Χοληστερίνη: Πώς θα την… ρίξετε

του Γιώργου Κόκουβα

Μόλις κάνατε μια γενική εξέταση αίματος και το πόρισμα ήταν κατηγορηματικό: Ο οργανισμός σας διαθέτει περισσότερη χοληστερίνη από όση χρειάζεται. Τι πρέπει να κάνετε; Πού οφείλονται οι ανεβασμένες τιμές και πώς μπορείτε να τις επαναφέρετε στα επιθυμητά επίπεδα; Η ειδική παθολόγος κ. Αναστασία Μοσχοβάκη μας βοηθά να αναγνωρίσουμε τους κινδύνους της αυξημένης χοληστερόλης και ο κλινικός διαιτολόγος – διατροφολόγος, κ. Χαρίλαος Δημοσθενόπουλος, μας δίνει διατροφικές συμβουλές για να ρυθμίσουμε την ουσία που κάνει την διαφορά στο αίμα μας.

Τι είναι η χοληστερίνη
Στο άκουσμα της λέξης «χοληστερίνη» -ή χοληστερόλη κατά το πιο επίσημό της- οι περισσότεροι έχουμε στο μυαλό μας μία «κακή» ουσία, που αφορά μεγαλύτερες ηλικίες και σχετίζεται με καρδιακά νοσήματα. Λάθος πρώτο: Η χοληστερόλη δεν γνωρίζει ηλικία. Λάθος δεύτερο και σημαντικότερο, η χοληστερόλη δεν είναι κάποια «διαβολική» ουσία, αλλά ένα πολύ χρήσιμο λιπίδιο των κυττάρων μας, που μεταφέρεται με το αίμα και βοηθά στην δόμηση των κυτταρικών μεμβρανών.

«Υπάρχει η λεγόμενη κακή και η καλή χοληστερόλη», μας λέει η κ. Μοσχοβάκη. «Η κακή εναποτίθεται στα αγγεία του οργανισμού, ενώ η καλή επιδρά εναντίον της άλλης». Τα προβλήματα ξεκινούν όταν τα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης στο αίμα μας είναι πιο υψηλά από το επιθυμητό, δηλαδή πάνω από 200mg%. Αυτό σημαίνει πως η κακή χοληστερίνη (LDL) είναι πολύ υψηλή και μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο διαταραχής της αιμάτωσης ζωτικών οργάνων του σώματος. «Γι’ αυτό, θέλουμε να έχουμε χαμηλή κακή και υψηλή καλή χοληστερόλη (HDL)» επισημαίνει η ειδικός.

Ποιοι είναι, όμως, οι παράγοντες που συντελούν στην αύξηση της ολικής χοληστερόλης; Σύμφωνα με την ειδικό, σε υψηλές τιμές χοληστερίνης μπορούν να οδηγήσουν:
- Διατροφικοί παράγοντες (κατανάλωση τροφών πλούσιων σε χοληστερόλη, παχυσαρκία)
- Παράγοντες καθημερινότητας (π.χ. καθιστική ζωή)
- Κακή κληρονομικότητα
- Παθολογικά νοσήματα, όπως ο διαβήτης, οι ορμονικές διαταραχές, το νεφρωσικό σύνδρομο)

Η κ. Μοσχοβάκη μας τονίζει ότι το κάπνισμα δεν συγκαταλέγεται στους παράγοντες που αυξάνουν την χοληστερίνη, αλλά αυξάνει τις βλαπτικές της συνέπειες, γι’ αυτό και συνίσταται όσοι παρουσιάζουν αυξημένα επίπεδα της ουσίας να απέχουν από το ανθυγιεινό αυτό «χόμπι». Με μέτρο πρέπει, κατά την ειδικό, να αντιμετωπίζεται και το αλκοόλ, που είναι καλό να περιορίζεται σε ένα ή δύο ποτήρια την εβδομάδα.

Τι πρέπει να προσέχουμε στην διατροφή μας
Οι διατροφικές μας συνήθειες, όπως είδαμε, είναι ίσως ο σημαντικότερος παράγοντας στην ρύθμιση των επιπέδων της χοληστερίνης στο αίμα μας. Ρωτήσαμε, λοιπόν, τον κλινικό διαιτολόγο – διατροφολόγο, κ. Χαρίλαο Δημοσθενόπουλο, ποια τρόφιμα «επιβαρύνουν» τα αποτελέσματα των αιματολογικών μας εξετάσεων και ποια είναι εκείνα που έχουν την αντίθετη δράση.

- Οι «ένοχες» τροφές
«Τα επίπεδα της ολικής χοληστερίνης στον οργανισμό μας ανεβάζουν κυρίως οι τροφές που περιέχουν δύο είδη λιπαρών οξέων: αυτά που συναντώνται σε τρόφιμα με κορεσμένα λιπαρά, που είναι οι τροφές ζωικής προέλευσης, όπως τα αλλαντικά, τα κρέατα και τα τυριά με πολλά λιπαρά, και τα λεγόμενα τρανς λιπαρά οξέα, τα οποία περιέχονται κυρίως σε προϊόντα βιομηχανικής παραγωγής, όπως τα μπισκότα, τα κρουασάν, τα προϊόντα με βάση κατεψυγμένη ζύμη και τα συσκευασμένα σνακ», μας λέει ο κ. Δημοσθενόπουλος.

- Τα «αντίδοτα»
Αντίθετα, στην διατήρηση των καλών επιπέδων χοληστερίνης, συμβάλλουν άλλες ομάδες τροφίμων, που όπως μας αναφέρει ο ειδικός περιλαμβάνουν τις διαλυτές φυσικές ίνες (για παράδειγμα τα προϊόντα με βάση την βρώμη, όπως κουάκερ, δημητριακά κλπ), τα εσπεριδοειδή και οι τροφές με ω3 λιπαρά, όπως το ψάρι και ο λιναρόσπορος. Επίσης, ο κ. Δημοσθενόπουλος μας αναφέρει πως «το μεσογειακό πρότυπο διατροφής σίγουρα είναι ένα από αυτά που προτείνονται παγκοσμίως, καθώς τα όσπρια, τα φρούτα και τα λιπαρά που περιέχει το ελαιόλαδο συμβάλλουν στην καλή υγεία».

Το μεσογειακό πρότυπο, μάλιστα, είναι μία από τις καλύτερες επιλογές που μπορούν να εντάξουν οι γονείς στις διατροφικές συνήθειες του παιδιού τους, καθώς, όπως είπαμε, η χοληστερίνη δεν κοιτάζει ηλικίες. «Οι τιμές χοληστερόλης στα παιδιά μπορεί να παρουσιάζουν διακυμάνσεις ανά περιόδους, αλλά όταν τα υψηλά επίπεδα συνδυάζονται με παιδική παχυσαρκία, οι γονείς πρέπει να ανησυχούν», μας υπογραμμίζει η κ. Μοσχοβάκη.

Τι σημαίνει, όμως, η παραπάνω λίστα με τα «ένοχα» τρόφιμα; Είναι πλέον απαγορευτικά για όποιον εντοπίσει υψηλές τιμές χοληστερίνης στις εξετάσεις του; «Δεν σημαίνει πως όποιος έχει αυτό το πρόβλημα δεν θα ξαναγευτεί αυτές τις τροφές. Χρειάζεται, όμως, να κάνει κάποιες αλλαγές στις συνήθειές του, όπως για παράδειγμα να αποφεύγει την φέτα και να επιλέγει τυριά με λιγότερα λιπαρά, να μην τρώει κρέας περισσότερο από μία φορά την εβδομάδα, να προτιμά το κοτόπουλο, το κουνέλι και γενικώς τα πιο άπαχα κρέατα», επισημαίνει ο κ. Δημοσθενάκης.

Κι όταν δεν… πέφτουν οι τιμές;
Πολλοί άνθρωποι έχουν ανεβασμένα επίπεδα χοληστερίνης, αλλά παρά την προσεκτική διατροφή και την διατήρηση του σωστού σωματικού βάρους, δεν καταφέρνουν να τα μειώσουν. «Υπάρχουν περιπτώσεις που η γονιδιακή προδιάθεση είναι πολύ ισχυρή», μας ενημερώνει ο κ. Δημοσθενάκης «και οι διατροφικές αλλαγές συχνά δεν μπορούν παρά να αποφέρουν μέτρια αποτελέσματα». Για όλα φταίει η κληρονομικότητα, λοιπόν, και συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις συνίσταται η φαρμακευτική αγωγή στα συγκεκριμένα άτομα.

Έξω από την εξίσωση της καλής υγεία, όμως, δεν μπορεί να μείνει η σωματική άσκηση. «Η άσκηση δεν μειώνει την κακή χοληστερόλη, αλλά έχει αποδειχθεί πως συμβάλλει στην αύξηση της καλής», μας λέει η κ. Μοσχοβάκη. Αυτό σημαίνει πως, με το να γυμναζόμαστε αυξάνουμε την «αντίδρασή» μας στις βλαπτικές συνέπειες της κακής χοληστερόλης. Γι’ αυτό άλλωστε και η HDL έχει χαρακτηριστεί «ο φύλακας άγγελος του ανθρώπινου οργανισμού». Περισσότερες πληροφορίες για την καλή χοληστερόλη μπορείτε να βρείτε στο blog της κας Μοσχοβάκη για τις κοινές διαταραχές λιπιδίων. Αναλυτικές πληροφορίες για την διατροφή, τα επιθυμητά επίπεδα χοληστερόλης, και την αντιμετώπιση της στην παιδική ηλικία, θα βρείτε στο iatronet.gr, στα δημοσιεύματα που θα βρείτε στα σχετικά links, πάνω δεξιά.