Υγιή γεράματα: To μαγικό χάπι στα… σκαριά

Οι επιστήμονες πιστεύουν πως τα άτομα που ζουν μέχρι τα 100 τους χρόνια, ή και περισσότερο, κρατούν κρυμμένα στα γονίδιά τους τα πιο πολύτιμα μυστικά, τα οποία μπορούν να αποκαλύψουν φαρμακευτικούς "στόχους" ενάντια σε μία ευρεία γκάμα ασθενειών που συνδέονται με τα γεράματα, ενώ μπορούν να βελτιώσουν και την ίδια την μακροζωία.

Πάνω σε αυτό το θέμα ερωτήθηκε ο Kaare Christensen, του Δανέζικου Ερευνητικού Κέντρου Γήρατος, ο οποίος σε πρόσφατη συνέντευξή του στο Reuters είπε πως «για να μπορεί κανείς να ζήσει μέχρι τα 100, πρέπει να έχει καλή υγεία και καλή ζωή. Σκοπός μας είναι να βρούμε τι ακριβώς σημαίνει αυτό». Φυσικά, τα γονίδια δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας στην ιστορία: Οι ειδικοί πιστεύουν πως αυτά αποτελούν ένα κλάσμα μόνο της μακροζωίας. Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες, όπως ο υγιής τρόπος ζωής, η καλή διατροφή και το ασφαλές περιβάλλον, οι οποίοι σε συνδυασμό μεταξύ τους παίζουν καθοριστικό ρόλο στο πότε θα πεθάνουμε.

Ωστόσο, τα λεγόμενα «γονίδια μακροζωίας» σαφώς υπάρχουν, και η σημασία τους μεγαλώνει όσο περισσότερο ζει ένας άνθρωπος, οπότε αναγνωρίζοντάς τα και ανακαλύπτοντας τι ακριβώς κάνουν για να καταπολεμήσουν τις θανατηφόρες ασθένειες αποτελεί φλέγον ζήτημα της έρευνας.

Με το προσδόκιμο ζωής να αυξάνεται σε τρομερό ρυθμό -κάθε χρόνο προστίθενται περίπου τρεις μήνες ζωής στο προσδόκιμο ζωής του μέσου ανθρώπου σήμερα- οι επιστήμονες υπογραμμίζουν ότι δεν είναι το «μαγικό χάπι» που θα έπρεπε να ψάχνουν για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να ζουν περισσότερο. Αντίθετα, ο σκοπός είναι η λεγόμενη «συμπίεση της νοσηρότητας», το να βελτιώνεται δηλαδή η υγεία των ταχέως γηρασκόντων πληθυσμών και να μειώνεται στο ελάχιστο ο χρόνος, προς το τέλος της ζωής τους, κατά τον οποίο θα είναι άρρωστοι, θα πονούν ή θα εξαρτώνται από άλλους.

«Κανείς από εμάς, πιστεύω, δεν θα ήθελε να περάσει πολλά από τα τελευταία χρόνια της ζωής του σε ένα γηροκομείο», απαντά στα παραπάνω η Linda Partridge, διευθύντρια του Ινστιτούτου Υγιούς Γήρατος, του University College London. «Σκοπός είναι να περάσουμε τα τελευταία μας χρόνια χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα υγείας», συμπληρώνει.

Η «δεξαμενή» του γονιδίου μακροζωίας
Ένα πράγμα, όμως, είναι σίγουρο: Η «δεξαμενή» των ατόμων, με τα οποία μπορούν οι επιστήμονες να δουλέψουν, μεγαλώνει συνεχώς. Υπάρχουν περίπου 450.000 υπερήλικες σε όλον τον κόσμο σήμερα και οι ειδικοί υπολογίζουν πως, χάρη στους baby-boomers που γερνούν, ο αριθμός μπορεί να ξεπεράσει το ένα εκατομμύριο μέχρι το 2030.

Αλλά και η γενετική επιστήμη και τεχνολογία αναπτύσσεται ταχύτατα, επιτρέποντας στους επιστήμονες να ανιχνεύουν τα γονίδια των υπερηλίκων προς αναζήτηση των μυστικών της μακροζωίας, ενώ ταυτόχρονα έχουν αρχίσει να εμφανίζονται και φάρμακα που μιμούνται αυτά τα γονίδια. «Οι φαρμακοβιομηχανίες έχουν αναπτύξει διάφορες πατέντες πάνω στα αποτελέσματα που θα προκύψουν από τις έρευνες για την μακροζωία», λέει η Partridge. «Δεν έχει προκύψει κάτι τελικό ακόμα, αλλά δουλεύουν εντατικά προκειμένου να βρίσκονται σε ετοιμότητα».

Μέχρι πρόσφατα μόνο ένα υποψήφιο γονίδιο έχει αφήσει ελπίδες ως πιθανό «γονίδιο μακροζωίας». Είναι γνωστό ως APOE. Από την μία, τα έκδοχά του συνδέονται με τον αυξημένο κίνδυνο καρδιακών νοσημάτων και με την ανάπτυξη του Alzheimer. Από την άλλη, σχετίζεται με τις καλύτερες πιθανότητες για μακρόχρονη και πιο υγιή ζωή. Πιο συγκεκριμένα, οι επιστήμονες έχουν βρει πως το έκδοχο APOE4, το οποίο αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακών νοσημάτων και Alzheimer, εμφανίζεται κατά 50% λιγότερο σε υπεραιωνόβιους παρά σε νεώτερα άτομα, υποδεικνύοντας ότι τα άτομα που δεν το έχουν καθόλου μπορεί να ζήσουν περισσότερο.

Άλλα υποψήφια «γονίδια μακροζωίας» που έχουν εμφανιστεί και εξετάζονται τον τελευταίο καιρό είναι το FOXO3A και το λεγόμενο γονίδιο «ουμανίνη». Και τα δύο σχετίζονται με τους οργανικούς μηχανισμούς παραγωγής ινσουλίνης. Χάρη σε αυτά τα γονίδια προκύπτουν περισσότερα στοιχεία τα οποία συνδέουν την μακροζωία με τον μειωμένο κίνδυνο των πλέον επικίνδυνων ασθενειών, όπως η καρδιά, το Alzheimer και ο διαβήτης.

Ο Nir Barzilai, του Ιατρικού Κολεγίου Albert Einstein, το οποίο ανήκει στο Πανεπιστήμιο Yeshiva της Νέας Υόρκης, διεξάγει έρευνες με πολυάριθμες ομάδες υπερηλίκων προκειμένου να βρει γονιδιακές πατέντες που να μπορούν να αντιγραφούν με χημικό τρόπο. «Υποθέτουμε ότι οι υπεραιωνόβιοι είναι ‘πλούσιοι’ σε γονίδια μακροζωίας», είπε σε πρόσφατη συνέντευξή του. «Και όταν βρεις τα γονίδια ανακαλύπτεις το μονοπάτι και έπειτα μπορεί να προσπαθήσεις να προσαρμόσεις το μονοπάτι αυτό με φάρμακα». Πέρα από το γονίδιο «ουμανίνη», η ομάδα του εργάζεται πάνω σε έκδοχα του γονιδίου Πρωτεΐνης Μεταφοράς Εστέρων Χοληστερόλης (Cholesteryl Ester Transfer Protein, CETP), τα οποία έχουν συνδεθεί με την μακροζωία, την καλή κατάσταση της καρδιάς και τον μειωμένο κίνδυνο Alzheimer.

Οι φαρμακοβιομηχανίες στοχεύουν ήδη στην χρήση του γονιδίου αυτού προκειμένου να δημιουργηθεί ένα φάρμακο που θα αποτρέπει τα καρδιακά προβλήματα ενισχύοντας την λεγόμενη «καλή» χοληστερόλη HDL. Η αμερικανική φαρμακοβιομηχανία Merck & Co., για παράδειγμα, βρίσκεται στο τελευταίο στάδιο των τελικών δοκιμών του φαρμάκου CETP. Ο Barzilai πάντως πιστεύει ότι το γονίδιο αυτό μπορεί να αποδειχθεί ακόμα πιο πολύτιμο και ότι «το φάρμακο που θα προκύψει θα είναι το πρώτο πραγματικά αντιγηραντικό». Το ίδιο γονίδιο εξετάζει αυτή την στιγμή και η ελβετική φαρμακοβιομηχανία Roche, προκειμένου να κυκλοφορήσει άμεσα το ελπιδοφόρο φάρμακο “dalcetrapib”, σε συνεργασία με την ιαπωνική εταιρία Tobacco.

Ε.Μ.
Πηγή: Reuters.com