Θρησκευτικά: Υποχρεωτικό ή όχι το μάθημα;

των Ηρώς Κουνάδη, Γιώργου Κόκουβα

Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση Αρσένη, σωτήριο έτος 2000. Η πανελλαδικού επιπέδου εξέταση των θρησκευτικών περιλαμβάνει την ερώτηση «συμφωνείτε με την ανέγερση μουσουλμανικού τεμένους στην Αθήνα; Αιτιολογήστε». Η ερώτηση «μετρά» για 50 βαθμούς, επί του συνόλου των 100. Σύμφωνα με την εμπνευσμένη μεταρρύθμιση, το γραπτό βαθμολογείται από δύο βαθμολογητές, και εν συνεχεία από τρίτο, αν οι δύο πρώτοι έχουν μεταξύ τους διαφορά μεγαλύτερη των 15 μονάδων. Την θετική απάντηση –που επικαλείται το επιχείρημα της ανεξιθρησκίας– ο πρώτος εξεταστής την βαθμολογεί με άριστα, 50 στα 50. Ο δεύτερος με μηδέν. Ένα χρόνο αργότερα, η πανελλαδικού επιπέδου εξέταση του μαθήματος καταργείται. Αληθινή ιστορία.

Η συζήτηση περί κατάργησης της υποχρεωτικής διδασκαλίας των θρησκευτικών δεν είναι καινούρια. Διαφωνίες προκύπτουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα με διάφορες, σημαντικές ή ασήμαντες, αφορμές –μία από τις πιο πολυσυζητημένες ήταν εκείνη περί υποχρεωτικής προσευχής. Πριν από λίγες μέρες, ένας νέος κύκλος συζητήσεων άνοιξε, με αφορμή την επιτροπή που συστάθηκε από το Υπουργείο Παιδείας για να εξετάσει το ενδεχόμενο της κατάργησης της υποχρεωτικής διδασκαλίας των θρησκευτικών στα λύκεια, και της μετατροπής του μαθήματος σε επιλογής. Για «έντονες αντιδράσεις από την εκκλησία» και «ανοιχτά μέτωπα» έκαναν λόγο οι εφημερίδες. Ποιος έχει δίκιο αυτή τη φορά;

Ο λόγος στον κλήρο
«Για την εκκλησία η λέξη υποχρεωτικό δεν υπάρχει, διότι υποκρύπτει πίεση» τονίζει ο π. Δανιήλ Αεράκης (φωτό, αριστερά) ιεροκήρυκας και συγγραφέας βιβλίων για παιδιά. «Για την εκκλησία υπάρχει η λέξη αναγκαίο. Είναι αναγκαίο το μάθημα των θρησκευτικών, το οποίο θα διδάξει στα παιδιά τις ηθικές ικανότητες και αξίες, τις οποίες δεν καλλιεργούν τα υπόλοιπα μαθήματα –που είναι βέβαια πολύ σημαντικά. Ο θεολόγος, όταν είναι σωστά καταρτισμένος, είναι ο μόνος που μπορεί να καλύψει αυτήν την αναγκαιότητα. Δεν υπάρχει άλλο αντίβαρο ηθικής αξίας στο εκπαιδευτικό σύστημα ως έχει. Ακριβώς γι’ αυτό, η κατάργηση του μαθήματος των θρησκευτικών αποτελεί έγκλημα απέναντι στην ελληνική νεολαία».

«Ουσιαστικά, το να γίνει το μάθημα επιλογής συνεπάγεται την κατάργησή του» συνεχίζει. «Ποιο παιδί θα επιλέξει μόνο του, και μάλιστα υπό την επήρεια μιας αθεϊστικής κοινωνίας, το μάθημα των θρησκευτικών;».

Στην ερώτηση αν το μάθημα των θρησκευτικών θα πρέπει να παραμείνει υποχρεωτικό ως έχει, ή να συμπεριλάβει τη διδασκαλία άλλων θρησκειών, στα πλαίσια μιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας όπως είναι η σύγχρονη ελληνική, ο π. Δανιήλ απαντά ότι «το αν θα αλλάξει η ονομασία του μαθήματος ή δομή των βιβλίων είναι ένα άλλο ζήτημα. Φυσικά μέσα σε αυτήν την κουλτούρα τα παιδιά πρέπει να διατηρούν ανοιχτό πνεύμα και να διδάσκονται και άλλες θρησκείες. Το μάθημα των θρησκευτικών παραμένει έωλο. Λυπάμαι που δεν γίνεται σαφής έρευνα. Κι εμείς από τον χώρο της εκκλησίας δεν είμαστε όσο κοντά θα έπρεπε στη νέα γενιά».

Η άποψη της ΟΛΜΕ
Η επίσημη θέση της ΟΛΜΕ για το μάθημα των Θρησκευτικών υπαγορεύει πως «οι θρησκευτικές, όπως και οι πολιτικές πεποιθήσεις, είναι υπόθεση αμιγώς προσωπική κάθε πολίτη και κανένας δεν πρέπει να υποχρεώνεται να “ομολογεί” ή να δηλώνει τις πεποιθήσεις του σε τρίτους». Αυτό άλλωστε, σύμφωνα με την ανακοίνωση της ομοσπονδίας, προβλέπεται από το Σύνταγμα και την Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού που ισχύει στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το ελληνικό κράτος, λέει η Ομοσπονδία, οφείλει να λάβει θετικά μέτρα για τον ελεύθερο σχηματισμό οποιασδήποτε συνείδησης και όχι μιας συγκεκριμένης. Με άλλα λόγια, οι εκπαιδευτικοί πρεσβεύουν την επικράτηση του θρησκειολογικού χαρακτήρα του μαθήματος και όχι του κατηχητικού. «Σε αυτήν την περίπτωση διασφαλίζεται η απρόσκοπτη συμμετοχή όλων των μαθητών/-τριών σε αυτό», τονίζει η ΟΛΜΕ.

Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει κάποιες κινήσεις προς πιο «ανοιχτή» προσέγγιση των θρησκειών στο σχετικό μάθημα, αλλά σε καμία περίπτωση δεν υπάρχει πλουραλισμός και αντικειμενικότητα, όπως υποστηρίζει η Ομοσπονδία των Εκπαιδευτικών. Σε τέτοιες περιστάσεις, κρίνεται απαραίτητη η απαλλαγή από την παρακολούθηση του μαθήματος όσων δεν το επιθυμούν, χωρίς μάλιστα να απαιτείται αιτιολόγηση.

«Επιβάλλεται άμεσα να προχωρήσει ο χωρισμός εκκλησίας και πολιτείας, εξέλιξη που θα είναι επωφελής και για τις δύο πλευρές», καταλήγει η ανακοίνωση της ΟΛΜΕ, «για να λειτουργήσει ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα σέβεται τις θρησκευτικές πεποιθήσεις όλων των παιδιών και των γονέων τους». Εν ολίγοις, οι αλλαγές στην χώρα μας με την έλευση πολλών ετερόδοξων και αλλόθρησκων μαθητών στα ελληνικά θρανία επιβάλλει την προσαρμογή του μαθήματος στην νέα πραγματικότητα. Μπορείτε να διαβάσετε την πλήρη ανακοίνωση της ΟΛΜΕ πάνω αριστερά, στα σχετικά links.

Αλλού είναι το πρόβλημα…
«Αυτοί που έχουν το μαχαίρι κόβουν και το πεπόνι» λέει ο κ. Δημήτρης Καϊμάκης (φωτό, δεξιά) Πρόεδρος του Τμήματος Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ο οποίος θεωρεί τις ελλείψεις του εκπαιδευτικού συστήματος σημαντικότερες από την όλη συζήτηση που έχει προκύψει, και η οποία ούτως ή άλλως δε γίνεται επάνω σε κάποιο νομοσχέδιο, ή έστω επίσημη ανακοίνωση του Υπουργείου Παιδείας.

«Καθώς η κοινωνία εξελίσσεται σε πολυπολιτισμική, θα πρέπει κανείς να δει και άλλες διαστάσεις. Ο πολιτισμός πρέπει να αναπτυχθεί με άλλον τρόπο, δημιουργώντας, και όχι καταργώντας. Πρέπει να βρεθεί καλύτερος τρόπος για να μορφωθούν τα παιδιά» εξηγεί.

«Αν, τώρα, με ρωτάτε την άποψή μου ως πιστού συναδέλφου, θα σας πω ότι θεωρώ τη θέση του μαθήματος αυτού στον χώρο της μέσης εκπαίδευσης πολύ σημαντική και βασική, αλλά δεν θα έδινα τη ζωή μου για να μην καταργηθεί. Το πρόβλημα μου δεν βρίσκεται εκεί. Η πλειονότητα των συναδέλφων είναι απαράδεκτοι. Για εμένα, τα θρησκευτικά είναι το πιο δύσκολο από τα μαθήματα της μέσης εκπαίδευσης. Αν ένας φιλόλογος δεν κάνει καλά τα αρχαία, δεν χάλασε ο κόσμος. Ένας θεολόγος, όμως, πρέπει να είναι καταρτισμένος προς όλες τις κατευθύνσεις».

«Δεν λέω να κάνουμε θρησκειολογία», απαντά στην ερώτησή μας αν πιστεύει ότι πρέπει το μάθημα να συμπεριλάβει στη διδακτέα ύλη και άλλες θρησκείες, «αλλά να δώσουμε στα παιδιά την δυνατότητα να γνωρίσουν τον διπλανό τους. Υπάρχουν σχολεία στα οποία τα μουσουλμανάκια είναι περισσότερα από τα χριστιανόπουλα. Μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Κι εμείς δεν ξέρουμε ούτε τον πρώτο στίχο του Κορανίου, δεν έχουμε την παραμικρή ιδέα τι είναι ο ισλαμισμός. Αντί να περικόπτει το Υπουργείο, θα έπρεπε να προσθέτει. Δεν λέω να φέρουμε χοτζάδες από την Σαουδική Αραβία να δημιουργήσουν Μουτζαχεντίν, αλλά ειδικά καταρτισμένοι θεολόγοι να διδάξουν τον ισλαμισμό».


** Εσείς με ποιον συμφωνείτε; Πιστεύετε ότι πρέπει να καταργηθεί, να παραμείνει ή να αλλάξει το μάθημα των θρησκευτικών; Πείτε μας την άποψή σας, μέσω των σχολίων.