Μια έκθεση γλυπτών... κάτω από τη θάλασσα

της Ηρώς Κουνάδη

Οι δύτες στη Γρενάδα των Δυτικών Ινδιών πρέπει να ξαφνιάζονται αντικρίζοντας για πρώτη φορά τη Σιένα. Φτιαγμένη εξολοκλήρου από μέταλλο, με κενά που επιτρέπουν στα ρεύματα του νερού να περνούν μέσα από το σώμα της, και εμπνευσμένη από την όχι ιδιαίτερα αισιόδοξη ιστορία A Different Ocean του Jacob Ross, δεν είναι ό,τι φιλικότερο μπορεί κανείς να συναντήσει στα τέσσερα μέτρα υπό την επιφάνεια του νερού. Κοντά της, ένας χαμένος ανταποκριτής στοιχειώνει τη γραφομηχανή του, μια παρέα παιδιών σχηματίζει έναν εξωστρεφή κύκλο κρατώντας χέρια, και δεκαέξι γυναίκες δείχνουν να κοιμούνται –μερικές φορές, όμως, κινούνται στον ύπνο τους παρασυρμένες από τα ρεύματα. Τι γίνεται εδώ;

Το πρώτο υποβρύχιο πάρκο γλυπτών στον κόσμο, δημιούργημα του Jason de Caires Taylor, είναι αδιαμφισβήτητα μία πρωτότυπη εικαστική εγκατάσταση: τοποθετημένα στα τέσσερα μέτρα κάτω από την επιφάνεια του νερού, τα γλυπτά μεταλλάσσονται με το πέρασμα του χρόνου, καθώς ζωντανοί οργανισμοί εγκαθίστανται επάνω τους, μετακινούνται από τα ρεύματα του νερού, αλλάζουν μορφή ανάλογα με την οπτική γωνία από την οποία τα παρατηρούμε και τη διάθλαση του φωτός στο νερό. Αλλά γιατί κάποιος θα ήθελε να τοποθετήσει την έκθεση των γλυπτών του κάτω από το νερό;

«Ξεκίνησα να δημιουργώ υποβρύχια έργα για πολλούς λόγους. Πρώτα απ’ όλα, ήθελα να κάνω τέχνη που θα είχε ένα συγκεκριμένο περιβαλλοντικό στόχο, αντί για έργα που θα διακοσμούσαν απλά τους τοίχους γκαλερί και σπιτιών. Ήθελα, επίσης, να δείξω πως η ανθρώπινη παρέμβαση θα μπορούσε να έχει θετικό αντίκτυπο στον πλανήτη μας και να συμβολίσει ένα βιώσιμο μέλλον. Το θαλάσσιο περιβάλλον είναι γεμάτο μοναδικές προκλήσεις και απρόβλεπτες αντιδράσεις, πράγμα που βρίσκω εξαιρετικά ενδιαφέρον. Η ιδέα μου ήρθε πριν από οκτώ χρόνια, μέσα σε ένα λεωφορείο, απλά μου πήρε λίγο καιρό μέχρι να βρω τις κατάλληλες συνθήκες για να το υλοποιήσω» λέει ο 34χρονος καλλιτέχνης.

Το πάρκο στη Γρενάδα ήταν το πρώτο από μια σειρά υποβρύχιων projects, και το μόνο που είναι μέχρι στιγμής ολοκληρωμένο. Το δεύτερο ετοιμάζεται αυτές τις ημέρες στο Μεξικό, ενώ σκέψεις υπάρχουν και για ένα τρίτο, έξω από την Κρήτη. «Μόλις τελείωσα ένα γλυπτό «ξηράς», στα πλαίσια του Διεθνούς Συμποσίου Γλυπτικής στο Βενεράτο, στο Δήμο Παλιανής. Με τις τοπικές αρχές είμαστε σε συζητήσεις σχετικά με την τοποθέτηση μιας σειράς υποβρύχιων γλυπτών στα ανοικτά της βόρειας ακτής, αλλά το όλο εγχείρημα βρίσκεται ακόμα σε πολύ πρώιμο στάδιο» λέει ο Taylor.

Γεννημένος στην Αγγλία, με πατέρα Βρετανό και μητέρα από τη Γουιάνα, έχει περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του μεταξύ Ευρώπης, Ασίας και Καραϊβικής, ενώ με το υποβρύχιο πάρκο του κατάφερε, το 2006, να συνδυάσει τις δύο μεγάλες αγάπες – τέχνες του, τη γλυπτική με τις καταδύσεις. «Τα γλυπτά έχουν αρχίσει να έχουν διπλή ζωή» λέει ο ίδιος «πρώτον ως αντικείμενα τα οποία μπορούν να επισκεφθούν οι δύτες και δεύτερον μέσω της αναπαραγωγής τους σε φωτογραφίες και βίντεο. Κάνω συχνά εκθέσεις των φωτογραφιών, και το site Underwatersculpture.com έχει υψηλή επισκεψιμότητα από διάφορες γωνιές του κόσμου. Είναι παράξενο το γεγονός ότι τα έργα μου είναι ορατά μόνο μέσω ενός αντικειμένου –είτε της μάσκας καταδύσεων είτε της οθόνης του υπολογιστή– που λειτουργεί σαν παράθυρο σε έναν διαφορετικό κόσμο».

Και από πού αντλεί έμπνευση για τα γλυπτά του; «Από την καθημερινότητα. Με ενδιαφέρει πολύ να παίρνω αντικείμενα από το αρχικό τους πλαίσιο και να δείχνω πώς ένα διαφορετικό περιβάλλον μπορεί να αλλάξει εντελώς τη σχέση και την αντίληψή μας για αυτά. Ελπίζω επίσης να αναδείξω την παρουσία στο χρόνο και την επιρροή του περιβάλλοντος στις ζωές μας. Περνώ ολόκληρες ώρες περπατώντας σε διάφορες πόλεις με τις φωτογραφικές μου μηχανές, φωτογραφίζοντας καθημερινές σκηνές τις οποίες μετά μεταφέρω σε υποβρύχιο περιβάλλον».

Πέραν της προφανούς περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, ελπίζει πως μέσω της δουλειάς του θα περάσει πολλά ακόμη μηνύματα. «Κατ’ αρχάς, θέλω να εκφράσω τις διαφορετικές προσεγγίσεις μέσω των οποίων μπορεί κανείς να δει, να εκτιμήσει και να δημιουργήσει τέχνη. Με γοητεύει, επίσης, η επιρροή του χρόνου. Προσωπικά, νιώθω ότι στη ζωή μου έχω δει τόσο ραγδαία ανάπτυξη και αλλαγή, που έχω καταλήξει με μια αίσθηση απώλειας. Πιστεύω ότι ζούμε σε ένα διαρκή αγώνα για να κατανοήσουμε τον ενεργό μας ρόλο στην κοινωνία, προσπαθώντας ταυτόχρονα να συλλέξουμε και να περισώσουμε στιγμές του παρελθόντος μας. Καθώς τα γλυπτά παρασύρονται από το θαλάσσιο ρεύμα, ελπίζω ότι εκφράζουν μία διαχρονική εξάρτηση και συμβιωτική σχέση με τη φύση».