Erasmus: 5 εμπειρίες από χώρες... μαγικές

του Γιώργου Κόκουβα

Erasmus για όλους. Ένας Έλληνας ταξιτζής να πάρει κούρσες στο Λονδίνο, ένας Γερμανός καθηγητής να διδάξει στην Ιρλανδία κι ένας Ισπανός αρχιτέκτονας να σχεδιάσει γειτονιές της Πράγας. Φανταστείτε πόσο πιο καταρτισμένοι θα ήταν πολλοί από τους απρόθυμους εργαζομένους που συναντάτε σήμερα, αν ίσχυε αυτό. Πριν λίγους μήνες, ο Ουμπέρτο Έκο δημοσίευσε την παραπάνω ρηξικέλευθη πρόταση. Η ιδέα του Erasmus στην Ευρώπη δηλαδή να επεκταθεί και στον επαγγελματικό τομέα. Με άλλα λόγια, κάθε εργαζόμενος σε ευρωπαϊκή χώρα να έχει γνωρίσει πώς είναι οι συνθήκες εργασίας και η κουλτούρα των άλλων λαών.

Μέχρι να εφαρμοστεί όμως αυτό το όνειρο θερινής νυκτός, υπάρχει τουλάχιστον το παλιό, καλό σπουδαστικό Erasmus. Και υπάρχουν οι φοιτητές που εκμεταλλεύτηκαν την ύπαρξη αυτού του προγράμματος, και οι υπόλοιποι "άτυχοι", εκείνοι που τους ζήλευαν κάθε φορά που ανέβαινε μια φωτογραφία από international party στο Facebook, κάθε φορά που μεταξύ των «τυχερών» που έχουν γυρίσει από το εξωτερικό προκύπτει συζήτηση περί Erasmus από μια τυχαία ανάμνηση.

Σήμερα, το in2life φιλοξενεί τους πρώτους: Εκείνο το είδος φοιτητών που ανέχτηκε όλη τη γραφειοκρατία του κόσμου, αλλά τελικά αποζημιώθηκε από την πρώτη στιγμή που κατέβηκε από την πτήση προς την χώρα υποδοχής. Η «Βιεννέζα» Στέλλα, η «Ισπανίδα» Αμαλία, η Έλλη και η Σοφία που πολιτογραφήθηκαν για λίγο δημότες Αμβούργου και ο «Εγγλέζος» Γιώργος μας λένε όσα θέλουμε να μάθουμε για το Erasmus.

*Γιατί να πάς Erasmus;

Η πρώτη θετική ένδειξη, θα λέγαμε εμείς, είναι η πρωτοφανής προθυμία των «ερασμιτών» που φιλοξενούμε, να συμμετάσχουν στο δημοσίευμα – πρώτη φορά λάβαμε τόσο γρήγορα απαντήσεις σε θέμα μας. Η Σοφία, μάλιστα, που πέρασε ένα εξάμηνο στο Αμβούργο της Γερμανίας, σπεύδει να μας ευχαριστήσει πριν καν απαντήσει: «Με τη διαδικασία της αναπαραγωγής των αναμνήσεων στην οποία με βάζετε με βοηθάτε ώστε να μη τα ξεχνάω και να τα αναπολώ συχνότερα», μας λέει.

Και συνεχίζει με τους λόγους για τους οποίους προτείνει ανεπιφύλακτα το Erasmus στον καθένα: «Όχι μόνο κάποιος γνωρίζει την κουλτούρα κάποιας άλλης χώρας, αλλά έχει την ευκαιρία να συναναστραφεί και να έρθει σε επαφή με άλλους λαούς. Είναι εκπληκτικό να διαπιστώνει κανείς πόσο όμοιες είναι οι ανάγκες και οι ανησυχίες μεταξύ συνομηλίκων κι ας τους χωρίζουν φαινομενικά τόσα άλλα πράγματα», λέει, για να "ανασκευάσει" στην συνέχεια την απάντησή της με ένα πιο λακωνικό επιχείρημα: «Είναι φανταστικό!»

Αλλά και οι υπόλοιποι «ερασμίτες» έχουν πολλούς λόγους να «προμοτάρουν» το πρόγραμμα:
"Το Erasmus είναι η καλύτερη ευκαιρία για έναν φοιτητή να γνωρίσει με τον πιο εύκολο και διασκεδαστικό τρόπο μια νέα χώρα, μια νέα πόλη, άλλουςφοιτητές από κάθε γωνιά της γης, αλλά και μια διαφορετική πανεπιστημιακή εκπαίδευση από αυτήν που έχει μάθει στη χώρα του." Στέλλα

"Erasmus πας για να γνωρίσεις κόσμο, να δεις πώς στο καλό λειτουργεί η σχολή σε μια άλλη χώρα, να γνωρίσεις την κουλτούρα της χώρας αυτής, να βελτιώσεις τιςγνώσεις πάνω στις ξένες γλώσσες. Βασικά υπάρχουν άπειροι λόγοι για να πάει κανείς Erasmus, το σίγουρο είναι πως αν δεν πας θα χάσεις πολλά!" Έλλη

"Το Erasmus μοιάζει με ένα διάλειμμα από τη φοιτητική ρουτίνα. Καινούριος τόπος, άλλο πανεπιστήμιο, νέοι άνθρωποι, νέοι τρόποι. Σημαίνει χρήση ξένης γλώσσας 24/7, που με τη σειρά του σημαίνει ότι πρέπει να εκφράσεις όλες σου τις σκέψεις, ανάγκες, γνώμες, ακόμη και τις πιο αδύναμες στιγμές σου (από την ασθένεια μέχρι τον ύπνο) σε αυτή" Αμαλία

"Είναι στην ουσία μια μικρογραφία της ζωής. Ξεκινάς χωρίς να γνωρίζεις τίποτα και κανέναν, έχεις κάποιους στόχους, και προσπαθείς παράλληλα να περάσεις καλά. Να ξεχάσεις για λίγο τη χώρα σου, να κρατήσεις το ταμπεραμέντο της εθνικότητάς σου, κι από εκεί και πέρα να αλληλεπιδράσεις με αυτές των υπολοίπων. Να δεις ένα-ένα όλα τα κλισέ που ξέρεις για τις άλλες εθνικότητες να καταρρίπτονται μπροστά στα μάτια σου -ή να επιβεβαιώνονται, αλλά τουλάχιστον πλέον να το ξέρεις από πρώτο χέρι- και να γυρίσεις πιο πλήρης άνθρωπος" Γιώργος

*Τι κρατάς από την εμπειρία σου;

"Τη Σοφία, τον Πάνο, την Franka, την Tony, τον Joe, τον K-rim, τον Berkan, την Shaena, τον Josema, τον Fabien, τον Wassim και τα barbeques που κάνανε στα καταπράσινα πάρκα του Αμβούργου", μας λέει η Έλλη, δίνοντάς μας να καταλάβουμε πως το Erasmus δεν είναι μόνο βαρύγδουπες έννοιες και θεωρίες, αλλά πως τα κέρδη του έχουν... όνομα, σάρκα και οστά. "Οι περισσότερες εμπειρίες που κρατάω έχουν να κάνουν με μοίρασμα στιγμών και συναισθημάτων με πρόσωπα που μπορεί να μη μιλούν την ίδια γλώσσα με μένα, η επικοινωνία όμως μαζί τους ήταν ισχυρή μέσω των κοινών βιωμάτων", διαπιστώνει και η Αμαλία που βρέθηκε από την Αθήνα στο Αλικάντε, ενώ η Στέλλα, που είχε την τύχη να πάει στη Βιέννη με άλλες τρεις Ελληνίδες φίλες της, προσθέτει στη "σούμα" το δέσιμο και τις αμέτρητες αναμνήσεις που έζησε μαζί τους στο ίδιο σπίτι.

Ο Γιώργος κάνει άλλη μια μικρή προσθήκη: "Πέρα φυσικά από τις φιλίες και τις γνωριμίες, κρατάω όλη την εμπειρία που πήρα από τα ταξίδια που έκανα. Ήταν η ιδανική αφορμή να παίρνω ένα backpack και να πάω κάθε βδομάδα διήμερο σε άλλη χώρα - το κόστος εκεί είναι εξευτελιστικό. Νομίζω πως εκείνη ήταν η πραγματική μου ενηλικίωση".

*Τι σου έμεινε από την κουλτούρα «των άλλων»;

"Το βασικότερο είναι ότι μαθαίνεις να κατανοείς και να καταλαβαίνεις τον τρόπο σκέψης σε άλλες χώρες. Αυτό βοηθάει την επικοινωνία και την κοινωνική μόρφωση", λέει η Αμαλία. "Όταν μένεις σε ένα διαμέρισμα με Γάλλους, Τσέχους, Δανούς και Ούγγρους και μοιράζεσαι μαζί τους την ίδια κουζίνα, το ίδιο ψυγείο, το ίδιο λεωφορείο, την ίδια εστία και τις ίδιες ανησυχίες, νιώθεις πλέον σαν οικογένεια μαζί τους. Πέρα λοιπόν από τα ποινικώς κολάσιμα τρόφιμα που άφηναν οι Γαλλίδες στο ψυγείο να βρομοκοπούν, αυτό που κρατάω από τις άλλες κουλτούρες είναι πως έχουν πολλά κοινά με την δική μου. Το χιούμορ, τα ξενύχτια, τα νεύρα, το γέλιο είναι παγκόσμια γλώσσα", αναφέρει με τη σειρά του ο Γιώργος, που πέρασε ένα εξάμηνο στο Λίβερπουλ.

"Από το Αμβούργο, αυτό που μου έμεινε είναι η ευγένεια των ανθρώπων, οι καθαροί δρόμοι,το υπερβολικά πολύ πράσινο, τα κανάλια, η ποιότητα ζωής γενικά. Τώρα για την κουλτούρα των συν-ερασμιτών μου, κρατάω την τρέλα των Τυνήσιων, τις καταπληκτικές μαγειρικές ικανότητες των Τούρκων, τις αντοχές στο ποτό των Γάλλων, το ταπεραμέντο των Ιταλών, την ηρεμία των Ελβετών και τη βραδύτητα των Ισπανών", θυμάται η Έλλη.

Στη Βιέννη, πρωταγωνίστρια στην κουλτούρα, όπως μας μεταφέρει η Στέλλα, είναι... η ίδια η πόλη: "Η Αυστρία και ειδικότερα η Βιέννη φημίζεται για την ποιότητα ζωής, την οικονομική ευρωστία και την τέχνη. Γενικά σαν λαός είναι πολύ “ανοιχτός” στους ξένους, τους σέβεται και οι Αυστριακοί θα σε βοηθήσουν ανά πάσα στιγμή σε όποιο πρόβλημα και αν αντιμετωπίσεις. Τουλάχιστον εμείς όσους Αυστριακούς ή γενικά ξένους γνωρίσαμε, όλοι μιλούσαν με θαυμασμό και με τα καλύτερα λόγια για την Ελλάδα και τους Έλληνες".

*Προβλήματα… υπάρχουν;

"Δεν μου αρέσουν τα εθνικά στερεότυπα, αλλά η οργάνωση και η ευγένεια των Άγγλων -και ιδιαίτερα στην Βόρεια Αγγλία- βάζει τα γυαλιά στους συμπατριώτες μας. Προβλήματα, δηλαδή, υπήρχαν μόνο στην Ελλάδα, όπου επί ένα εξάμηνο τρέχαμε να ικανοποιήσουμε όλα τα καπρίτσια της γραφειοκρατίας, μέχρι να εξασφαλίσουμε το πολυπόθητο OK για το Erasmus. Σχεδόν σε απέτρεπαν να πας", λέει ο Γιώργος, και θυμάται τι συνέβη αντίστοιχα στο Λίβερπουλ: "Όταν φτάσαμε στην πόλη και χαθήκαμε στον σταθμό του τρένου, ο σταθμάρχης μας έβαλε μέσα στο γραφείο, βρήκε την εστία μας στο Google maps, μας εκτύπωσε χάρτες και τηλεφώνησε στον αντίστοιχο σταθμάρχη του προορισμού μας να μας κατατοπίσει εκ νέου όταν φτάσουμε. Στο Πανεπιστήμιο, επίσης, όταν με το καλό τέλειωσε το εξάμηνο, χρειάστηκαν 5 λεπτά αναμονής για να μας δώσουν μόνοι τους έναν φάκελο με όλα τα απαραίτητα έγγραφα, και μας ενημέρωσαν πως μας τα έστειλαν μέσω email και σε ψηφιακή μορφή, μην τυχόν και τσαλακωθούν στην πτήση. Να μην αναφέρω τι θα έκανε εδώ ένας σταθμάρχης του ΟΣΕ ή ένας υπάλληλος γραμματείας, ε; Αρκεί να πω πως όταν επιστρέψαμε στο Αριστοτέλειο της Θεσσαλονίκης, μας είπαν πως είχαν χάσει τα έγγραφά μας, γιατί έκαψαν το γραφείο κατά τις καταλήψεις".

Στην Γερμανία, μοναδικό πρόβλημα της Έλλης ήταν ο καιρός -σίγουρα πιο βροχερός και βαρύς από τα μεσογειακά μας πρότυπα. "Και η γλώσσα λίγο στην αρχή, μέχρι να σπάσει ο πάγος", προσθέτει η Σοφία. Η Στέλλα με τη σειρά της, μας εξιστορεί την πρώτη της βόλτα στη Βιέννη, που περιλάμβανε φωταγωγημένα κτίρια, ένα πανέμορφο κέντρο και ένα πανεπιστήμιο με τεράστια αμφιθέατρα, καταπράσινους κήπους και την μεγαλύτερη Ιστορία στην Ευρώπη - λειτουργεί από τον 14ο αιώνα. Αυτή η καλή πρώτη εντύπωση, μας λέει, συνεχίστηκε καθ' όλη την διάρκεια της παραμονής της, αφού δεν παρουσιάστηκε το παραμικρό πρόβλημα, χάρη στην οργάνωση της πόλης.

"Το μόνο πρόβλημα ήταν ότι κάποια στιγμή μου είχαν τελειώσει τα λεφτά. Ευτυχώς, ο καλός μπαμπάς το είχε εντοπίσει εγκαίρως και το έμβασμα εμφανίστηκε στο λογαριασμό λίαν συντόμως", θυμάται και γελά η Αμαλία, μιλώντας μας για ένα "ευαίσθητο" θέμα για τους Ερασμίτες, το οικονομικό, αφού τα έξοδα είναι πολλά και συχνά το Ίδρυμα Υποτροφιών... αργεί επιδεικτικά να εγκρίνει τα ποσά του καθενός. Και στην Ισπανία, άλλωστε, κατά τα άλλα, η Αμαλία μόνο θετικά πράγματα συνάντησε: "Αμαλία, να ένα campus!, ήταν η πρώτη μου εντύπωση, ενώ και οι καθηγητές ήταν πολύ πιο προσιτοί από αυτούς της Αθήνας", λέει.

"Αν πάντως ρωτάτε για προβλήματα κατάθλιψης-μου-λείπει-το-σπιτάκι-μου-θέλω-να-γυρίσω-στην-Ελλαδίτσα, ψάξτε αλλού. Έχεις τόσα να κάνεις και να γνωρίσεις, που και τρία χρόνια να καθόσουν, δεν θα προλάβαινε να σου λείψει τίποτα. Εξαιρούνται αυτοί που πήγαν Erasmus χωρίς να ξέρουν τι ακριβώς είναι, αλλά απλώς επειδή "είναι cool" και τελικά επιθύμησαν από τη δεύτερη μέρα τον μουσακά της μαμάς", τονίζει ο Γιώργος.

*Φοιτητές ή party animals;

"Η αλήθεια είναι πως το Erasmus, ως επί το πλείστον, είναι μια ευκαιρία για καθημερινά πάρτι και μαζώξεις και μεθύσια κτλ, αλλά αυτό σίγουρα εξαρτάται και από τις προτεραιότητες που βάζει ο καθένας και από το κατά πόσο θέλει να είναι αυτό που λέμε “καλός και συνεπής” φοιτητής", αναφέρει η Στέλλα, που είχε την τύχη να μην εξαρτάται το πτυχίο της από τα μαθήματα της Βιέννης και επομένως να μη χρειάζεται να παρακολουθήσει πολλά μαθήματα.

Το ίδιο διαπιστώνει και η Έλλη, που επέλεξε να πάει στο Αμβούργο στο πέμπτο έτος της σχολής της, οπότε χρωστούσε ένα μόνο μάθημα και έτσι είχε να ασχοληθεί μόνο με αυτό, και να αφιερώσει τον υπόλοιπο χρόνο της στην "διασκέδαση": "Πήγα χρωστώντας μόνο το μάθημα των Γερμανικών οπότε ο στόχος ήταν να μάθω Γερμανικά περνώντας καλά. Στόχος επετεύχθη!"

"Τα πρωινά ήταν αφιερωμένα στο campus σε ένα καταπράσινο προάστιο του Λίβερπουλ, κοντά στα δρομάκια που φιγουράρουν στα albums των Beatles. Φυσικά και πήγαινα, πότε θα είχα ξανά την ευκαιρία να παρακολουθήσω μαθήματα σε τέτοιο περιβάλλον;" λέει ο Γιώργος. "Αλλά από εκεί και πέρα, μέχρι το απόγευμα θυμάμαι να τριγυρίζουμε στο λιμάνι και στις pubs, τα βράδια στην κουζίνα μας στην εστία, τη μικρή μας Βαβέλ, μαζί με μια ντουζίνα Ευρωπαίους -που όλοι τους ωστόσο είχαν κοινή την αγάπη στην μπύρα και στα "Φιλαράκια", και τέλος πάλι έξω για τα international parties που στήνονταν κάθε νύχτα σε συγκεκριμένα clubs", θυμάται. "Ναι, έχει πολύ διασκέδαση, έχει αλκοόλ, ανάλογα με την προτίμηση του καθενός, έχει πάρτι, αλλά και η ακαδημαϊκή εμπειρία είναι εξίσου σημαντική", πιστοποιεί και η Αμαλία.

*Κι όταν έρθει η στιγμή της επιστροφής;

"Μουλιάζουν τα πατώματα", θα συνοψίζαμε με τρεις λέξεις τις απαντήσεις των Ερασμιτών μας. "Σίγουρα, ήταν από τις πιο δύσκολες στιγμές που έχω ζήσει γιατί πάνω που πας να δεθείς με κάποιους ανθρώπους τους οποίους γνωρίζεις από το πουθενά και περνάς καθημερινά μαζί τις ώρες σου, και πάνω που συνηθίζεις σε έναν συγκεκριμένο τρόπο ζωής, τότε πρέπει να φύγεις", λέει η Στέλλα. "Και τότε είναι που έρχονται τα δάκρυα και οι αγκαλιές και οι υποσχέσεις για Erasmus meetings μέσα στα επόμενα χρόνια, κι ας μην έχουμε γίνει ποτέ αυτά τα meetings, μένουν οι φωτογραφίες, τα video, οι αναμνήσεις και οι ιστορίες, αλλά και η συχνή επικοινωνία μέσω Skype και Facebook με όσους δέθηκες", προσθέτει.

"Η στιγμή της επιστροφής είναι θολή μέσα μου, θυμάμαι ελάχιστα καθώς έκλαιγα ασταμάτητα εκείνη τη μέρα. Πάντως στο πορτοφόλι μου ακόμα και σήμερα τέσσερα χρόνια μετά υπάρχει το απόκομμα από το τελευταίο εισιτήριο του μετρό που χρησιμοποίησα", αναφέρει η Έλλη για τις τελευταίες μνήμες της από το Αμβούργο.

"Δεν ήθελα να γυρίσω πίσω. Για την ακρίβεια, δεν ήθελα να φεύγω καν από το Αλικάντε, ούτε για να πάω στη διπλανή πόλη, πόσο μάλλον στη Μαδρίτη! Όταν γύρισα είχα έντονη την αίσθηση, όπως και πολλοί φίλοι μου, ότι μετά το Erasmus είναι αδύνατο να είσαι ευτυχισμένος. Το erasmus depression κράτησε 2 χρόνια. Α! και ένα κουσούρι: Με τις πρώτες γουλιές αλκοόλ ξεκινάω να μιλάω Ισπανικά!", λέει η Αμαλία.

"Σε ένα διαμέρισμα των 10 ατόμων, είχα την ατυχία να φύγω τελευταίος για τη χώρα μου, καθώς οι πρώτοι έφυγαν στα μέσα Δεκεμβρίου και τα Χριστούγεννα είχαμε μείνει δύο Έλληνες με μια Γαλλίδα στο σπίτι. Κάθε μέρα αποχωρούσε κι ένας, όπως ακριβώς στο Big Brother, και η συγκίνηση ήταν στο καθημερινό μενού. Μετά από τόσους μήνες καθημερινής συναναστροφής, χορού, μπύρας και εκδρομών με άτομα που δεν ήξερες πριν λίγο καιρό, έπρεπε να επιστρέψεις στη ρουτίνα σου. Στην απογοήτευση της Ελλάδας, όπου είχαν χάσει τον φάκελό σου, το Πανεπιστήμιο σου ήταν σπασμένο, και οι γνωστοί σου σε κοιτούσαν ζηλόφθονα επειδή είχες το post-erasmus σύνδρομο και πολλούς νέους φίλους", λέει ο Γιώργος.

Η Σοφία είναι η μόνη που κλείνει κάπως πιο θετικά για τον... επαναπατρισμό: "Η στιγμή της αποχώρησης ήταν δύσκολη, αφού πάνω που είχα συνηθίσει για τα καλά έπρεπε να φύγω. Από την άλλη όμως χάρηκα πολύ που ξαναπάτησα πάτρια εδάφη, αφού σαν την Ελλάδα πουθενά", καταλήγει.