Στο φετινό Συνέδριο Ηλεκτρονικής Οινικής Επικοινωνίας (Digital Wine Communications Conference), που έγινε στη Ριόχα της Ισπανίας, είχα την χαρά και την τιμή να μετάσχω όχι μόνο ως σύνεδρος, αλλά και ως ομιλητής. Κι αυτό γιατί οι διοργανωτές μου ζήτησαν να λάβω μέρος σε ένα πάνελ με θέμα τις κλιματικές αλλαγές στον πλανήτη και να παρουσιάσω τις επιπτώσεις που αυτές έχουν στον Ελληνικό αμπελώνα.
Επειδή - προφανώς - δεν είμαι ειδικός σε θέματα μετεωρολογίας ή οποιασδήποτε επιστήμης σχετικής με το κλίμα, βάλθηκα να κάνω ενδελεχή έρευνα πάνω στο θέμα. Ήθελα πολύ να κάνω μια ολοκληρωμένη παρουσίαση, καθώς στο πάνελ δίπλα μου θα είχα καταξιωμένους συναδέλφους από όλο τον κόσμο, όπως η Suzanne Mustacich από το Agence France Press και το Wine Spectator, ο διάσημος Αμερικάνος φωτογράφος και κινηματογραφιστής Ken Payton, που έχει γυρίσει (και απαθανατίσει) τα αμπέλια όλου του πλανήτη, ο Πάνος Κακαβιάτος, που ζει στο Στρασβούργο και συνεργάζεται με το Decanter και ο Christian Holthausen, υπεύθυνος επικοινωνίας του οινοποιείου Nyetimber, από μία χώρα που ουσιαστικά χρωστάει την οινική της ύπαρξη στις αλλαγές του κλίματος στον πλανήτη, την Αγγλία.
Ο βασικός άξονας της ομιλίας μου βασίστηκε σε μαρτυρίες και στοιχεία αμπελουργών και οινοποιών από πολλές και διαφορετικές γωνιές του Ελληνικού αμπελώνα. Με την ευκαιρία, λοιπόν, θέλω να ευχαριστήσω τον Άγγελο Ιατρίδη από το Κτήμα Άλφα στο Αμύνταιο, την Εμμανουέλα Πατεριανάκη από το Κτήμα Πατεριανάκη στο Ηράκλειο, τη Νανά Χρυσοχόου από το Κτήμα Χρυσοχόου στη Νάουσα, τον Γιώργο Σαλπιγγίδη, διευθυντή του τμήματος αμπελουργίας της Οινοποιίας Τσάνταλη, τον Νίκο Καρατζά από το Κτήμα Παυλίδη στη Δράμα, την Κατερίνα Μποσινάκη από το Κτήμα Μποσινάκη στη Μαντινεία, τον Γιώργο Παλυβό από το Κτήμα Παλυβού στη Νεμέα και τον Κώστα Μπακασιέτα, τον "ιπτάμενο αμπελουργό" με την Πανελλήνια εμβέλεια και δράση.
Σύσσωμο το πάνελ συμφωνήσαμε - και πώς θα μπορούσε να γίνει αλλιώς, άλλωστε; - ότι οι κλιματολογικές συνθήκες αλλάζουν εδώ και κάμποσο καιρό σε όλο τον πλανήτη. Και οι επιπτώσεις στην αμπελουργία, όπως και σε όλες σχεδόν τις μορφές καλλιέργειας, είναι σημαντικές. Οι δε προβλέψεις των ειδικών περιλαμβάνουν, σε κάποιες περιπτώσεις, ακόμα και εφιαλτικά σενάρια, σύμφωνα με τα οποία περιοχές ολόκληρες που εδώ και αιώνες είναι ταυτισμένες με το αμπέλι και το κρασί, σε κάποιες δεκαετίες απειλούνται με εξαφάνιση από τον παγκόσμιο οινικό χάρτη!
Κάπου εδώ, βέβαια, πρέπει να σας πω ότι τα πράγματα για την Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία που εγώ συγκέντρωσα, δεν είναι τόσο "μαύρα". Μάλιστα, αν το όλο αυτό φαινόμενο αποτελέσει και ένα "ξυπνητήρι" που θα μας υποχρεώσει να αναθεωρήσουμε πρακτικές και συνήθειες, μπορεί τελικά να βγούμε και ωφελημένοι από αυτή την ιστορία. Πολύ συνοπτικά, λοιπόν, τα βασικά συμπεράσματα της έρευνάς μου είναι τα εξής:
- Στην Ελλάδα το φαινόμενο εκδηλώνεται με σταδιακή άνοδο της μέσης θερμοκρασίας και μείωση των βροχοπτώσεων
- Τα στοιχεία δείχνουν ότι όλο αυτό ξεκίνησε ουσιαστικά από το 2000 και συνεχίζεται
- Οι αλλαγές εκδηλώνονται κυκλικά και δεν υπάρχει ακόμα ξεκάθαρη πορεία (pattern). Σίγουρα όμως παρατηρούνται ανωμαλίες παντού
- Πέρα από τις μεταβολές στη θερμοκρασία, σε κάποιες περιοχές αυτό εντείνει ακραία καιρικά φαινόμενα όπως ο πάγος, το χαλάζι, η ξηρασία κλπ
- Η βασική επίπτωση, σε αυτή τη φάση, στην αμπελουργία είναι η πρωίμηση του τρύγου, που σε κάποιες ζώνες ξεπερνάει τις 20 ημέρες και αυτό μπορεί να έχει επίπτωση στην σωστή και ολοκληρωμένη ωρίμανση του σταφυλιού
- Σε κάποιες περιοχές οι μεταβολές έχουν ως αποτέλεσμα την εμφάνιση ζιζανίων και ασθενειών άγνωστων, ως τώρα, στους αμπελουργούς
- Αν και αυτό είναι μια ξεχωριστή συζήτηση με πολλές πτυχές, υπάρχει συσχετισμός της ανόδου της θερμοκρασίας με την αύξηση του αλκοόλ στο κρασί
"Που τα βλέπω τα θετικά;", θα με ρωτήσετε. Πρώτα απ' όλα στο γεγονός ότι σύσσωμος ο αμπελοοινικός κλάδος στη χώρα μας είναι πλέον "υποψιασμένος" και παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις. Επίσης, στο ότι η Ελλάδα, χάρη στη μορφολογία της (μεγάλα υψόμετρα και μεγάλοι υδάτινοι όγκοι) δείχνει να επηρεάζεται λιγότερο από αυτό το φαινόμενο σε σχέση με άλλες. Επιπλέον, στο αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι οι γηγενείς μας ποικιλίες είναι "συνηθισμένες" σε ζεστό κλίμα και συνθήκες σχετικής ξηρασίας εδώ και χιλιετίες, σε αντίθεση με αυτές του υπόλοιπου παλαιού κόσμου. Τέλος, στην πεποίθηση ότι όλη αυτή η κατάσταση μας δημιουργεί νέα πρότυπα που περιλαμβάνουν πολύ προσεκτικότερες αμπελουργικές πρακτικές, καθώς και μεγαλύτερο σεβασμό στο περιβάλλον και το ευρύτερο οικοσύστημα, προκειμένου να δώσουμε στη γη την ευκαιρία να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα και να αναπτύξει μόνη της τις δικές της άμυνες.
Τόσο η όλη συζήτηση, όσο και η δική μου παρουσίαση πήγαν εξαιρετικά. Δεν μπορώ μάλιστα να σας κρύψω τη χαρά μου, καθώς η Ελλάδα ακούστηκε δυνατά και με τον καλύτερο τρόπο, σε ένα ιδιαίτερα εξειδικευμένο και προσηλωμένο ακροατήριο.
Η παρουσίαση αυτή ήταν η αφορμή να ξεκινήσω να ασχολούμαι σε βάθος με ένα απίστευτα ενδιαφέρον θέμα και έχω σκοπό να συνεχίσω να το ψάχνω. Όποιος θέλει να το συζητήσουμε περαιτέρω, είτε ζητώντας είτε προσφέροντας στοιχεία, μπορεί ευχαρίστως να επικοινωνήσει μαζί μου απευθείας.
