η δημοσιογραφική πρακτική. Δεν υπάρχει η πλημμέλεια στην διενέργεια του ρεπορτάζ. Υπάρχει η επιθυμία του Μέσου που δημοσιεύει να προσδέσει το κοινό εκβιάζοντας το συναίσθημά του: κάνοντάς το να χαρεί υπερβολικά, να θυμώσει, να αγανακτήσει, να φοβηθεί.
Έτσι μια αφορμή από την ειδησεογραφία γίνεται πεδίο κιτρινισμού και επενδύεται με γενναίες δόσεις συναισθήματος που ουδεμία σχέση έχουν με την είδηση. Με την ίδια την είδηση συνυφαίνονται οι συναισθηματικές της προεκτάσεις, τις οποίες ο καταναλωτής τις πληροφορίας βρίσκει συνήθως μπλεγμένες με την πληροφορία.
Αυτό δεν είναι ανάγκη να γίνεται κραυγαλέα- κάλλιστα συμβαίνει και πιο υποδόρια. Δείτε για παράδειγμα την πολύ υγιή απαγόρευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης έναντι της μουσικής επένδυσης των ειδήσεων που παρουσιάζονται στα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων και τον τρόπο που τα δελτία της ελληνικής τηλεόρασης αγνοούν αυτή την παράμετρο βάζοντας π.χ. την άτυχη μάνα να θρηνεί σε αργή κίνηση υπό τους ήχους μουσικών του Σπανουδάκη ή πώς επενδύονται με μουσική αγωνίας τα ρεπορτάζ για την εξάπλωση διαφόρων ασθενειών και για πυρκαγιές.
Μήτρα των fake news δεν είναι λοιπόν πάντα η πολιτική σκοπιμότητα, η οποία είναι και κατά κανόνα πιο εύκολο να εντοπιστεί, αλλά και το χαμηλό επίπεδο ειδησεογραφικού προϊόντος που προτιμούν να καταναλώνουν οι περισσότεροι από εμάς. Φαίνεται ότι στην εποχή που οι χρηματοδότες του Τύπου λιγοστεύουν, δεν υπάρχει περιθώριο να αγνοείται ο τελικός καταναλωτής και οι προτιμήσεις του.
Πρόσφατο θύμα αυτής της δομικής δυσλειτουργίας του συστήματος ενημέρωσης, που κατά τα άλλα δεν είναι ελληνική, αλλά συλλήβδην του δυτικού κόσμου- είναι η οικογένεια των Σύρων προσφύγων που δακτυλοδείχθηκε αδίκως από τα Μέσα και από το πόπολο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με αφορμή τον θάνατο του 11 μηνών βρέφους της.
Η επιθυμία των media για «αίμα» εδώ δεν στράφηκε κατά των ιθυνόντων του νοσοκομείου ή κάποιων άλλων, αλλά η κατηγορία για κακοποίηση, ακούστηκε, αναπαρήχθη αβασάνιστα και μεγιστοποιήθηκε, για να αποδειχθεί ανακριβής λίγα εικοσιτετράωρα μετά. Η αξιοπρεπέστατη οικογένεια των Σύρων δεν θέλησε να υποβάλει μήνυση ούτε κατά του ανεύθυνου ιατροδικαστή, ούτε κατά των πτωματοφάγων Μέσων. Αν το έκανε θα μας γλίτωνε ίσως από το να πρέπει να αναλογιστούμε μόνοι μας: Τι σόι κοινωνία είναι αυτή που πιο προτιμά να σκεφτεί τους διαφορετικούς ανθρώπους σαν πιθανά τέρατα, προκειμένου να «διασκεδάσει» κάνοντας με στόμφο «τσ, τς, τς,;
Το τι είναι μια «κακογραμμένη είδηση» έχει πλέον αλλάξει.
Στον πυρήνα των fake news δεν υπάρχει η προχειρότητα ή η τεμπελιά για την «διασταύρωση» της πληροφορίας, όπως επιτάσσει η δημοσιογραφική πρακτική. Δεν υπάρχει η πλημμέλεια στην διενέργεια του ρεπορτάζ. Υπάρχει η επιθυμία του Μέσου που δημοσιεύει να προσδέσει το κοινό εκβιάζοντας το συναίσθημά του: κάνοντάς το να χαρεί υπερβολικά, να θυμώσει, να αγανακτήσει, να φοβηθεί.
Έτσι μια αφορμή από την ειδησεογραφία γίνεται πεδίο κιτρινισμού και επενδύεται με γενναίες δόσεις συναισθήματος που ουδεμία σχέση έχουν με την είδηση. Με την ίδια την είδηση συνυφαίνονται οι συναισθηματικές της προεκτάσεις, τις οποίες ο καταναλωτής τις πληροφορίας βρίσκει συνήθως μπλεγμένες με την πληροφορία.
Αυτό δεν είναι ανάγκη να γίνεται κραυγαλέα- κάλλιστα συμβαίνει και πιο υποδόρια. Δείτε για παράδειγμα την πολύ υγιή απαγόρευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης έναντι της μουσικής επένδυσης των ειδήσεων που παρουσιάζονται στα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων και τον τρόπο που τα δελτία της ελληνικής τηλεόρασης αγνοούν αυτή την παράμετρο βάζοντας π.χ. την άτυχη μάνα να θρηνεί σε αργή κίνηση υπό τους ήχους μουσικών του Σπανουδάκη ή πώς επενδύονται με μουσική αγωνίας τα ρεπορτάζ για την εξάπλωση διαφόρων ασθενειών και για πυρκαγιές.
Μήτρα των fake news δεν είναι λοιπόν πάντα η πολιτική σκοπιμότητα, η οποία είναι και κατά κανόνα πιο εύκολο να εντοπιστεί, αλλά και το χαμηλό επίπεδο ειδησεογραφικού προϊόντος που προτιμούν να καταναλώνουν οι περισσότεροι από εμάς. Φαίνεται ότι στην εποχή που οι χρηματοδότες του Τύπου λιγοστεύουν, δεν υπάρχει περιθώριο να αγνοείται ο τελικός καταναλωτής και οι προτιμήσεις του.
Πρόσφατο θύμα αυτής της δομικής δυσλειτουργίας του συστήματος ενημέρωσης, που κατά τα άλλα δεν είναι ελληνική, αλλά συλλήβδην του δυτικού κόσμου- είναι η οικογένεια των Σύρων προσφύγων που δακτυλοδείχθηκε αδίκως από τα Μέσα και από το πόπολο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με αφορμή τον θάνατο του 11 μηνών βρέφους της.
Η επιθυμία των media για «αίμα» εδώ δεν στράφηκε κατά των ιθυνόντων του νοσοκομείου ή κάποιων άλλων, αλλά η κατηγορία για κακοποίηση, ακούστηκε, αναπαρήχθη αβασάνιστα και μεγιστοποιήθηκε, για να αποδειχθεί ανακριβής λίγα εικοσιτετράωρα μετά. Η αξιοπρεπέστατη οικογένεια των Σύρων δεν θέλησε να υποβάλει μήνυση ούτε κατά του ανεύθυνου ιατροδικαστή, ούτε κατά των πτωματοφάγων Μέσων. Αν το έκανε θα μας γλίτωνε ίσως από το να πρέπει να αναλογιστούμε μόνοι μας: Τι σόι κοινωνία είναι αυτή που πιο προτιμά να σκεφτεί τους διαφορετικούς ανθρώπους σαν πιθανά τέρατα, προκειμένου να «διασκεδάσει» κάνοντας με στόμφο «τσ, τς, τς,;
