Ποιος ήταν ο John Snow που νίκησε τη χολέρα

Ο John Snow, a.k.a πατέρας της επιδημιολογίας, ήταν ο τοίχος που βρήκε η θανατηφόρα επιδημία της χολέρας.
Ποιος ήταν ο John Snow που νίκησε τη χολέρα

Ταξιδεύουμε 166 χρόνια πίσω στον χρόνο και προσγειωνόμαστε στη γειτονιά του Soho στο βροχερό Λονδίνο. Η τοπική κοινωνία έχει ήδη αρχίσει να θρηνεί τα πρώτα θύματα της χολέρας∙ οι εικόνες ήταν σοκαριστικές, άνθρωποι ξεψυχούσαν μόνοι και εξαντλημένοι ακόμη και στα στενά σοκάκια της περιοχής. Πλέον είναι γνωστό ότι η χολέρα οφείλεται στην κατανάλωση νερού ή τροφών που έχουν μολυνθεί εξαιτίας των ανθυγιεινών τρόπων λειτουργίας συστημάτων ύδρευσης και αποχέτευσης, δυστυχώς όμως εκείνη την εποχή δεν είχαν ούτε ένα στοιχείο για να λύσουν το αίνιγμα της χολέρας.

Η επιστημονική κοινότητα της εποχής θεωρούσε ότι η χολέρα μεταδίδεται μέσω του μιάσματος, δηλαδή μέσω αέρα που αναδύεται από οργανική ύλη σε σήψη -οκέι, δεν ήταν κακή ιδέα για την εποχή. Άνθρωποι που θεωρούνταν ηγετικές μορφές στη δημόσια υγεία στήριξαν αυτή τη θεωρία, και δύσκολα μπορούσε κάποιος να την καταρρίψει.

Αυτό όμως που και η επιστημονική κοινότητα και η χολέρα δεν ήξεραν, είναι ότι σε ένα χωριό της Αγγλίας το 1813 γεννήθηκε ο John Snow, ο άνθρωπος που έμελλε να φέρει τα πάνω κάτω στον κλάδο της υγείας. Για να σε βάλουμε στο κλίμα του τι εστί John Snow, να σου δώσουμε μία γεύση από το βιογραφικό του: εκτός από μέλος του Βασιλικού Κολλεγίου Χειρουργών, εκτός από απόφοιτος του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και του Βασιλικού Κολέγιου Ιατρών, ήταν και ο πρώτος αναισθησιολόγος που πειραματίστηκε με το χλωροφόρμιο. Ωστόσο θα παρακάμψουμε την τρανή του καριέρα στην αναισθησιολογία και θα περάσουμε απευθείας στην προσφορά του στην καταπολέμηση της χολέρας. Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του, πήγε στο Soho να εργαστεί ως χειρουργός. Για καλή τύχη των κατοίκων της περιοχής η πρακτική του Snow ξεκίνησε ένα χρόνο πριν ξεσπάσει η χολέρα.

Τι ήταν λοιπόν αυτό το φαινομενικά τόσο απλό αλλά και αποτελεσματικό που σκέφτηκε ο Snow; Παρατήρησε ότι η μόλυνση ξεκινούσε από το γαστρεντερικό κι αυτό τον έβαλε σε σκέψεις. Γιατί για μία μόλυνση του γαστρεντερικού να ευθύνεται το μίασμα κι όχι κάτι που έχει άμεση επαφή με το γαστρεντερικό; Αυτή η συλλογιστική τον οδήγησε στο να αρχίσει να κάνει πιο συγκεκριμένες ερωτήσεις στους ασθενείς του, όπως το πιο απλό: ποια ήταν η αντλία από την οποία προμηθεύονταν νερό.

Κάπου εδώ να υπενθυμίσουμε ότι το 1845  οι άνθρωποι δεν είχαν βρύση στα σπίτια τους, αλλά δημοτικές αντλίες σε κάθε γειτονιά.

Το συμπέρασμα που προέκυψε, το οποίο ήταν και η αρχική του υπόθεση, ήταν ότι τα κρούσματα περιορίζονταν σε μία περίμετρο 230 περίπου μέτρων με κέντρο το σημείο που διασταυρώνονται οι δρόμοι Cambridge και Broad. Εντωμεταξύ, ο αριθμός των νεκρών ήταν τρομακτικός, 500 άνθρωποι απεβίωσαν μέσα σε μόλις 10 μέρες. Για τον Snow ήταν προφανές ότι ο υπεύθυνος ήταν η αντλία. Έπρεπε όμως να το αποδείξει.



Αφού ο χάρτης με τα κρούσματα ήταν έτοιμος, παρατήρησε το εξής ενδιαφέρον: ένα πτωχοκομείο και μία ζυθοποιία δεν είχαν θρηνήσει κανέναν άνθρωπο. Ο λόγος; Απλώς αντλούσαν από άλλη δημοτική βρύση νερό. Το μόνο που έλειπε για να απευθυνθεί στην αρχή της περιοχής ήταν να αποδείξει τις υποθέσεις του και εργαστηριακά. Μελέτησε το νερό της αντλίας της Broad Street και παρατήρησε ότι υπήρχαν λευκές κηλίδες. Το θέμα πλέον για εκείνον θεωρούταν λήξαν∙ πήρε τις σημειώσεις του και έτρεξε στο δημαρχείο. Οι δημογέροντες, παρ΄ όλο που εξέφρασαν τους δισταγμούς τους, δεδομένου ότι δεν είχαν άλλη επιλογή ή κάποια άλλη καλύτερη πρόταση, αποφάσισαν να κλειδώσουν την αντλία, όπως πρότεινε ο Snow. Τα αποτελέσματα ήταν εκπληκτικά, ο αριθμός των κρουσμάτων έπεσε κατακόρυφα.



Όπως όμως συμβαίνει με κάθε νέα επιστημονική ανακάλυψη, έτσι κι αυτή του Snow  βρήκε τοίχο. Παρά τις τρανταχτές αποδείξεις που έβλεπαν με τα μάτια τους, οι αρχές επέμεναν ότι η θεωρία του Snow δεν έβγαζε κανένα απολύτως νόημα, κι ότι δεν έχουν κανέναν λόγο να καθαρίσουν το αποχετευτικό σύστημα της περιοχής, όπως τους υπέδειξε ο Snow.



Ωστόσο, ο γρίφος δεν είχε ακόμα λυθεί. Οι άρχοντες διατείνονταν ότι δεν υπήρχε καμία απολύτως περίπτωση η αντλία νερού να συνδέεται ή να έχει επαφή με το αποχετευτικό σύστημα. Ο δήμαρχος μάλιστα, ήταν σίγουρος ότι η χολέρα ήταν θεϊκή παρέμβαση∙ κάποια δοκιμασία που τους έβαλε ο θεός. Στην προσπάθειά του να το αποδείξει, κάλεσε στο γραφείο του μία γυναίκα η οποία ενώ δεν προμηθευόταν νερό από την επίμαχη αντλία, το παιδί της είχε μολυνθεί από χολέρα. Το συμπέρασμα; Για άγνωστους λόγους, η πάνα του παιδιού της ήταν ήδη μολυσμένη από τη χολέρα πριν την έξαρση, εκείνη την έπλυνε και πέταξε τα νερά στον βόθρο που βρισκόταν μόλις μισό μέτρο μακριά από την αντλία. Και κάπως έτσι λύθηκε το μυστήριο του πώς εξαπλώθηκε η χολέρα για να σταματήσει τελικά στο Σόχο.

Κι αν αυτό το τόσο απλό που σκέφτηκε ο Τζον Σνόου με την χαρτογράφηση δεν σε εντυπωσιάζει, ίσως αλλάξεις γνώμη αν μάθεις ότι ο Λουί Παστέρ πρότεινε τις βασικές αρχές της Μικροβιολογίας, μεταξύ αυτών κι ότι λοιμώξεις όπως η χολέρα μεταδίδονται μέσω μικροοργανισμών, το 1859 δηλαδή πέντε χρόνια αργότερα.

Μπείτε στη συζήτηση

σχόλια

v