Μύθοι και αλήθειες για τη σοκολάτα

της Μάριελ Μπόμπα

Είτε γλυκατζής, είτε όχι δύσκολα μπορεί κανείς να αντισταθεί σε ένα κομμάτι σοκολάτας, η οποία κατέχει αναμφισβήτητα "βασιλική θέση" στον κόσμο της ζαχαροπλαστικής. Η αλήθεια είναι πως κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί ποικίλες απόψεις σχετικά με την κατανάλωση της σοκολάτας και τα αποτελέσματα που έχει στην υγεία. Ο διατροφολόγος Βασίλης Παπαμίκος μας μίλησε για τις τελευταίες έρευνες και τα πορίσματά τους σχετικά με το θέμα, αποκαλύπτοντας όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για την κατανάλωση του αγαπημένου μας γλυκού.


Ιστορική Αναδρομή

Φαίνεται πως ο πρώτος λαός που ξεκίνησε να καταναλώνει σοκολάτα ήταν οι Ασντέκοι, όχι βέβαια στις μορφές που τη γνωρίζουμε σήμερα. Το 1600 οι Ισπανοί πρόσθεσαν ζάχαρη στο προϊόν και έκτοτε η κατανάλωση του διαδόθηκε σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο. Η πρώτη σοκολάτα γάλακτος έκανε την εμφάνισή της το 1847.

Είδη σοκολάτας

Οι πιο δημοφιλείς μορφές, στις οποίες συναντάμε σήμερα τη σοκολάτα είναι η σοκολάτα γάλακτος, η μαύρη σοκολάτα ή αλλιώς η σοκολάτα «υγείας» και η λευκή. Όπως μας είπε ο κ. Παπαμίκος «ο διαχωρισμός αυτός της σοκολάτας είναι πολύ σημαντικός, αφού κάθε μια από τις τρεις μορφές της έχει πολύ διαφορετική σύσταση και συνεπώς διαφορετικές ιδιότητες. Το σίγουρο είναι πως όταν γίνεται λόγος για τις ευεργεσίες της σοκολάτας, αναφερόμαστε κυρίως στη μαύρη σοκολάτα. Αυτό συμβαίνει γιατί το συγκεκριμένο είδος αποτελείται κυρίως από κακαόμαζα, ουσία στην οποία οφείλονται οι χαρακτηριστικές ευεργεσίες της σοκολάτας».

Η λευκή σοκολάτα ακριβώς για αυτόν το λόγο, επειδή δηλαδή δε συνίσταται από κακαόμαζα δεν προσφέρει τίποτα παραπάνω στον οργανισμό μας, πέρα από τη γευστική απόλαυση. Όπως είπε ο κ. Παπαμίκος, «η λευκή σοκολάτα φτιάχνεται από το λίπος που περιέχει ο σπόρος του κακαόδεντρου, ζάχαρη και γάλα και δεν έχει καμία από τις ιδιότητες της σοκολάτας». Δε θα ήταν λοιπόν άτοπο, να ισχυριστεί κανείς πως η λευκή σοκολάτα, δεν είναι στην πραγματικότητα σοκολάτα.


Σοκολάτα και θερμίδες

Όσο και αν αυτό μπορεί να μας στενοχωρεί, η σοκολάτα είναι μια πλούσια θερμιδικά τροφή, για αυτό και θα πρέπει να καταναλώνεται πάντα με μέτρο. «Ενδεικτικά 100 γραμμάρια μαύρης σοκολάτας αποδίδουν 480 θερμίδες, ενώ η ίδια ποσότητα σοκολάτας γάλακτος αποδίδει 520 θερμίδες», αναφέρει ο κ. Παπαμίκος. «Η λευκή σοκολάτα αποδίδει περίπου διπλάσιο αριθμό θερμίδων από τη σοκολάτα υγείας», προσθέτει. Φαίνεται πως μια προτεινόμενη ποσότητα, την οποία προτείνουν και πολλοί ειδικοί σε κάποιον που επιθυμεί να καταναλώνει σοκολάτα σε καθημερινή βάση είναι τα 30 γραμμάρια.

Οι ευεργετικές ιδιότητες της σοκολάτας

Σύμφωνα με τις μελέτες που πραγματοποιήθηκαν για τη σοκολάτα τα τελευταία χρόνια, η κατανάλωση της μπορεί να αποδειχτεί πολύ ευεργετική για τη σωματική αλλά και την πνευματική υγεία του ανθρώπου. Αυτό βέβαια περιλαμβάνει κάποιες προυποθέσεις. «Η κατανάλωση της σοκολάτας μπορεί να ωφελήσει τον ανθρώπινο οργανισμό μόνο όταν υπάγεται σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο. Αυτό σημαίνει πως δεν πρέπει να ξεπερνά κανείς την προτεινόμενη ημερήσια ποσότητα πρόσληψης σοκολάτας, αλλά και το ότι αναφερόμαστε μόνο στη μαύρη σοκολάτα».

Πρώτα από όλα κάποιες από τις ευεργετικές ιδιότητες της σοκολάτας οφείλονται στα αντιοξειδωτικά που περιέχει, τα οποία όπως μας είπε ο κ. Παπαμίκος είναι τριών ειδών. Το ένα από αυτά είναι οι πολυφαινόλες, οι οποίες ενισχύουν την ελαστικότητα των αγγείων, πράγμα που σημαίνει ότι προστατεύουν από τις καρδιαγγειακές παθήσεις. Ανάλογη δράση έχει και η επικατεχίνη, το δεύτερο αντιοξειδωτικό της σοκολάτας, το οποίο προστατεύει τα αγγεία από την εμφάνιση φλεγμονών. Το τρίτο αντιοξειδωτικό είναι οι προκυανιδίνες, οι οποίες έχουν αντικαρκινική δράση.

Βέβαια το γεγονός ότι η σοκολάτα περιέχει τις συγκεκριμένες ουσίες δε σημαίνει σε καμία περίπτωση πως μπορεί να αντικαταστήσει άλλες τροφές, οι οποίες είναι επίσης γνωστές πηγές αντιοξειδωτικών. «Οι ουσίες αυτές περιέχονται επίσης στα φρούτα, το τσάι όπως και στο κρασί. Στο πλαίσιο μια ισορροπημένης, διατροφής η σοκολάτα δεν θα πρέπει να αντικαταστήσει τις τροφές αυτές, αλλά να λειτουργήσει συμπληρωματικά στη δράση τους», αναφέρει ο κ. Παπαμίκος.

Πολύ γνωστή είναι επίσης η εγκεφαλική δράση της σοκολάτας. Χάρη στο μαγνήσιο που περιέχει, συμβάλλει στη διατήρηση της καλής μνήμης, ενώ πολύ έντονη είναι και η δράση της φαινυλαιθυναμίνης. Συγκεκριμένα η ουσία αυτή, «διεγείρει το κέντρο ευχαρίστησης του εγκεφάλου και προκαλεί συναισθήματα έλξης, φόβου ή ενθουσιασμού», αναφέρει ο κ. Παπαμίκος, «για αυτό και λέγεται συχνά πως η σοκολάτα έχει τονωτική δράση».

Επιπλέον χάρη στη δράση των υδατανθράκων, η σοκολάτα συμβάλλει στη διάσπαση των αποθεμάτων σεροτονίνης του οργανισμού, πράγμα που σημαίνει ότι βοηθά σε κάποιο βαθμό στην καταπολέμηση του άγχους.

Σοκολάτα και λιπαρά

Μια από τις πιο συχνές ανησυχίες σχετικά με τις διατροφικές συνήθειες, είναι τα λιπαρά που περιέχουν οι τροφές που καταναλώνουμε. Τα νέα εδώ είναι καλά, αφού η σοκολάτα δεν περιέχει επιβλαβή για τον οργανισμό λιπαρά. «Ένα από τα λιπαρά οξέα που περιέχει η σοκολάτα είναι το ελαϊκό οξύ, το οποίο είναι μονοακόρεστο και περιέχεται επίσης και στο ελαιόλαδο. Η πρόσληψή του, όχι μόνο δε βλάπτει, αλλά έχει ευεργετική δράση», αναφέρει ο κ. Παπαμίκος. Η σοκολάτα περιέχει επίσης λινελαϊκό οξύ, το οποίο «είναι πολυακόρεστο και το συναντάμε και στο καλαμποκέλαιο», όπως επίσης και στεατικό οξύ. «Το στεατικό οξύ μπορεί να ανήκει μεν στα κορεσμένα λιπαρά, έχει όμως το πλεονέκτημα ότι δεν απορροφάται, αλλά αποβάλλεται από τον οργανισμό».

Μάλιστα σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, υπάρχουν ενδείξεις ότι τα λιπαρά που περιέχει η σοκολάτα ενισχύουν το μονοξείδιο του αζώτου στις αρτηρίες και λειτουργούν ως αγγειοδιαστολείς. Μέσω αυτού συμβάλλουν στην καλή κυκλοφορία του αίματος και τη διατήρηση της αρτηριακής πίεσης.

Τα παραπάνω δεν ισχύουν βέβαια και για τη λευκή σοκολάτα, η οποία, όπως μας είπε ο κ. Παπαμίκος «περιέχει κορεσμένα λιπαρά, τα οποία δεν ευνοούν σε καμία περίπτωση τον οργανισμό».

Γιατί οι γυναίκες αγαπούν τη σοκολάτα;

Η σοκολάτα είναι μια από τις πιο αγαπημένες απολαύσεις των γυναικών. Μάλιστα, πολλές γυναίκες συνηθίζουν να καταναλώνουν σοκολάτα κατά τη διάρκεια της έμμηνου ρύσης τους. Η αλήθεια είναι πως οι γυναίκες δε θα πρέπει να νιώθουν τύψεις για τη συνήθειά τους αυτή, καθώς είναι κάτι που μπορεί να εξηγηθεί. Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια αυτών των ημερών, εξαιτίας της απώλειας αίματος, μειώνονται και τα επίπεδα ζαχάρου του οργανισμού και η σοκολάτα συμβάλλει στην επαναφορά αυτών. Επίσης , λόγω του ότι πολλές φορές η έμμηνος ρύση, συνοδεύεται από πόνους και κακή διάθεση, η σοκολάτα λόγω της εγκεφαλικής δράσης της, μπορεί να λειτουργήσει σαν αντίδοτο σε αυτά τα συμπτώματα.
 
Οι πιο διαδεδομένοι μύθοι για τη σοκολάτα

Η σοκολάτα έχει κατά καιρούς κατηγορηθεί για διάφορα προβλήματα υγείας, όπως η ακμή ή οι αλλεργίες. Ωστόσο, όπως αναφέρει ο κ. Παπαμίκος «οι περισσότερες μελέτες καταλήγουν πως για την ακμή δεν ευθύνεται η σοκολάτα, μα διάφορες ορμονικές αλλαγές, με τις οποίες αυτή δε σχετίζεται. Όσον αφορά τις αλλεργίες, τις περισσότερες φορές η εκδήλωσή τους οφείλεται όχι στη σοκολάτα, όπως κάποιοι πιστεύουν, αλλά σε άλλα συστατικά με τα οποία συχνά αναμειγνύεται, όπως οι ξηροί καρποί ή διάφορα φρούτα. Είναι σχεδόν σπάνιες οι περιπτώσεις στις οποίες η σοκολάτα προκαλεί κάποια αλλεργική αντίδραση».

Ακόμη ένας διαδεδομένος μύθος για τη σοκολάτα είναι πως η κατανάλωσή της προκαλεί εθισμό. «Σίγουρα δεν μπορεί κανείς να ισχυριστεί κάτι τέτοιο», αναφέρει ο κ. Παπαμίκος. «Αν και η σοκολάτα περιέχει κάποιες ουσίες, οι οποίες προκαλούν σε μικρό βαθμό κάποιου είδους εθισμό, δεν μπορούμε να χαρακτηρίσουμε τη σοκολάτα εθιστική, αφού στην περίπτωση αυτή ο όρος δε χρησιμοποιείται με την ακριβή του έννοια, αλλά μια σαφώς μικρότερη φόρτιση».

Τέλος όσον αφορά το ασβέστιο, η σοκολάτα γάλακτος δε θεωρείται σημαντική πηγή ασβεστίου, όπως πολλοί πιστεύουν, παρασυρόμενοι από την ύπαρξη γάλακτος. Μάλιστα, «η σοκολάτα γάλακτος, όχι μόνο δεν περιέχει σημαντική ποσότητα ασβεστίου, αλλά περιέχει έξι φορές λιγότερο ασβέστιο από την μαύρη σοκολάτα. Όπως και να έχει βέβαια, το ασβέστιο είναι ένα συστατικό, το οποίο θα πρέπει να αναζητάμε σε άλλες τροφές».