Η τιμωρία(;) του Α. Breivik

Θα μπορούσε ο άνθρωπος που διέπραξε μία από τις πιο ειδεχθείς εγκληματικές πράξεις, να καταδικαστεί με εγκλεισμό στην πιο «ανθρώπινη» φυλακή του κόσμου; Ο λόγος για τον Anders Behring Breivik, τον Νορβηγό που σκόρπισε τον θάνατο στους συμπατριώτες του μετά τη διπλή βομβιστική επίθεση της 22ας Ιουλίου, και ο οποίος ενδέχεται να φυλακιστεί στο Halden, τη φυλακή υψηλής ασφαλείας που διαθέτει η σκανδιναβική χώρα. Μια περιήγηση πίσω από τα σίδερα μάλλον θα σας μπερδέψει αφού μοιάζει περισσότερο με… ξενοδοχείο πολυτελείας. Στόχος των εγκαταστάσεων και των ανέσεων που προσφέρει, είναι η ομαλή επανένταξη των τροφίμων.*

Ο κόσμος της τέχνης
Για να ελαφρύνουν την ψυχολογική πίεση που προκαλεί ο εγκλεισμός, οι σχεδιαστές του Halden ξόδεψαν περίπου 1 εκ. δολάρια σε πίνακες, φωτογραφίες και φωτισμούς. Σύμφωνα με το ενημερωτικό φυλλάδιο της φυλακής, η τοιχογραφία που απεικονίζεται στην κεντρική φωτό είναι έργο του Νορβηγού σχεδιαστή γκράφιτι Dolk, το οποίο «φέρνει μια νότα χιούμορ σε ένα μάλλον ελεγχόμενο περιβάλλον». Οι αρχές ευελπιστούν ότι η τέχνη -μαζί με δημιουργικές δραστηριότητες, όπως μαθήματα σχεδίου και εργαστήρια ξυλουργικής- θα δώσουν στους κρατούμενους «την αίσθηση ότι τους παίρνουν στα σοβαρά».

Σαν στο σπίτι σας...

Η ανώτατη ποινή στη Νορβηγία, ακόμη και για φόνο, είναι 21 χρόνια. Από τη στιγμή που οι περισσότεροι φυλακισμένοι θα επιστρέψουν στην κοινωνία, οι φυλακές μιμούνται όσο γίνεται περισσότερο τον «έξω κόσμο» ώστε να τους προετοιμάσουν για την ελευθερία. Στο Halden, τα δωμάτια-κελιά διαθέτουν ξεχωριστό μπάνιο, μικρά ψυγεία και τηλεοράσεις με επίπεδη οθόνη. Οι αρχές λένε ότι οι λεπτές τηλεοράσεις περιορίζουν τα «χωρικά» περιθώρια των φυλακισμένων να κρύψουν ναρκωτικά ή άλλα προϊόντα λαθρεμπορίου.

Η ώρα της χαλάρωσης

Ανά 10 ή 12 κελιά υπάρχει κουζίνα και καθιστικό, όπου οι κρατούμενοι μαγειρεύουν και ξεκουράζονται στο τέλος της «εργάσιμης μέρας». Κανένα από τα παράθυρα στο Halden δεν έχει κάγκελα.

Νους υγιής εν σώματι υγιεί

Οι φύλακες διοργανώνουν δραστηριότητες από τις 8 το πρωί έως τις 8 το βράδυ. Προσφέροντάς τους απασχόληση, όχι μόνο δίνουν στους φυλακισμένους την ευκαιρία να βρουν κάποιο νέο χόμπι, αλλά μειώνουν τα ξεσπάσματα ογής εναντίον τους ή εναντίον των συγκρατούμενών τους. Οι φυλακισμένοι μπορούν να παίξουν μπάσκετ, ποδόσφαιρο, να κάνουν αναρρίχηση ή τζόγκινγκ.

Μουσικοθεραπεία
Η φυλακή διαθέτει ακόμη στούντιο ηχογράφησης με επαγγελματικά μηχανήματα. Δάσκαλοι μουσικής -που απευθύνονται στους τροφίμους ως «μαθητές» και ποτέ ως «φυλακισμένους»- τους διδάσκουν πιάνο, κιθάρα, κρουστά κ.λπ. Μάλιστα, πρόσφατα τρία μέλη από τη χορωδία του Halden πήραν μέρος στην νορβηγική βερσιόν του American Idol.

Βόλτα στην αυλή

Οι αρχιτέκτονες του Halden φύτεψαν δέντρα σε όλη την έκταση (συνολικά 75 εκταρίων) για να κρύψουν τον ύψους 6 μέτρων τοίχο που βρίσκεται περιμετρικά του χώρου, προκειμένου να ελαχιστοποιήσουν την αίσθηση του εγκλεισμού αλλά και σύμφωνα με τα λόγια ενός αρχιτέκτονα «να επιτρέψουν τους τροφίμους να βλέπουν όλες τις εποχές». Παγκάκια και πέτρινες σκακιέρες βρίσκονται διάσπαρτα αριστερά και δεξιά του μονοπατιού.

Χρωματικό πανδαιμόνιο

Οι εξωτερικοί τοίχοι της φυλακής είναι βαμμένοι σε γήινες καφετί αποχρώσεις έτσι ώστε να βρίσκονται σε αρμονία με το δάσος που περιβάλλει τον χώρο. Οι εσωτερικές πλευρές, όμως, είναι κυριολεκτικά μια έκρηξη χρωμάτων. Το Halden προσέλαβε διακοσμητή εσωτερικού χώρου που χρησιμοποίησε 18 διαφορετικά χρώματα για να δημιουργήσει ποικιλία συναισθημάτων.

Φύλακας... άγγελος

Η διετής εκπαίδευση είναι υποχρεωτική για τους Νορβηγούς φύλακες, ένα επάγγελμα που χαίρει πολύ μεγαλύτερης εκτίμησης συγκριτικά με άλλες χώρες. Στην επίσημη περιγραφή της εργασίας τους αναγράφεται ότι πρέπει να δίνουν κίνητρα στον τρόφιμο «έτσι ώστε η ποινή του να έχει νόημα, να είναι διαφωτιστική και αναμορφωτική», γι’ αυτό φύλακες και φυλακισμένοι συχνά τρώνε και αθλούνται μαζί. Στο Halden, οι φύλακες σε ποσοστό 50% είναι γυναίκες, γεγονός το οποίο, σύμφωνα με τον διοικητή της φυλακής, μειώνει την ένταση και ενθαρρύνει την καλή συμπεριφορά. 

Στον τροχό
Οι Νορβηγοί φυλακισμένοι χάνουν το δικαίωμά τους στην ελευθερία αλλά όχι και στις παροχές του κράτους πρόνοιας, όπως η δημόσια υγεία. Οδοντίατροι, γιατροί, νοσοκόμες, ακόμη και βιβλιοθηκονόμοι εργάζονται στην τοπική κοινότητα, ενώ το Halden διαθέτει ένα μικρό νοσοκομείο και οδοντιατρείο.

Προετοιμασία για τον έξω κόσμο



Για να βοηθήσουν τους κρατούμενους να μειώνουν τη μονοτονία του εγκλεισμού, οι σχεδιαστές του Halden έχουν «σπείρει» στον χώρο κέντρα δραστηριοτήτων. Στη συγκεκριμένη κουζίνα-εργαστήριο οι φυλακισμένοι μαθαίνουν τα βασικά για τη διατροφή και το μαγείρεμα. Οι τρόφιμοι μπορούν να παρακολουθήσουν μαθήματα που θα τους προετοιμάσουν για να βρουν δουλειά αργότερα ως μάγειρες και σερβιτόροι.



* Όλες οι φωτό χρονολογούνται από το 2010.

Πηγή: Time