10 τρόποι που η πολιτική ορθότητα μας έκανε καλύτερους

“Φτάνει πια με αυτή τη πολιτική ορθότητα.”

Σε πόσα σχόλια στο Facebook το έχεις διαβάσει αυτό; Πολλές φορές ίσως το σκέφτηκες κι εσύ, και μπορεί να το ‘χεις γράψει κιόλας. Και, ναι, αν πρέπει να είμαστε ειλικρινείς, θα πούμε ότι σε αρκετές περιστάσεις, ο κόσμος μπορεί να το παρατραβά, να σε κάνει να αναρωτιέσαι αν έμεινε κάτι που να μπορείς να πεις ελεύθερα σε δημόσιο χώρο χωρίς να σε πετροβολήσουν.

Χαλάρωσε, μπορείς. Μπορείς να πεις τα πάντα, και κανείς δεν έχει δικαίωμα να σε σταματήσει. Απλώς οι πιθανότητες να ακούσεις αντιδράσεις αν πεις κάτι άσχημο είναι πλέον περισσότερες. Κι αυτό δεν είναι κακό. Όσο ουτοπικό κι αν πιστεύεις ότι είναι το να ζούμε σε έναν κόσμο που όλοι μας σιγά-σιγά θα γινόμαστε καλύτεροι, βοηθώντας και μιλώντας ο ένας στον άλλο, η πραγματικότητα είναι ότι αυτό έχει αρχίσει ήδη να συμβαίνει. Πώς, λοιπόν, μας έχει βοηθήσει η “πολιτική ορθότητα”, δηλαδή αυτός ο γενικευμένος όρος που χρησιμοποιείται από πολλούς όταν μιλάμε για την ευαισθητοποίηση γύρω από κοινωνικά ζητήματα;

Υπάρχει περισσότερη ενημέρωση από ποτέ
Από την στιγμή που στρέψαμε το βλέμμα μας έξω από το καβούκι μας και τα πράγματα που αφορούν αποκλειστικά εμάς (βοηθούν και τα social media), πλέον μπορούμε να ενημερωθούμε ανά πάσα στιγμή για οτιδήποτε συμβαίνει στον κόσμο. Συνεπώς, η όποια αδικία μπορεί ξαφνικά να γνωστοποιηθεί σε όλους, και με την σειρά του αυτό μπορεί να μας βοηθήσει να διαχειριστούμε καλύτερα και τα πιο ντόπια προβλήματα. Πράγμα που σημαίνει ότι εξυπνακίστικα επιχειρήματα τύπου “Μια χαρά είμαστε εδώ, στην Μέση Ανατολή να δείτε τι συμβαίνει” πλέον δεν έχουν δύναμη: Γιατί να μην είμαστε ευαισθητοποιημένοι για όλα; Και γιατί να συγκρίνουμε καν, λες και ο κόσμος έχει στήσει διαγωνισμό μιζέριας;

Η νομική αναγνώριση του φύλου
Πώς συνδέεται αυτό, σε ακούμε να ρωτάς. Συνδέεται με το γεγονός ότι όσο περισσότερα ο δημόσιος διάλογος περιστρεφόταν γύρω από ανθρώπινα δικαιώματα, και συγκεκριμένα γύρω από το θέμα του φύλου, τόσο χτιζόταν το έδαφος για να κατοχυρωθεί η νομική αναγνώριση των τρανς ατόμων. Και, όσο κι αν δεν σε επηρεάζει αυτό, θυμήσου ότι υπάρχουν πολλά, πολλά άτομα που η καθημερινότητά τους είναι πολύ πιο δύσκολη από την δική σου. Αυτό το νομοσχέδιο βοήθησε.

Το σύμφωνο συμβίωσης για ομόφυλα ζευγάρια
Ακριβώς το ίδιο με το παραπάνω. Πρόκειται για ένα ζήτημα που δεν θα είχε φτάσει στο σημείο να συζητείται ως νομοσχέδιο αν πρώτα ο κόσμος δεν το συζητούσε αρκετά. Και, όπως και το παραπάνω, είδαμε ότι τα αποτελέσματά του επηρέασαν αποκλειστικά και μόνο τα άτομα που αφορούσε το ίδιο το νομοσχέδιο. Κανέναν άλλο.

Πάντα υπήρχε ο “κάφρος” της παρέας…
…ε, τώρα υπάρχει και ο τύπος που την λέει στον κάφρο της παρέας. Και αυτό δεν σημαίνει ότι δεν αγαπάμε τον κάφρο πια. Αλλά μας αρέσει η ισορροπία.

Προσπαθούμε να σκεφτούμε αν θα πούμε κάτι κακό
Σίγουρα, δεν το κάνουν όλοι. Αλλά το κάνουν κάποιοι. Σε κάθε κοινωνικό ζήτημα, πρέπει να θυμάσαι ότι η αλλαγή δεν έρχεται ποτέ απότομα. Πάντα κάποιοι είναι πιο ευαισθητοποιημένοι στην αρχή. Μετά αυτοί επηρεάζουν λίγους ακόμα. Έτσι δεν μεταδίδονταν πάντα οι ιδέες; Το ότι υπάρχουν περισσότερα άτομα (σε σχέση με πέντε χρόνια πριν, ας πούμε) που θα αναρωτηθούν αν αυτό που σκόπευαν να πουν είναι προσβλητικό (ή πόσο προσβλητικό είναι, ή πόσο επιτρεπτά προσβλητικό είναι) είναι ένα πολύ μεγάλο βήμα στην σωστή κατεύθυνση.

Το χιούμορ πλέον θέλει προσπάθεια
Ίσως το αγαπημένο μας κομμάτι αυτής της λίστας. Το εύκολο χιούμορ σε βάρος καταπιεσμένων ομάδων είναι υπόθεση περασμένων δεκαετιών. Και κάποια πράγματα είναι καλό να μένουν στο παρελθόν. Αλήθεια, θα ήθελες κάθε χοντρός χαρακτήρας σε σειρές να αντιμετωπίζεται σαν την Ρόδη από το Καφέ της Χαράς; Ή κάθε γκέι χαρακτήρας να ακκίζεται σαν τον Μπέζο στους Απαράδεκτους; Ας το αναλύσουμε λίγο περισσότερο αυτό.

Η εκπροσώπηση στην ποπ κουλτούρα είναι μεγαλύτερη από ποτέ
Δυναμικοί γυναικείοι χαρακτήρες που δεν δίνουν λόγο σε κανέναν. Γκέι πρωταγωνιστές με πολύπλοκους χαρακτήρες. Παχύσαρκα άτομα που αντιμετωπίζουν την ζωή τους ρεαλιστικά, και όχι σαν αστείο κομμάτι των σκηνικών. Περισσότεροι χαρακτήρες από κάθε εθνικότητα, που τους υποδύονται οι σωστοί ηθοποιοί. Αν μη τι άλλο, οφείλεις να παραδεχτείς ότι αυτά που βλέπουμε πλέον στις οθόνες μας αντιπροσωπεύουν καλύτερα την αληθινή ζωή εν έτει 2018. Και, ναι, το ξέρουμε ότι υπάρχουν ακόμα πολλά προβληματικά στοιχεία – ακόμα και μέσα σε αυτές τις προοδευτικές προσπάθειες που γίνονται – αλλά ζούμε και μαθαίνουμε. Αφού κρίνουμε.

Ο δημόσιος διάλογος πηγαίνει μπροστά
Με όποιον τρόπο κι αν συμβαίνει αυτό. Μπορεί να σου φαίνεται ότι κάθε κουβέντα σχετική με τα ανθρώπινα δικαιώματα και την κοινωνική πρόοδο καταλήγει σε βρισιές στο Facebook. Και πιθανότατα έχεις δίκιο. Αυτά όμως τα παθιασμένα σχόλια σημαίνουν ότι ο κόσμος μιλάει. Εκφράζεται. Θυμώνει και ενημερώνεται και πεισμώνει και μαθαίνει. Ακόμα και τα πιο αγύριστα κεφάλια, εκείνοι οι τύποι που αναρωτιέσαι αν ζουν στο κεφάλι τους στο 1950; Ακόμα κι αυτοί συμμετέχουν στον διάλογο, και δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάς ότι ο διάλογος αυτός είναι το παν. Επειδή κάποτε δεν μιλούσε κανείς.

Συνειδητοποιήσαμε ότι το προσωπικό = πολιτικό
Τώρα, εδώ χρειάζεται μια μικρή διευκρίνιση. Ο τρόπος με τον οποίο λέμε την λέξη “πολιτικός” στην Ελλάδα (όπως και στην πολιτική ορθότητα) συνήθως μας παραπέμπει στην έννοια της πολιτικής (όπως κάλπες), και προκαλείται ένα μπέρδεμα. Όταν, λοιπόν, λέμε ότι το προσωπικό ταυτίζεται με το πολιτικό, εννοούμε ότι πλέον αναγνωρίζουμε πως κάθε πράξη, κάθε μορφή έκφρασης του εαυτού μας μπορεί να αποκτήσει πολιτική υπόσταση, απλά και μόνο επειδή είναι κομμάτι της ταυτότητας ενός ατόμου. Συνεπώς, είναι σαν να λέμε ότι πλέον δεν μας αρκεί ένα “Τι ψηφίζεις;” για να ανακαλύψουμε την πολιτική ταυτότητα ενός ατόμου. Πρώτον, επειδή αυτή η ερώτηση είναι πολύ προσωπική, και δεύτερον, επειδή μπορούμε να πάρουμε όλες τις πληροφορίες που χρειαζόμαστε αν απλά προσέξουμε τους άλλους ανθρώπους. Αν δώσουμε σημασία σε αυτά που κάνουν και στο πώς εκφράζονται. Και είναι πολύ μεγάλη δύναμη να συνειδητοποιήσεις ότι οι πράξεις σου είναι σημαντικές και κουβαλούν τόσες πολλές πληροφορίες—ειδικά αν μέχρι πρότινος ανήκες σε μια ομάδα που άκουγε συστηματικά ότι οι πράξεις της δεν είναι αρκετά καλές ή αρκετά σωστές (ή αρκετά λευκές, αδύνατες, ή ό,τι άλλο θες).

Κάνουμε περισσότερη αυτοκριτική
Και η αυτοκριτική, γενικά, είναι καλό πράγμα. Σε έναν υγιή βαθμό.

Θοδωρής Διάκος