Γιατί γινόμαστε τόσο εριστικοί στο Internet;

Το έχουμε ζήσει, ενδεχομένως το έχουμε κάνει και ίσως μας διασκεδάζει. Οι εριστικές αντιπαραθέσεις στο Internet αποτελούν σύνηθες φαινόμενο. Γιατί όμως; 
Γιατί γινόμαστε τόσο εριστικοί στο Internet;
Κατά πάσα πιθανότητα ενώ διαβάζετε αυτές τις γραμμές, φέρνετε στο μυαλό σας εκείνη τη στιγμή που κάποιος συνέκρινε τις πολιτικές σας απόψεις με εκείνες του Χίτλερ ή του Στάλιν, σας «έκραξε» δημόσια για τη σεξουαλική σας προτίμηση ή εμπειρία, σας απείλησε ότι θα σας σπάσει στο ξύλο ή θα… αγαπήσει τη μητέρα σας και πόσταρε μια αστεία φωτό με γάτα στο επιχείρημά σας, το οποίο εσείς είχατε πάρει στα σοβαρά – και σωστά κάνατε. 

Το Internet έχει τον… τρόπο του να βγάζει τον χειρότερο εαυτό αρκετών ανθρώπων. Ίσως ανάμεσα σε αυτούς να είστε και εσείς. Γιατί συμβαίνει όμως αυτό; Γιατί έχουμε την τάση να αρπαζόμαστε με οτιδήποτε μας γράψουν ή δούμε να γράφεται στο Internet; Γιατί μας έλκει το να συμμετέχουμε σε πολυσέλιδες αντιπαραθέσεις κράζοντας κόσμο και δεχόμενοι ένα άνευ όρων διαδικτυακό byllying; 

Σε πρόσφατο άρθρο του, ο πάντα εύστοχος Mark Manson, αναλύει τις απόψεις του επί του θέματος και προσπαθεί να δώσει εξηγήσεις – κοινωνικές και συμπεριφορικές – στο παράξενο αυτό φαινόμενο. 

* Γιατί εξιδανικεύουμε τις απόψεις ή την συμπεριφορά του άλλου. Σίγουρα κάποιος κάποια στιγμή στο Internet θα σας έχει αποκαλέσει βλάκα, φασίστα, κουμουνιστή, μισογύνη, ψεύτη, άσχετο, αγ*** το και άλλα τέτοια ωραία. Παραδόξως όμως, κάτι τέτοιο δύσκολα θα έχει γίνει στην πραγματική σας ζωή. Το θέμα με το Internet είναι ότι ενώ η πληροφορία μεταφέρεται εύκολα ή πρόθεση όχι. Αν διαβάσουμε κάτι το οποίο έχει γράψει ένας ανώνυμος, είτε συμφωνούμε είτε όχι, αυτόματα κάνουμε υποθέσεις σχετικά με τις προθέσεις του. Αν μας αρέσει αυτό που γράφεται, τότε υποθέτουμε ότι ο ανώνυμος χρήστης έχει τις ίδιες αξίες και την ίδια κοσμοθεωρία με εμάς. Αν δεν μας αρέσει, τότε υποθέτουμε αυτομάτως ότι ανήκει σε κάποια ομάδα ανθρώπων ή σε κάποιο στερεότυπο με το οποίο διαφωνούμε. Ακούγεται σαν ένα είδος νοητικής τεμπελιάς, όμως αποτελεί μια έμφυτη γνωστική λειτουργία. 

Όταν δεν έχουμε επαρκείς πληροφορίες για τις απόψεις ενός ατόμου, τείνουμε να τον κατατάσσουμε σε στερεότυπα. Και είναι τέτοια η φύση του Internet, ώστε στην πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν έχουμε επαρκείς πληροφορίες για τις απόψεις των ανθρώπων.

Ο λόγος; 

* Οι Ιντερνετικές αντιπαραθέσεις δεν έχουν αρνητικές κοινωνικές συνέπειες. Σκεφτείτε, αν διαφωνήσετε με κάποιον στην «πραγματική» ζωή, υπάρχουν πιθανές συνέπειες όπως για παράδειγμα το πράγμα να ξεφύγει, η διαφωνία να κλιμακωθεί, ενδεχομένως να υπάρξει και σωματική επαφή, προσβολές να εκτοξευθούν και από τις δύο πλευρές. 

Ο κόσμος λοιπόν, εκτοξεύει με μεγάλη ευκολία προσβολές στο Ίντερνετ για τον απλούστατο λόγο ότι α) μπορεί να το κάνει ελεύθερα και β) χωρίς καμία συνέπεια. Η ανωνυμία είναι άκρως αποτελεσματική και σπάνια θα βρεθεί κάποιος που θα ενδιαφερθεί έτσι ώστε να υπάρξουν κοινωνικές συνέπειες για τα «βαριά» αυτά λόγια. Εκτός βέβαια από εκείνες τις σπάνιες περιπτώσεις, όπου όντως υπάρχουν κοινωνικές επιπτώσεις και εκείνοι που ήταν εξ’ αρχής νταήδες του πληκτρολογίου ξάφνου βρίσκονται στη δυσάρεστη θέση να αντιμετωπίσουν φυσικά τον μέχρι πρότινος ιντερνετικό «αντίπαλό» τους. Και εκείνος τους σπάει στο ξύλο. 

Αντίστοιχες Νέμεσις, όμως, σπάνια συμβαίνουν. Και κάπως έτσι ο κόσμος συνεχίζει να είναι εριστικός online. 

* Τα πάντα είναι σε κοινή θέα. Μπορεί να νομίζετε ότι η επικοινωνία σε ένα δημόσιο μέσο θα έκανε τους χρήστες πιο προσεκτικούς στις εκφράσεις τους, όμως προκαλεί το ακριβώς αντίθετο. Ο άνθρωποι τείνουν να είναι υπέρ- ευαίσθητοι όχι μόνο στο πώς τους αντιμετωπίζουν οι άλλοι, αλλά και στο τι εικόνα δίνουν σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες. Όταν διαφωνούμε με κάποιον «πριβέ», η διαφωνία μας αυτή δεν απειλεί το κοινωνικό μας στάτους, παρά μόνο την εικόνα μας στο συγκεκριμένο άτομο με το οποίο διαφωνούμε. Όμως όταν είμαστε online, τα πράγματα είναι πολύ πιο… δημόσια. Εκατοντάδες, αν όχι, χιλιάδες κόσμου μπορούν ανά πάσα στιγμή να μπουν στον χορό και να δουν κάποιον να κράζει τις απόψεις μας ανά πάσα στιγμή. Έτσι είναι πολύ πιο πιθανό να τις υπερασπιστούμε και ακόμα πιο πιθανό να γίνουμε επιθετικοί επιχειρώντας το. 

Σίγουρα θα έχετε παρατηρήσει ότι ενώ οι ιδιωτικές συζητήσεις online είναι κατά κύριο λόγο πολιτισμένες και ήρεμες, οι δημόσιες συζητήσεις σε fora και social networks θυμίζουν κάτι από την παρακάτω εικόνα.

Ο Φρόιντ είχε αναφέρει πως για να υπάρξει μια κοινωνία, θα πρέπει να τα χειρότερα ένστικτα του ανθρώπου (βία, εγωισμός, σεξισμός) να είναι υπό έλεγχο. To Internet όμως, είναι πιθανότατα ο πρώτος μηχανισμός στην ανθρώπινη ιστορία, ο οποίος επιτρέπει στην κοινωνία όχι μόνο να υπάρχει αλλά και να αναπτύσσεται καταργώντας κάθε ανάγκη για αυτό-λογοκρισία. Χωρίς συνέπειες και με τη λιγότερο αποτελεσματική επικοινωνία, οι άνθρωποι ανταμείβονται κατά κάποιον τρόπο ανάλογα με το πόσο σοκάρουν τους άλλους με το περιεχόμενο και το νόημα των λεγόμενών τους. Αν και κάτι τέτοιο ανοίγει περισσότερες ευκαιρίες για σκέψη και επικοινωνία και έχει οδηγήσει σε μεγάλες κοινωνικές αλλαγές σε παγκόσμια κλίμακα, εγείρει παράλληλα νέες προκλήσεις. 

Ήδη, η ιντερνετική κουλτούρα φαίνεται να προσαρμόζεται. Οι λειτουργίες των social media αποκτούν ταμπέλες και γίνονται κατανοητές από το ευρύ κοινό. Τα τρολ τσακώνονται χωρίς λόγο. Τα memes είναι ο τρόπος με τον οποίο οι χρήστες γελοιοποιούν ζητήματα τα οποία κάποιοι παίρνουν στα σοβαρά. Παράλληλα, εκτιθέμεθα σε περισσότερους διαλόγους και περισσότερες σκέψεις ανθρώπων από κάθε άλλη περίοδο της ιστορίας. Όμως θα πρέπει με κάποιον τρόπο να προσαρμοστούμε σε αυτή τη νέα πραγματικότητα και να αναλαμβάνουμε την ευθύνη για τον τρόπο με τον οποίο αντιδρούμε σε αυτά που διαβάζουμε.

Μπείτε στη συζήτηση

σχόλια

v