Περπατώντας στα «γκέτο» της Αθήνας

του Νικόλα Γεωργιακώδη

Φωτογραφίες: Μαιρηλία Καλαϊτζίδου

γκέτο το [géto] Ο (άκλ.) : υποβαθμισμένη περιοχή, όπου μια μειονότητα ανθρώπων ζει απομονωμένη από τον υπόλοιπο πληθυσμό.

19 Ιουλίου 2011. Ομόνοια. Περιμένω την Μαιρηλία για να ξεκινήσουμε το φωτορεπορτάζ για τα υποτιθέμενα «γκέτο» της Αθήνας. Λέω υποτιθέμενα, γιατί στην ουσία γκέτο στην Ελλάδα δεν υπάρχουν, τουλάχιστον με την έννοια που υφίστανται στην Αμερική. Παρ’ όλα αυτά στην Αθήνα εικόνες φτώχειας, εγκληματικότητας, κοινωνικού αποκλεισμού και εξαθλίωσης όχι μόνο υφίστανται, αλλά αποτελούν εφιαλτική πραγματικότητα για τους κατοίκους των περιοχών αυτών.

Ιστορικό Κέντρο : "Άρωμα" από Αλγερία, Μαρόκο, Νιγηρία, Ινδία, Κίνα, Πακιστάν, Μπαγκλαντές...

Ελαφρώς «μουδιασμένοι» για το τι πρόκειται να συναντήσουμε – αν και είναι ακόμα πρωί – ξεκινάμε την περιήγηση από την Αγίου Κωνσταντίνου. Λίγα μέτρα κάτω από το Εθνικό Θέατρο, στην γωνία με την Ακομινάτου στήνεται κάθε μέρα «ναρκοπιάτσα» Αφρικανών κυρίως διακινητών με τα deals μεταξύ εμπόρων και χρηστών να γίνονται ακόμα και το μεσημέρι, κάτω από τα αδιάφορα βλέμματα των περαστικών. Λέγεται, ότι οι ίδιες συμμορίες στήνουν πιάτσες στην ευρύτερη περιοχή που οριοθετείται από την Σωκράτους, την Πειραιώς και την Αγίου Κωνσταντίνου.

Στρίβουμε αριστερά στην Σωκράτους. Η ζέστη είναι αφόρητη αλλά αυτό δεν φαίνεται να πτοεί τους δεκάδες μετανάστες κυρίως Μπαγκλαντεσιανής και Πακιστανικής καταγωγής που βρίσκονται εκεί να μεταφέρουν κάθε λογής εμπορεύματα από και προς τα μικρά μαγαζάκια χρησιμοποιώντας ξεχαρβαλωμένα αυτοκίνητα ή τριτοκοσμικά μίνι βαν. Ανάμεσα στον όλο χαμό, το μάτι μου πέφτει πάνω στο οκταόροφο κτίριο στο νούμερο 16. Πρόκειται για το θρυλικό «Βεστιάριο», το οποίο προμήθευε στο παρελθόν και συνεχίζει να προμηθεύει τηλεοπτικές, κινηματογραφικές και θεατρικές παραγωγές με κουστούμια και αξεσουάρ κάθε εποχής, ιστορικής περιόδου και περιοχής.

Πέρα από πολυάριθμα ξένα μαγαζιά με κινητά, αξεσουάρ, τρόφιμα και ρούχα η ελληνική παρουσία στην περιοχή είναι εξίσου ισχυρή. Περπατώντας στον συνωστισμένο δρόμο – που ουσιαστικά έχει μετατραπεί σε πεζόδρομο- ανακαλύπτεις μικρά παραδοσιακά μαγαζάκια που φέρνουν στον νου άλλες εποχές και μυρωδιές που «σπάνε» μύτη καλύπτοντας εν μέρει την βρώμα από τα σκουπίδια. 

Αρώματα από μπαχάρι, κύμινο, ρίγανη και πάπρικα κάνουν ολοένα και πιο έντονη την παρουσία τους καθώς προχωρούμε προς την συμβολή των οδών Σωκράτους και Σοφοκλέους, όπου πλέον η εικόνα του «γκέτο» αντικατοπτρίζεται στα πρόσωπα δεκάδων μεταναστών που έχουν κατακλύσει τους γύρω δρόμους και μας κοιτούν περίεργα. Ένας πακιστανός ιδιοκτήτης καταστήματος κινητής τηλεφωνίας βγαίνει από το κατάστημά του για να μας ρωτήσει ποιοι είμαστε, ενώ ένας άλλος φωνάζει “No photos, no photos!”.

Αλλάζουμε πεζοδρόμιο και συνεχίζουμε κατεβαίνοντας την Σοφοκλέους και παρατηρώντας τις ετοιμόρροπες πολυκατοικίες, οι οποίες φιλοξενούν στοιβαγμένους σαν σαρδέλες μετανάστες αραβικής καταγωγής. Απέναντι από μια πολυκατοικία «φάντασμα» κάποιος αυτοαποκαλούμενος προφήτης – Πάπας έχει τοιχοκολλήσει το… διαφημιστικό του, με το οποίο προτρέπει κάθε πιστό να έρθει κοντά του και να αλλάξει την ζωή του προς το καλύτερο. Τραγική ειρωνεία και ακατάβλητη αισιοδοξία παράλληλα.

Κατευθυνόμενοι προς Πειραιώς, παρατηρούμε συνωστισμό έξω από ένα μαγαζάκι που θυμίζει σουβλατζίδικο. Πρόκειται για τον φημισμένο – προσφάτως και στους Έλληνες- Raja Jee. Μακράν το καλύτερο φαλάφελ που έχουμε δοκιμάσει ποτέ με αρωματική αραβική πίτα και φουλ μπαχαρικά κάθε λογής.

Η Κυρία με τα Σκόρδα

Συνεχίζουμε την περιπλάνηση και κόβουμε αριστερά στην Μενάνδρου με κατεύθυνση προς Ευριπίδου. Η βαβούρα μειώνεται κάπως εδώ, ενώ μια έντονη μυρωδιά σκόρδου μας κινεί την προσοχή. Ακριβώς απέναντι από ένα πανέμορφο – αν και παραμελημένο – γωνιακό σπιτάκι, βρίσκεται η κυρά-Κυριακή με τα σκόρδα. Έτσι έχει γίνει γνωστή στην γειτονιά, ενώ όπως μας πληροφόρησε, το σπιτάκι απέναντι αποτελεί εδώ και τριάντα χρόνια μόνιμη κατοικία της. Τα μάτια της έχουν δει πολλά: «Με βγάζουν συνέχεια στις ειδήσεις, παιδί μου», μου λέει, «να τους πω τι βλέπω να γίνεται εδώ πέρα τα βράδια. Δεν με έχεις δει στην τηλεόραση;».

«Την προηγούμενη βδομάδα εδώ ακριβώς απέναντι από το μαγαζί, ένα παλικάρι κατέβασε το παντελόνι του και βάρεσε την ένεση στα γενητικά του όργανα…». Δίπλα της κάθεται ήρεμη και εμφανώς ταλαιπωρημένη από την ζέστη η Μπέλα, ένα συμπαθέστατο ημίαιμο τετράποδο, το οποίο όπως μας πληροφορεί η κυρία Κυριακή έχει κερδίσει και την συμπάθεια των αστυνομικών που κάνουν περιπολίες στην περιοχή. «Περνάνε από εδώ έξω, παίζουν μαζί της και μου λένε πόσους μετανάστες πιάσανε κάθε μέρα, πόσους απελάσανε και πόσους άφησαν ελεύθερους». Την αποχαιρετούμε υποσχόμενοι ότι την επόμενη θα επιστρέψουμε για να πάρουμε μερικές πλεξούδες και κατευθυνόμαστε προς την Πειραιώς για να βγούμε Αγησιλάου.

Βόλτες στην "Αθηναϊκή Chinatown"

Η Αγησιλάου είναι γνωστή και ως Chinatown της Αθήνας. Σε όλο το μήκος της από την Ιερά Οδό μέχρι την Βούλγαρη, υπάρχουν δεκάδες μαγαζιά με κινέζικα προϊόντα κάθε λογής: παπούτσια, κοσμήματα, ρούχα, εσώρουχα, οικιακά είδη… Κάπου στην μέση της, βρίσκονται και τα γραφεία της «China Greece Times»,  της μοναδικής εφημερίδας που κυκλοφορεί στην Ελλάδα στα κινέζικα. Το κτίριο μάλιστα, ονομάζεται «China Town» και η πρόσοψή του σε βάζει πράγματι σε κλίμα ανατολής, με τεράστια χρυσαφένια κινέζικα ιδεογράμματα.
 
Πλατεία Βάθη, Χαλκοκονδύλη

Συνεχίζουμε με κατεύθυνση προς κέντρο και συγκεκριμένα προς την Πλατεία Βάθη. Διαφορετικό κλίμα εκεί. Ναρκομανείς κάθε εθνικότητας έχουν βρει καταφύγιο σε στενά που δεν χωράει να περάσει αυτοκίνητο κάνοντας χρήση ηρωίνης σε κοινή θέα. Ορισμένοι δείχνουν να αργοπεθαίνουν, άλλοι στέκονται εντελώς ακίνητοι και κοιτούν το άπειρο. Στους γύρω δρόμους ιερόδουλες κάνουν πιάτσα με επίκεντρο την συμβολή των οδών Αριστοτέλους και Χαλκοκονδύλη.

Βικτώρια, Πλατεία Αμερικής, Άγιος Παντελεήμονας

Συνεχίζουμε την περιπλάνηση, αυτήν την φορά με αυτοκίνητο, στην πλατεία Βικτωρίας, την πλατεία Αμερικής, τον Άγιο Παντελεήμονα και τα γύρω στενά. Ήδη από την αρχή της Πατησίων στο ύψος της πλατείας Βικτωρίας το σκηνικό μοιάζει λίγο πολύ ίδιο με αυτό στους δρόμους πίσω από την πλατεία Ομονοίας. Μόνο που εδώ, ο πληθυσμός των μεταναστών περιλαμβάνει κυρίως Πολωνούς, Νιγηριανούς και Ινδούς. Δεκάδες παράνομοι οίκοι ανοχής βρίσκονται σε υπόγεια – τρύπες, ενώ στον ακριβώς από πάνω όροφο ζουν οικογένειες μεταναστών με τα παιδιά τους.

Τα παρκάκια γύρω από την πλατεία Αμερικής, αλλά και τον Άγιο Παντελεήμονα είναι κυριολεκτικά πνιγμένα στους μετανάστες κάθε ηλικίας και χρώματος. Στις παιδικές χαρές παιδιά μεταναστών παίζουν και κάνουν κούνιες μαζί με τα ελληνάκια. Θέαμα περίεργο και συνάμα συγκινητικό. Τα περισσότερα διαμερίσματα πολυκατοικιών σε αυτές τις περιοχές έχουν ενοικιαστεί σε Νιγηριανούς, οι οποίοι φαίνεται πως κάνουν «κουμάντο» στα στενά πάνω από τον σταθμό του Αγίου Νικολάου, αλλά και στα Κάτω Πατήσια.

Εκατοντάδες από αυτούς έχουν βρει καταφύγιο στην Αχαρνών, στη Φυλής, στην Ιθάκης, στη Μαυρογένους αλλά στα εγκαταλειμμένα αρχοντικά των γύρω δρόμων. Δεκάδες περιπλανώμενοι Νιγηριανοί «ψωνίζουν» από τα σκουπίδια της περιοχής με σκουριασμένα καρότσια από σούπερ μάρκετ, οτιδήποτε μπορεί να τους φανεί χρήσιμο ή μπορούν να πουλήσουν σε παλιατζήδες. Η ίδια εικόνα και μέχρι τον σταθμό της Αττικής, ο οποίος αποτελεί σημείο συνάντησης για τους περισσότερους μετανάστες των γύρω περιοχών. Εδώ, όπως μας λένε οι μόνιμοι κάτοικοι, δεν αφήνεις το αμάξι σου το βράδυ. Οι πιθανότητες να στο κλέψουν ή να το βρεις ανοιγμένο το επόμενο πρωί είναι μεγάλες.

Ακριβώς απέναντι από την είσοδο του σταθμού, βρίσκεται και ένα άκρως συμπαθητικό παραδοσιακό ινδικό εστιατόριο το όνομα του οποίου δεν έχει και τόση σημασία. Κάθε μήνα… αλλάζει προφανώς για να αποφύγει τυχόν μπλεξίματα με την αστυνομία λόγω έλλειψης άδειας λειτουργίας. Το φαγητό του πάντως ήταν εξαίσιο και η διακόσμηση συμπαθητική. Την ημέρα που το επισκεφτήκαμε, το όνομά του ήταν Indian Garden Restaurant. 

Παρά τις κατά καιρούς «σκούπες» της Αστυνομίας κυρίως στην Ομόνοια και τις γύρω περιοχές η κατάσταση δεν φαίνεται να αλλάζει άρδην. Παρ’ όλα αυτά εμείς δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να βγάλουμε πατριωτικούς ύμνους και κορώνες για το τι και πώς πρέπει να γίνει. Δεν θα υπερασπιστούμε ούτε τους μεν, ούτε του δε.

Απλά θα αφήσουμε τις εικόνες από όσα – και όσους - είδαμε εκείνη την ημέρα να μιλήσουν από μόνες τους.