Αττικό Ζωολογικό Πάρκο: Μαθήματα... σχετικότητας

 Κείμενο - φωτογραφίες: Ηρώ Κουνάδη

«Μεγάλε μου, το ξέρεις ότι παραλίγο και θα ήσουν ο τελευταίος του είδους σου;». Ο Γιώργος σκύβει πάνω από τον ξύλινο φράχτη, πίσω από τον οποίο ο λευκός όρυξ, ένα πανέμορφο λευκό ζωάκι σαν αντιλόπη με τεράστια κέρατα, τον κοιτάζει σχεδόν ακίνητος. Λες και το ξέρει. Η πινακίδα μπροστά από τον φράχτη μας ενημερώνει ότι ο λευκός όρυξ εξαφανίστηκε από την φύση στα τέλη της δεκαετίας του ’80. Επέζησε μόνο σε λίγα ζωολογικά πάρκα, όπως αυτό εδώ στο οποίο χιλιάδες πιτσιρίκια ουρλιάζουν αμέριμνα ένα μαγιάτικο μεσημέρι Σαββάτου, και επανεντάχθηκε στο φυσικό του περιβάλλον στη Βόρεια Αφρική, μέσα από ένα πρόγραμμα προστασίας. Θέλω να βάλω τα κλάματα, και να πάρω πίσω ό,τι έχω πει για τους ζωολογικούς κήπους –τελευταία φορά φωναχτά, πριν από δύο μέρες, στη σύσκεψη του in2life– αλλά δυσκολεύομαι.

Δεν υπάρχουν απόλυτες αλήθειες στο ευαίσθητο θέμα των ζωολογικών κήπων. Υπάρχουν, από τη μία πλευρά, βίντεο σαν αυτό και περιπτώσεις όπως εκείνη του λευκού όρυξ, που αποδεικνύουν ότι ο ρόλος τους στη διάσωση της βιοποικιλότητας είναι σπουδαίος. Στην ίδια πλευρά βρίσκονται και τα επιχειρήματα σχετικά με την ευαισθητοποίηση ενηλίκων και παιδιών για το σημαντικότατο αυτό θέμα.

Στην αντίπερα όχθη, η κοινή λογική κάνει λόγο για απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης, για φυλακές, για στέρηση ελευθερίας, κοινωνικού και φυσικού περιβάλλοντος –όλα στον βωμό του κέρδους. Και, στο κάτω κάτω, αν εμείς δεν ήμασταν υπεύθυνοι για την εξαφάνιση ειδών από το ζωικό βασίλειο, δεν θα χρειαζόταν τώρα να το παίζουμε σωτήρες διασφαλίζοντας την επιβίωσή τους, σωστά; Σωστά. Μάλλον.

Σάββατο στα Σπάτα


Με αυτές –τις τελευταίες κυρίως– σκέψεις πέρασα, για τις ανάγκες του ρεπορτάζ, το προηγούμενο Σάββατο τις πόρτες του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου. Αν έχεις έρθει με τέτοιες σκέψεις, η πρώτη εικόνα που αντικρίζεις είναι σίγουρα καλύτερη από εκείνη στο μυαλό σου. Τα διακόσια στρέμματα του πάρκου που έχουν διαμορφωθεί ανάλογα με τις ανάγκες των ζώων που φιλοξενούν έτσι ώστε να μοιάζουν όσο το δυνατόν περισσότερο με το φυσικό τους περιβάλλον δεν έχουν ιδιαίτερη σχέση με τα ανήλιαγα κλουβιά που φαντάζεσαι ανατριχιάζοντας.

Έτερο μεγάλο συν, το ότι συρματοπλέγματα δεν υπάρχουν παρά μόνο όπου κρίνεται απολύτως απαραίτητο –συγκεκριμένα, ψηλά πάνω από τα κεφάλια των πουλιών και στους χώρους που φιλοξενούν τα λιοντάρια και τις (επίσης εξαφανισμένες από τη φύση) λευκές τίγρεις οι οποίες ευχαρίστως θα κολάτσιζαν το τρίχρονο που ουρλιάζει μες στα αυτιά τους.

Κι εδώ έρχεται το μεγάλο μείον. Αγνοώντας επιδεικτικά τις πινακίδες που ανά λίγα μέτρα υπενθυμίζουν ότι τα ζώα έχουν ανάγκη από ησυχία, κάθε Ελληνίδα μαμά που σέβεται τον εαυτό της νιώθει την υποχρέωση να απευθύνεται στον δέκα-μέτρα-παρακάτω γιο της φωνάζοντας «Γιαννάαααακη, μην πας κοντά στην τίγρηηηηη». Ο Γιαννάκης προφανώς ακολουθεί το παράδειγμά της, οι φίλοι του συμπαρασύρονται, και οι ξένοι ή άνευ παιδιών επισκέπτες του πάρκου ρίχνουν συνωμοτικά βλέμματα στην τίγρη που υπολογίζει πόσο γερό να είναι αυτό το συρματόπλεγμα. Μειώστε τις πιθανότητες να ονειρευτείτε πως γίνεστε αυτόπτες μάρτυρες του μακελειού, ερχόμενοι αργά το απόγευμα, όταν τα ελάχιστα εναπομείναντα πιτσιρίκια έχουν εξαντληθεί, οπότε φωνάζουν λιγότερο.

Μικρή ιστορία του πάρκου


Το Αττικό Ζωολογικό Πάρκο άνοιξε τις πόρτες του τον Μάιο του 2000, ως Ορνιθολογικό Πάρκο, με την τρίτη μεγαλύτερη συλλογή πουλιών στο κόσμο: 1.100 πουλιά από 300 διαφορετικά είδη. Από τότε μέχρι σήμερα, μεγαλώνει διαρκώς, φτάνοντας αυτή τη στιγμή να αριθμεί 2.000 ζώα από 350 διαφορετικά είδη: από κουνέλια που τρέχουν ελεύθερα παντού (δημιουργώντας το τέλειο οπτικό εφέ «μια ζέβρα κι ένα κουνέλι, μια καμηλοπάρδαλη κι ένα κουνέλι, μια στρουθοκάμηλος κι ένα κουνέλι, ένα λιοντάρι κι ένα... μπα, δεν είναι κουνέλι») μέχρι αλιγάτορες που λαγοκοιμούνται στον Κόσμο των Ερπετών, και από σκυριανά αλογάκια που βόσκουν αμέριμνα στη φάρμα μέχρι ιπποπόταμους που επιδίδονται σε λασπόλουτρα και λευκούς ρινόκερους που αλωνίζουν στη σαβάνα.

Οι λεμούριοι, οι ζέβρες και τα άλλα τα παιδιά

Στο δάσος των πιθήκων, οι υπέροχοι λεμούριοι κρεμιούνται από τα δέντρα, μεταφέροντας τα μωρά τους στην πλάτη, χοροπηδάνε στα σκοινιά και τα πεζούλια, και σκαρφαλώνουν στην πλάτη σου –αν σε συμπαθήσουν. Λίγο πιο κάτω, ένα νεαρό ζεβράκι προσπαθεί να σκαρφαλώσει στην πλάτη της μαμάς του, που το σπρώχνει πιο κει με τη μουσούδα, γιατί έχει κουραστεί να παίζει όλη μέρα. Σχεδόν απέναντί της, τρεις λευκοί ρινόκεροι λαγοκοιμούνται στη σκιά, μισανοίγοντας ένα μάτι κάθε φορά που αντιλαμβάνονται θόρυβο γύρω τους, και λίγο πιο μακριά ένας λευκός παπαγάλος πιάνει κουβέντα με τους περαστικούς ρωτώντας «πώς σε λένε;» και απαντώντας «γεια σου» σε κάθε ερώτηση μετά απ’ αυτό.
 


Χαμόγελο είναι αυτό που βλέπω στο δελφίνι;

Θα μπορούσε –αλλά βασικά είναι η μόνιμη έκφρασή του. Τα δελφίνια του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου, που γεννήθηκαν στον ζωολογικό κήπο της Σλοβενίας και ήρθαν στην Αθήνα πριν από μερικά χρόνια, μοιάζουν ευτυχισμένα όπως κολυμπούν στη μεγάλη, τιρκουάζ πισίνα τους, κάνοντας βουτιές και απολαμβάνοντας το ενθουσιώδες χειροκρότημα των θεατών και τα ψάρια των εκπαιδευτών τους –δεν έχουν, άλλωστε, γνωρίσει κανενός άλλου είδους ζωή και καμία ανοιχτή θάλασσα. Το ίδιο ισχύει και για τους δύο θαλάσσιους ελέφαντες, το θέαμα των οποίων να περπατούν, να χτυπούν «παλαμάκια» με τα πτερύγια και να κάνουν υποκλίσεις φέρνει επικίνδυνα στο μυαλό εικόνες αρκουδιάρηδων με ντέφια και χαλκάδες.



Κουράστηκα. Πειράζει να μη δούμε τους ρινόκερους;

Είναι ένα μάλλον φιλόδοξο εγχείρημα το να γυρίσετε ολόκληρο το πάρκο σε μία μόνο μέρα –και σίγουρα δεν θα καταφέρετε να το δείτε στη λεπτομέρειά του. Θα είναι, όμως, κρίμα να μην φτάσετε μέχρι την βορειοδυτική γωνία του, στην οποία φιλοξενείται (άβολα μακριά από την είσοδο, ομολογουμένως) η αφρικανική σαβάνα, με τις καμηλοπαρδάλεις, τις ζέβρες, τους λευκούς ρινόκερους και τα τσιτάχ. Κι εδώ αξίζει να αναφερθεί ότι μόνο ο (μεγάλος) χώρος των τελευταίων είναι περιφραγμένος με συρματοπλέγματα, προφανώς για τους ευνόητους λόγους που αναφέραμε προηγουμένως.



Πρακτικά tips

- Το Αττικό Ζωολογικό Πάρκο είναι ανοιχτό 365 μέρες τον χρόνο, από τις 9.00 έως τη δύση του ήλιου.
- Τα δελφίνια και τους θαλάσσιους ελέφαντες μπορείτε να τα δείτε τις καθημερινές στις 11.00 και στις 17.00, και τα Σαββατοκύριακα στις 11.00, στις 13.00, στις 15.00 και στις 17.00.
- Δείτε εδώ αναλυτικές οδηγίες για την πρόσβαση στο πάρκο.

- Τα εισιτήρια για τους ενήλικες κοστίζουν 15€ και για τα παιδιά από 3 έως 12 ετών 11€. Τα παιδιά κάτω των 3 ετών μπαίνουν δωρεάν. Για να δείτε τα δελφίνια, θα πληρώσετε 3€ επιπλέον κατ’ άτομο.
- Τις καθημερινές, οι κάτοχοι κινητού Cosmote επωφελούνται της προσφοράς 2 for 1 και πληρώνουν δύο εισιτήρια στην τιμή του ενός.

- Τους καλοκαιρινούς μήνες, χρειάζεστε οπωσδήποτε καπέλο και αντηλιακό.
- Για τις στάσεις σας, υπάρχουν χώροι πικνίκ με φυσική σκιά, καφετέρια που σερβίρει σνακ και ελαφριά γεύματα και παιδική χαρά με καρουζέλ για τα πιτσιρίκια.

- Είναι επικίνδυνο να ταΐσετε οτιδήποτε τα ζωάκια, τα οποία ακολουθούν ειδικά μελετημένη διατροφή βασισμένη στις ανάγκες τους. Είναι επίσης επικίνδυνο να πετάτε οποιοδήποτε αντικείμενο, όσο μικρό και αν σας φαίνεται, σε οποιοδήποτε σημείο του πάρκου. Το 2002 ένα πανέμορφο μαϊμουδάκι πέθανε καταπίνοντας ένα πλαστικό καπάκι.

- Για τελευταία φορά: Μην φωνάζετε. Ενοχλείτε τους υπόλοιπους, που έχουν την επιλογή να φύγουν για να μην σας ακούν, και (κυρίως) τα ζώα, που δεν την έχουν.