Τι θα γίνει όταν σταματήσουν να μας πιάνουν τα αντιβιοτικά;
Τα αντιβιοτικά δεν δρουν όπως παλιά και αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη λανθασμένη χρήση τους. Τι μπορούμε να κάνουμε;
Τα αντιβιοτικά για την καταπολέμηση των λοιμώξεων υπήρξαν μια από τις μεγαλύτερες ιατρικές εξελίξεις των τελευταίων 100 ετών. Σήμερα όμως, πολλοί ειδικοί υγείας προειδοποιούν ότι μπαίνουμε σε μια μετα-αντιβιοτική εποχή, με τα ανθεκτικά «superbugs» να απειλούν την υγεία, αλλά και την οικονομία μας.
Είναι χαρακτηριστικό πως κάθε χρόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, 35.000 άνθρωποι πεθαίνουν από ανθεκτικές στα φάρμακα βακτηριακές λοιμώξεις, και η συμπεριφορά μας - πώς χρησιμοποιούμε δηλαδή τα αντιβιοτικά και αντιβακτηριακά προϊόντα - μπορεί να είναι μέρος του προβλήματος.
Η άνοδος των superbugs
Οι γενετικές μεταλλάξεις εμφανίζονται τυχαία στη φύση και τα βακτηριακά γονίδια μπορούν να μεταλλαχθούν γρήγορα σε εκατομμύρια διαφορετικούς συνδυασμούς. Αρκετά συχνά μάλιστα, έχουν τον σωστό συνδυασμό που τους βοηθά να προσαρμοστούν σε μια περιβαλλοντική αλλαγή - όπως η για παράδειγμα παρουσία ενός αντιβιοτικού. Όταν συμβεί αυτό, θα επιβιώσουν μόνο τα κύτταρα που περιέχουν τη μετάλλαξη. Έχοντας βγάλει τους ανταγωνιστές τους εκτός παιχνιδιού, αυτά τα ανθεκτικά στα αντιβιοτικά κύτταρα πολλαπλασιάζονται γρήγορα, γίνονται ισχυρότερα και συχνά θανατηφόρα.
Αυτή η «επιβίωση του ισχυρότερου» ευνοείται όταν χρησιμοποιούμε σε υπερβολικό βαθμό τα αντιβιοτικά ως φάρμακα, στα τρόφιμα ή ακόμα και στο δέρμα μας. Οι λοιμώξεις που οφείλονται σε ανθεκτικά βακτήρια απαιτούν περισσότερη φροντίδα καθώς και εναλλακτικά αλλά και ακριβότερα αντιβιοτικά, τα οποία ενδέχεται να έχουν σοβαρότερες ανεπιθύμητες παρενέργειες.
Πώς τα σταματάμε;
Τα ανθεκτικά στα αντιβιοτικά βακτήρια είναι ιδιαίτερα διαδεδομένα - και επικίνδυνα - σε νοσοκομεία, γηροκομεία και άλλες εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης. Μια έκθεση του 2019 του Centers for Disease Control (CDC) έδειξε ότι ανθεκτικά στα φάρμακα βακτήρια που ονομάζονται CRE (ανθεκτικά στην καρβαπενέμη εντεροβακτηρίδια) αυξάνονται γρήγορα. Αυτά τα superbugs, είναι ανθεκτικά σε σχεδόν όλα τα υπάρχοντα αντιβιοτικά και σκοτώνουν το 50% των νοσοκομειακών ατόμων με μολύνσεις από CRE.
Το C. diff., το παθογόνο που σχετίζεται με νοσοκομεία όπως αναφέραμε παραπάνω, γίνεται ακόμα πιο θανατηφόρο λόγω αντοχής στα φάρμακα. Η πλειονότητα των θανάτων που σχετίζονται με το C. diff εμφανίζονται σε ασθενείς ηλικίας 65 ετών και άνω. Γ, ενώ οι θάνατοι που σχετίζονται με αυτό γενικά, έχουν τετραπλασιαστεί τα τελευταία 10 χρόνια.
Άλλες λοιμώξεις από «σούπερ βακτήρια» είναι οι βακτηριαιμίες και οι χειρουργικές λοιμώξεις από τον χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο ο οποίος είναι ανθεκτικός στη μεθικιλλίνη, οι βακτηριαιμίες που οφείλονται σε εντεροβακτηριακά που παράγουν ευρέος φάσματος β-λακταμάσες, ένζυμα που μπορούν να καταστρέψουν ορισμένα αντιβιοτικά, λοιμώξεις καρδιακών βαλβίδων που προκαλούνται από εντερόκοκκους ανθεκτικούς στη βανκομυκίνη, καθώς και χειρουργικές λοιμώξεις και λοιμώξεις τραυμάτων που προκαλούνται από το βακτήριο Acinetobacterbaumannii, το οποίο είναι ανθεκτικό στις καρβαπενέμες.
Πώς μπορούμε να καταπολεμήσουμε λοιπόν αυτήν τη θανατηφόρα τάση; Φτιάχνοντας πιο «σούπερ» αντιβιοτικά, σωστά;
Ε, δεν είναι τόσο απλό.
Ο κατασκευή νέων αντιβιοτικών έχει μειωθεί σημαντικά από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 και ο αριθμός των φαρμακευτικών εταιρειών που επενδύουν στην έρευνα για τα αντιβιοτικά έχει μειωθεί.
Ωστόσο, ορισμένοι ερευνητές αναπτύσσουν την επόμενη γενιά αντιβιοτικών μελετώντας και αξιοποιώντας τους φυσικούς αμυντικούς μηχανισμούς μας. Η έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη για την ανάπτυξη νέων αντιβιοτικών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με μοναδικούς μηχανισμούς δραστηριότητας, που θα καταπολεμούν τα C. Diff και CRE, μεταξύ άλλων.
Ωραία, και τι μπορούμε να κάνουμε για να προλάβουμε τα χειρότερα;
Η απάντηση είναι απλή. Να ακούμε τους γιατρούς μας. Η υπεύθυνη χρήση αντιβιοτικών μπορεί να βοηθήσει στην καταστολή της ανάπτυξης ανθεκτικών βακτηρίων και στη διατήρηση της αποτελεσματικότητας των αντιβιοτικών για χρήση από τις επόμενες γενιές. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πότε ενδείκνυται η χορήγηση αντιβιοτικών και πότε όχι καθώς και πώς η λήψη τους πρέπει γίνεται με υπευθυνότητα.
Τι εννοούμε με υπευθυνότητα; Τα περισσότερα κρυολογήματα και η γρίπη οφείλονται σε ιούς ενάντια στους οποίους τα αντιβιοτικά δεν κάνουν απολύτως τίποτα. Σε τέτοιες περιπτώσεις, θα κάνετε μια τρύπα στο νερό αν πάρετε, αφού δεν καταπολεμούν τον πυρετό ούτε συμπτώματα όπως το φτέρνισμα.
Επίσης, αν μειώνετε τη διάρκεια της θεραπείας ή τις δόσεις, ή δεν τηρείτε τη συχνότητα λήψης τους, τότε δεν θα υπάρχει αρκετή ποσότητα φαρμάκου στον οργανισμό, τα βακτήρια θα επιβιώσουν και μπορεί να γίνουν πιο ανθεκτικά.
Τα superbugs είναι τεράστια απειλή για την παγκόσμια υγεία, αλλά με την κατάλληλη εκπαίδευση και έρευνα, έχουμε ακόμα την ευκαιρία να τα νικήσουμε.
Με πληροφορίες από εδώ και εδώ
Είναι χαρακτηριστικό πως κάθε χρόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, 35.000 άνθρωποι πεθαίνουν από ανθεκτικές στα φάρμακα βακτηριακές λοιμώξεις, και η συμπεριφορά μας - πώς χρησιμοποιούμε δηλαδή τα αντιβιοτικά και αντιβακτηριακά προϊόντα - μπορεί να είναι μέρος του προβλήματος.
Η άνοδος των superbugs
Οι γενετικές μεταλλάξεις εμφανίζονται τυχαία στη φύση και τα βακτηριακά γονίδια μπορούν να μεταλλαχθούν γρήγορα σε εκατομμύρια διαφορετικούς συνδυασμούς. Αρκετά συχνά μάλιστα, έχουν τον σωστό συνδυασμό που τους βοηθά να προσαρμοστούν σε μια περιβαλλοντική αλλαγή - όπως η για παράδειγμα παρουσία ενός αντιβιοτικού. Όταν συμβεί αυτό, θα επιβιώσουν μόνο τα κύτταρα που περιέχουν τη μετάλλαξη. Έχοντας βγάλει τους ανταγωνιστές τους εκτός παιχνιδιού, αυτά τα ανθεκτικά στα αντιβιοτικά κύτταρα πολλαπλασιάζονται γρήγορα, γίνονται ισχυρότερα και συχνά θανατηφόρα.
Αυτή η «επιβίωση του ισχυρότερου» ευνοείται όταν χρησιμοποιούμε σε υπερβολικό βαθμό τα αντιβιοτικά ως φάρμακα, στα τρόφιμα ή ακόμα και στο δέρμα μας. Οι λοιμώξεις που οφείλονται σε ανθεκτικά βακτήρια απαιτούν περισσότερη φροντίδα καθώς και εναλλακτικά αλλά και ακριβότερα αντιβιοτικά, τα οποία ενδέχεται να έχουν σοβαρότερες ανεπιθύμητες παρενέργειες.
Πώς τα σταματάμε;
Τα ανθεκτικά στα αντιβιοτικά βακτήρια είναι ιδιαίτερα διαδεδομένα - και επικίνδυνα - σε νοσοκομεία, γηροκομεία και άλλες εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης. Μια έκθεση του 2019 του Centers for Disease Control (CDC) έδειξε ότι ανθεκτικά στα φάρμακα βακτήρια που ονομάζονται CRE (ανθεκτικά στην καρβαπενέμη εντεροβακτηρίδια) αυξάνονται γρήγορα. Αυτά τα superbugs, είναι ανθεκτικά σε σχεδόν όλα τα υπάρχοντα αντιβιοτικά και σκοτώνουν το 50% των νοσοκομειακών ατόμων με μολύνσεις από CRE.
Το C. diff., το παθογόνο που σχετίζεται με νοσοκομεία όπως αναφέραμε παραπάνω, γίνεται ακόμα πιο θανατηφόρο λόγω αντοχής στα φάρμακα. Η πλειονότητα των θανάτων που σχετίζονται με το C. diff εμφανίζονται σε ασθενείς ηλικίας 65 ετών και άνω. Γ, ενώ οι θάνατοι που σχετίζονται με αυτό γενικά, έχουν τετραπλασιαστεί τα τελευταία 10 χρόνια.
Άλλες λοιμώξεις από «σούπερ βακτήρια» είναι οι βακτηριαιμίες και οι χειρουργικές λοιμώξεις από τον χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο ο οποίος είναι ανθεκτικός στη μεθικιλλίνη, οι βακτηριαιμίες που οφείλονται σε εντεροβακτηριακά που παράγουν ευρέος φάσματος β-λακταμάσες, ένζυμα που μπορούν να καταστρέψουν ορισμένα αντιβιοτικά, λοιμώξεις καρδιακών βαλβίδων που προκαλούνται από εντερόκοκκους ανθεκτικούς στη βανκομυκίνη, καθώς και χειρουργικές λοιμώξεις και λοιμώξεις τραυμάτων που προκαλούνται από το βακτήριο Acinetobacterbaumannii, το οποίο είναι ανθεκτικό στις καρβαπενέμες.
Πώς μπορούμε να καταπολεμήσουμε λοιπόν αυτήν τη θανατηφόρα τάση; Φτιάχνοντας πιο «σούπερ» αντιβιοτικά, σωστά;
Ε, δεν είναι τόσο απλό.
Ο κατασκευή νέων αντιβιοτικών έχει μειωθεί σημαντικά από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 και ο αριθμός των φαρμακευτικών εταιρειών που επενδύουν στην έρευνα για τα αντιβιοτικά έχει μειωθεί.
Ωστόσο, ορισμένοι ερευνητές αναπτύσσουν την επόμενη γενιά αντιβιοτικών μελετώντας και αξιοποιώντας τους φυσικούς αμυντικούς μηχανισμούς μας. Η έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη για την ανάπτυξη νέων αντιβιοτικών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με μοναδικούς μηχανισμούς δραστηριότητας, που θα καταπολεμούν τα C. Diff και CRE, μεταξύ άλλων.
Ωραία, και τι μπορούμε να κάνουμε για να προλάβουμε τα χειρότερα;
Η απάντηση είναι απλή. Να ακούμε τους γιατρούς μας. Η υπεύθυνη χρήση αντιβιοτικών μπορεί να βοηθήσει στην καταστολή της ανάπτυξης ανθεκτικών βακτηρίων και στη διατήρηση της αποτελεσματικότητας των αντιβιοτικών για χρήση από τις επόμενες γενιές. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πότε ενδείκνυται η χορήγηση αντιβιοτικών και πότε όχι καθώς και πώς η λήψη τους πρέπει γίνεται με υπευθυνότητα.
Τι εννοούμε με υπευθυνότητα; Τα περισσότερα κρυολογήματα και η γρίπη οφείλονται σε ιούς ενάντια στους οποίους τα αντιβιοτικά δεν κάνουν απολύτως τίποτα. Σε τέτοιες περιπτώσεις, θα κάνετε μια τρύπα στο νερό αν πάρετε, αφού δεν καταπολεμούν τον πυρετό ούτε συμπτώματα όπως το φτέρνισμα.
Επίσης, αν μειώνετε τη διάρκεια της θεραπείας ή τις δόσεις, ή δεν τηρείτε τη συχνότητα λήψης τους, τότε δεν θα υπάρχει αρκετή ποσότητα φαρμάκου στον οργανισμό, τα βακτήρια θα επιβιώσουν και μπορεί να γίνουν πιο ανθεκτικά.
Τα superbugs είναι τεράστια απειλή για την παγκόσμια υγεία, αλλά με την κατάλληλη εκπαίδευση και έρευνα, έχουμε ακόμα την ευκαιρία να τα νικήσουμε.
Με πληροφορίες από εδώ και εδώ
