12 πράγματα που δεν ξέρατε για την καφεΐνη
Σε πόση ώρα δρα ο καφές; Πόσο αθώο είναι το decaf; Ποια ελληνική πόλη καταναλώνει την περισσότερη καφεΐνη; Και άλλα μυστικά που κρύβει... το φλιτζάνι μας.
του Γιώργου Κόκουβα
Είτε μέσω της «ιερής» συνήθειας του καφέ, είτε στο τσάι και τα αναψυκτικά, την καταναλώνουμε κάθε μέρα. Για την ακρίβεια, η αρχή κάθε ημέρας μας… περιστρέφεται γύρω από αυτή. Πόσα όμως ξέρουμε στην πραγματικότητα για την καφεΐνη;
Η ουσία με την ελαφρώς πικρίζουσα γεύση που διεγείρει το κεντρικό νευρικό μας σύστημα και φροντίζει να μας «αφυπνίζει», σε λογικές δόσεις μπορεί να προσφέρει ωφέλιμα στοιχεία στον οργανισμό μας, όπως ώθηση στο μνημονικό, την συγκέντρωση και την διανοητική υγεία, καθώς και μειωμένες πιθανότητες νόσων όπως αυτή του Alzheimer ή διάφορες μορφές καρκίνου. Σε υπερβολικές, όμως, δόσεις, μπορεί να προκαλέσει αύξηση της αρτηριακής πίεσης, αϋπνίες, κρίσεις άγχους και ανησυχίας, ενώ η ξαφνική «αποχή» από αυτή μπορεί να επιφέρει συμπτώματα στέρησης, όπως πονοκέφαλοι και ευερεθιστότητα.
Αυτά όμως, ακόμη κι αν δεν τα ξέρατε, ίσως τα είχατε παρατηρήσει εμπειρικά, μετά από χρόνια κατανάλωση πρωινού (και μεσημεριανού, και απογευματινού και… βραδινού) καφέ. Παρακάτω, συγκεντρώνουμε μερικά ακόμη στοιχεία για την καφεΐνη που ίσως να μην γνωρίζατε.
*Ντεκαφεϊνέ δεν σημαίνει χωρίς καφεΐνη
Αν σκεφτόσασταν να απέχετε πλήρως από την καφεΐνη παραγγέλνοντας καφέ decaf, μάθετε πως η ένδειξη αυτή δεν σημαίνει πως το προϊόν που θα καταναλώσετε δεν έχει καθόλου καφεΐνη. Στην πραγματικότητα, αν μια συμβατική κούπα καφέ περιέχει 95-200mg καφεΐνης, μια κούπα decaf περιέχει 8,6-13,9mg. Ήτοι περίπου δέκα φορές λιγότερη, αλλά σίγουρα όχι μηδαμινή. Έρευνα που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Journal of Analytical Toxicology» ανέλυσε δέκα διαφορετικούς τύπους ντεκαφεϊνέ καφέ και βρήκε πως μόνο ένας από αυτούς δεν περιείχε καθόλου καφεΐνη. Μάλιστα, σε μεταγενέστερη έρευνα που ανέλυσε 36 διαφορετικούς τύπους decaf καφέ αποκάλυψε πως κάποιοι από αυτούς περιείχαν περισσότερα από 20mg καφεΐνης.
*Η καφεΐνη δρα μέσα σε ελάχιστα λεπτά
Σύμφωνα με μελέτη της Αμερικανικής Ακαδημίας της Υγείας του Ύπνου, χρειάζονται μόλις 30 με 60 λεπτά για να κορυφωθούν τα επίπεδα της καφεΐνης στο αίμα, ενώ τα πρώτα αποτελέσματά της κάνουν την εμφάνισή τους στα 10 πρώτα λεπτά μετά την κατανάλωση. Το ανθρώπινο σώμα εξουδετερώνει την μισή ουσία μέσα σε 3-5 ώρες, αλλά η υπόλοιπη συνεχίζει να δρα για 8-14 ώρες. Γι’ αυτό και οι ειδικοί προτείνουν αποχή από καφεϊνούχο ρόφημα για τουλάχιστον οκτώ ώρες, σε όσους αντιμετωπίζουν δυσκολίες στον ύπνο.
*Η καφεΐνη δεν μας επηρεάζει όλους με τον ίδιο τρόπο
Το φύλο, η φυλετική καταγωγή αλλά και τα ιατρικά σκευάσματα που τυχόν λαμβάνουμε αποτελούν παράγοντες που επηρεάζουν τον τρόπο δράσης της καφεΐνης στον καθένα από εμάς. Σε γενικές γραμμές, δρα πιο γρήγορα στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες και δύο φορές πιο γρήγορα στους καπνιστές σε σχέση με τους μη καπνιστές. Οι γυναίκες που λαμβάνουν αντισυλληπτικά την μεταβολίζουν στο ένα τρίτο του συνήθους ρυθμού, ενώ το ίδιο ισχύει και εν γένει για τους… Ασιάτες.
*Τα ενεργειακά ποτά συχνά έχουν λιγότερη καφεΐνη από τον καφέ
Θα πίστευε κανείς πως, ακριβώς επειδή τα energy drinks προορίζονται να μας δίνουν ενέργεια και να μας κρατούν «ξύπνιους» και ενεργούς, θα περιέχουν αξιοσημείωτη ποσότητα καφεΐνης. Στην πραγματικότητα, όμως, τα περισσότερα γνωστά ποτά του είδους περιέχουν πολύ λιγότερη ποσότητα σε σύγκριση με μια κούπα σκέτου καφέ. Μία «μερίδα» Red Bull για παράδειγμα περιέχει περί τα 80mg καφεΐνης, την ώρα που μία κούπα καφέ μπορεί να φτάσει τα 200mg.
*Οι πιο σκούροι κόκκοι καφέ περιέχουν λιγότερη καφεΐνη από τους ανοιχτόχρωμους
Οι «σκούρες» ποικιλίες καφέ δίνουν την εντύπωση πλούσιας, δυνατής γεύσης, κάτι που μας κάνει να πιστεύουμε πως αντιστοιχεί σε πιο «δυνατή» ποσότητα καφεΐνης. Κι όμως, στην πραγματικότητα οι σκουρόχρωμες, πιο πολύ καβουρδισμένες ποικιλίες «ψήνονται» για περισσότερη ώρα, κάτι που «καίει» μέρος της καφεΐνης τους.
*Η καφεΐνη συναντάται σε φυσική μορφή σε περισσότερα από 60 φυτά
Δεν «συχνάζει» μόνο στους κόκκους του καφέ: Την συναντάμε στα φύλλα του τσαγιού, στα δέντρα των τροπικών (τα οποία ονομάζονται kola trees και δίνουν την γεύση τους στον γνωστό τύπο αναψυκτικών) και στα κακαόδεντρα, μεταξύ άλλων.
*Κάθε μάρκα καφέ περιέχει διαφορετική ποσότητα καφεΐνης
Έρευνα που μέτρησε τις αντίστοιχες ποσότητες των γνωστότερων αλυσίδων καφέ των ΗΠΑ κατέληξε στο ότι κάθε ουγκιά του ίδιου τύπου, αλλά διαφορετικής αλυσίδας, καφέ παρουσιάζει αξιοσημείωτες διαφορές: Στα MacDonald’s για παράδειγμα, η καφεΐνη μετρήθηκε στα 9,1mg ανά oz (περίπου 30ml), ενώ στα Starbucks, η ίδια ποσότητα καφέ περιείχε 20,6mg -δηλαδή υπερδιπλάσια- καφεΐνη.
*Ο μέσος Έλληνας καταναλώνει 5,5 κιλά καφέ ετησίως
Κι αυτό προκύπτει από τον «Παγκόσμιο Χάρτη Κατανάλωσης Καφέ», στον οποίο, όπως αναμενόταν, έχουμε εξέχουσα θέση. Όχι πιο εξέχουσα από τις χώρες της Σκανδιναβίας, που για κάποιο λόγο πίνουν τους καφέδες… με το τσουβάλι: Η Φινλανδία είναι η παγκόσμια πρωταθλήτρια με ετήσια κατανάλωση 12 κιλά κατ’ άτομο, δεύτερη έρχεται η Νορβηγία με 9,9 κιλά και τρίτη θέση η Ισλανδία με 9 κιλά κατ’ άτομο. Αξίζει να αναφέρουμε πως στην χώρα μας, πρωταθλήτρια πόλη στον καφέ είναι η Λάρισα, οι κάτοικοι της οποίας φροντίζουν για το… ένα τρίτο της πανελλαδικής κατανάλωσης καφέ.
*Η καφεΐνη δεν υπάρχει μόνο σε ροφήματα
Μπορεί το 98% της καφεΐνης που λαμβάνουμε να προέρχεται από ροφήματα, αλλά μπορούμε να την βρούμε και σε στερεές τροφές όπως η σοκολάτα και φαρμακευτικά σκευάσματα – τα παυσίπονα για παράδειγμα συχνά περιέχουν καφεΐνη, γιατί έτσι γίνονται μέχρι και 40% πιο αποτελεσματικά.
*Η καφεΐνη δεν μπορεί να κάνει... νηφάλιο έναν μεθυσμένο
Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Ποτών των ΗΠΑ, η καφεΐνη δεν μπορεί να εξουδετερώσει το οινόπνευμα που κυκλοφορεί στον οργανισμό μας μετά από ένα μεθύσι, και ως εκ τούτου, κάποιος που μετά από κατανάλωση αλκοόλ, πίνει έναν καφέ και πιστεύει πως μπορεί να οδηγήσει με ασφάλεια, κάνει μεγάλο λάθος.
*Ποια τρόφιμα ή ροφήματα περιέχουν την μεγαλύτερη ποσότητα καφεΐνης;
Πρωταθλητής φυσικά στέφεται ο καφές, ακολουθεί το τσάι, και ο υπόλοιπος, μακρύς κατάλογος είναι διαθέσιμος εδώ, για να ξέρετε… τι καταναλώνετε.
Με πληροφορίες από το Huffingtonpost.com
Είτε μέσω της «ιερής» συνήθειας του καφέ, είτε στο τσάι και τα αναψυκτικά, την καταναλώνουμε κάθε μέρα. Για την ακρίβεια, η αρχή κάθε ημέρας μας… περιστρέφεται γύρω από αυτή. Πόσα όμως ξέρουμε στην πραγματικότητα για την καφεΐνη;
Η ουσία με την ελαφρώς πικρίζουσα γεύση που διεγείρει το κεντρικό νευρικό μας σύστημα και φροντίζει να μας «αφυπνίζει», σε λογικές δόσεις μπορεί να προσφέρει ωφέλιμα στοιχεία στον οργανισμό μας, όπως ώθηση στο μνημονικό, την συγκέντρωση και την διανοητική υγεία, καθώς και μειωμένες πιθανότητες νόσων όπως αυτή του Alzheimer ή διάφορες μορφές καρκίνου. Σε υπερβολικές, όμως, δόσεις, μπορεί να προκαλέσει αύξηση της αρτηριακής πίεσης, αϋπνίες, κρίσεις άγχους και ανησυχίας, ενώ η ξαφνική «αποχή» από αυτή μπορεί να επιφέρει συμπτώματα στέρησης, όπως πονοκέφαλοι και ευερεθιστότητα.
Αυτά όμως, ακόμη κι αν δεν τα ξέρατε, ίσως τα είχατε παρατηρήσει εμπειρικά, μετά από χρόνια κατανάλωση πρωινού (και μεσημεριανού, και απογευματινού και… βραδινού) καφέ. Παρακάτω, συγκεντρώνουμε μερικά ακόμη στοιχεία για την καφεΐνη που ίσως να μην γνωρίζατε.
*Ντεκαφεϊνέ δεν σημαίνει χωρίς καφεΐνη Αν σκεφτόσασταν να απέχετε πλήρως από την καφεΐνη παραγγέλνοντας καφέ decaf, μάθετε πως η ένδειξη αυτή δεν σημαίνει πως το προϊόν που θα καταναλώσετε δεν έχει καθόλου καφεΐνη. Στην πραγματικότητα, αν μια συμβατική κούπα καφέ περιέχει 95-200mg καφεΐνης, μια κούπα decaf περιέχει 8,6-13,9mg. Ήτοι περίπου δέκα φορές λιγότερη, αλλά σίγουρα όχι μηδαμινή. Έρευνα που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Journal of Analytical Toxicology» ανέλυσε δέκα διαφορετικούς τύπους ντεκαφεϊνέ καφέ και βρήκε πως μόνο ένας από αυτούς δεν περιείχε καθόλου καφεΐνη. Μάλιστα, σε μεταγενέστερη έρευνα που ανέλυσε 36 διαφορετικούς τύπους decaf καφέ αποκάλυψε πως κάποιοι από αυτούς περιείχαν περισσότερα από 20mg καφεΐνης.
*Η καφεΐνη δρα μέσα σε ελάχιστα λεπτά
Σύμφωνα με μελέτη της Αμερικανικής Ακαδημίας της Υγείας του Ύπνου, χρειάζονται μόλις 30 με 60 λεπτά για να κορυφωθούν τα επίπεδα της καφεΐνης στο αίμα, ενώ τα πρώτα αποτελέσματά της κάνουν την εμφάνισή τους στα 10 πρώτα λεπτά μετά την κατανάλωση. Το ανθρώπινο σώμα εξουδετερώνει την μισή ουσία μέσα σε 3-5 ώρες, αλλά η υπόλοιπη συνεχίζει να δρα για 8-14 ώρες. Γι’ αυτό και οι ειδικοί προτείνουν αποχή από καφεϊνούχο ρόφημα για τουλάχιστον οκτώ ώρες, σε όσους αντιμετωπίζουν δυσκολίες στον ύπνο.
*Η καφεΐνη δεν μας επηρεάζει όλους με τον ίδιο τρόπο Το φύλο, η φυλετική καταγωγή αλλά και τα ιατρικά σκευάσματα που τυχόν λαμβάνουμε αποτελούν παράγοντες που επηρεάζουν τον τρόπο δράσης της καφεΐνης στον καθένα από εμάς. Σε γενικές γραμμές, δρα πιο γρήγορα στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες και δύο φορές πιο γρήγορα στους καπνιστές σε σχέση με τους μη καπνιστές. Οι γυναίκες που λαμβάνουν αντισυλληπτικά την μεταβολίζουν στο ένα τρίτο του συνήθους ρυθμού, ενώ το ίδιο ισχύει και εν γένει για τους… Ασιάτες.
*Τα ενεργειακά ποτά συχνά έχουν λιγότερη καφεΐνη από τον καφέ
Θα πίστευε κανείς πως, ακριβώς επειδή τα energy drinks προορίζονται να μας δίνουν ενέργεια και να μας κρατούν «ξύπνιους» και ενεργούς, θα περιέχουν αξιοσημείωτη ποσότητα καφεΐνης. Στην πραγματικότητα, όμως, τα περισσότερα γνωστά ποτά του είδους περιέχουν πολύ λιγότερη ποσότητα σε σύγκριση με μια κούπα σκέτου καφέ. Μία «μερίδα» Red Bull για παράδειγμα περιέχει περί τα 80mg καφεΐνης, την ώρα που μία κούπα καφέ μπορεί να φτάσει τα 200mg.
*Οι πιο σκούροι κόκκοι καφέ περιέχουν λιγότερη καφεΐνη από τους ανοιχτόχρωμους Οι «σκούρες» ποικιλίες καφέ δίνουν την εντύπωση πλούσιας, δυνατής γεύσης, κάτι που μας κάνει να πιστεύουμε πως αντιστοιχεί σε πιο «δυνατή» ποσότητα καφεΐνης. Κι όμως, στην πραγματικότητα οι σκουρόχρωμες, πιο πολύ καβουρδισμένες ποικιλίες «ψήνονται» για περισσότερη ώρα, κάτι που «καίει» μέρος της καφεΐνης τους.
*Η καφεΐνη συναντάται σε φυσική μορφή σε περισσότερα από 60 φυτά
Δεν «συχνάζει» μόνο στους κόκκους του καφέ: Την συναντάμε στα φύλλα του τσαγιού, στα δέντρα των τροπικών (τα οποία ονομάζονται kola trees και δίνουν την γεύση τους στον γνωστό τύπο αναψυκτικών) και στα κακαόδεντρα, μεταξύ άλλων.
*Κάθε μάρκα καφέ περιέχει διαφορετική ποσότητα καφεΐνης
Έρευνα που μέτρησε τις αντίστοιχες ποσότητες των γνωστότερων αλυσίδων καφέ των ΗΠΑ κατέληξε στο ότι κάθε ουγκιά του ίδιου τύπου, αλλά διαφορετικής αλυσίδας, καφέ παρουσιάζει αξιοσημείωτες διαφορές: Στα MacDonald’s για παράδειγμα, η καφεΐνη μετρήθηκε στα 9,1mg ανά oz (περίπου 30ml), ενώ στα Starbucks, η ίδια ποσότητα καφέ περιείχε 20,6mg -δηλαδή υπερδιπλάσια- καφεΐνη.
*Ο μέσος Έλληνας καταναλώνει 5,5 κιλά καφέ ετησίως Κι αυτό προκύπτει από τον «Παγκόσμιο Χάρτη Κατανάλωσης Καφέ», στον οποίο, όπως αναμενόταν, έχουμε εξέχουσα θέση. Όχι πιο εξέχουσα από τις χώρες της Σκανδιναβίας, που για κάποιο λόγο πίνουν τους καφέδες… με το τσουβάλι: Η Φινλανδία είναι η παγκόσμια πρωταθλήτρια με ετήσια κατανάλωση 12 κιλά κατ’ άτομο, δεύτερη έρχεται η Νορβηγία με 9,9 κιλά και τρίτη θέση η Ισλανδία με 9 κιλά κατ’ άτομο. Αξίζει να αναφέρουμε πως στην χώρα μας, πρωταθλήτρια πόλη στον καφέ είναι η Λάρισα, οι κάτοικοι της οποίας φροντίζουν για το… ένα τρίτο της πανελλαδικής κατανάλωσης καφέ.
*Η καφεΐνη δεν υπάρχει μόνο σε ροφήματα
Μπορεί το 98% της καφεΐνης που λαμβάνουμε να προέρχεται από ροφήματα, αλλά μπορούμε να την βρούμε και σε στερεές τροφές όπως η σοκολάτα και φαρμακευτικά σκευάσματα – τα παυσίπονα για παράδειγμα συχνά περιέχουν καφεΐνη, γιατί έτσι γίνονται μέχρι και 40% πιο αποτελεσματικά.
*Η καφεΐνη δεν μπορεί να κάνει... νηφάλιο έναν μεθυσμένο Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Ποτών των ΗΠΑ, η καφεΐνη δεν μπορεί να εξουδετερώσει το οινόπνευμα που κυκλοφορεί στον οργανισμό μας μετά από ένα μεθύσι, και ως εκ τούτου, κάποιος που μετά από κατανάλωση αλκοόλ, πίνει έναν καφέ και πιστεύει πως μπορεί να οδηγήσει με ασφάλεια, κάνει μεγάλο λάθος.
*Ποια τρόφιμα ή ροφήματα περιέχουν την μεγαλύτερη ποσότητα καφεΐνης;
Πρωταθλητής φυσικά στέφεται ο καφές, ακολουθεί το τσάι, και ο υπόλοιπος, μακρύς κατάλογος είναι διαθέσιμος εδώ, για να ξέρετε… τι καταναλώνετε.
Με πληροφορίες από το Huffingtonpost.com
