Βερολίνο: Ο τοίχος είχε τη δική του Ιστορία

του Γιώργου Φλώκα  

Σε πείσμα όσων διακήρυτταν το τέλος της ιστορίας, πριν από είκοσι χρόνια ακριβώς, οι Βερολινέζοι …άκουσαν τον άνεμο της αλλαγής και επέλεξαν τα πράγματα που τους ενώνουν, καταστρέφοντας το τείχος που τους χώριζε. Το Βερολίνο ετοίμασε μια σειρά από εκδηλώσεις για να γιορτάσει την ημέρα που (ξανά)αλλαξε την ιστορία του.

Η πτώση του Τείχους του Βερολίνου επανένωσε εκατομμύρια Γερμανούς, μετά από 28 χρόνια διχασμού, και κατάφερε να συμβολίσει το νέο ξεκίνημα της χώρας. Το Βερολίνο ετοίμασε μια σειρά από εκδηλώσεις για να γιορτάσει την ιστορική ημέρα της πτώσης.

Στην πύλη του Βραδενβούργου, σύμβολο του διαχωρισμού της Γερμανίας για πολλά χρόνια, χίλια τεράστια ντόμινο, κατασκευασμένα από παιδιά της πόλης, θα τοποθετηθούν σε μια απόσταση 2 χιλιομέτρων, από το Reichstag έως την πλατεία Potsdamer, συμβολίζοντας το ιστορικό τείχος.

Στις 9 Νοεμβρίου, σε μια εκδήλωση που θα παραβρεθούν φιλοξενούμενοι από όλο τον κόσμο, αλλά και οι πολίτες του Βερολίνου- αυτόπτες μάρτυρες των γεγονότων του 1989, το ντόμινο θα καταρρεύσει, συμβολίζοντας τόσο την πτώση του τείχους αλλά και την θεωρία του ντόμινο στην παγκόσμια Ιστορία.

Μια interactive έκθεση με την ονομασία «Η ιστορία του Βερολίνου» επιτρέπει στους επισκέπτες να βιώσουν τα ιστορικά γεγονότα, πλαισιωμένα από αυθεντικά έγγραφα, φωτογραφίες και ηχητικά ντοκουμέντα από το 1989, υπό το «άγρυπνο» βλέμμα αυθεντικών φρουρών του Τείχους.


Στις 14 Νοεμβρίου, η πλατεία Alexanderplatz- το άλλοτε κέντρο του Ανατολικού Βερολίνου- θα φιλοξενήσει ανοιχτή έκθεση με εντυπωσιακές εικόνες που ξετυλίγουν τα γεγονότα του 1889 ενώ η έκθεση «We were so free... Snapshots 1989-90» στο Μουσείο Κινηματογράφου και Τηλεόρασης της πόλης παρουσιάζει μια σειρά από ιδιωτικά φιλμ των Βερολινέζων, παρέχοντας μια ξεχωριστή «ματιά» στην επανάσταση και την πτώση του Τείχους.

Παράλληλα, το Filmmuseum στο Potsdam διοργανώνει έκθεση αφιερωμένη στην κρατική λογοκρισία στον κινηματογράφο και τα μέσα του ανατολικού μπλοκ.

Η ιστορία ενός Τείχους
Η παράδοση της Γερμανίας το 1945 σήμανε δραματικές αλλαγές στο Βερολίνο, το οποίο εκείνη την περίοδο αποτελούσε σημαντικό στρατηγικό και εμπορικό κέντρο της Ευρώπης.

Η πόλη χωρίστηκε σε τέσσερις ζώνες κατοχής: Το ανατολικό Βερολίνο ήταν υπό σοβιετικό έλεγχο ενώ οι δυτικές περιφέρειες ελέγχονταν από τους αμερικανούς, τους γάλλους και τους βρετανούς.

Ωστόσο, οι διοικητικές και πολιτικές διαφωνίες μεταξύ της ΕΣΣΔ και των Συμμάχων δεν άργησαν να φανούν. Το 1948, οι σοβιετικοί αποχώρησαν από το συμβούλιο των Συμμάχων και μπλόκαραν τις προσβάσεις προς το δυτικό Βερολίνο.

Η μαζική φυγή των κατοίκων του Ανατολικού Βερολίνου προς το πιο «ελεύθερο» δυτικό, οδήγησε αρχικά στην τοποθέτηση συρματοπλέγματος και φρουράς που απαγόρευε τη διέλευση και αργότερα εντός του 1961, στη δημιουργία του γνωστού τείχους που έκοβε την πόλη στα δυο. Υπολογίζεται ότι μέχρι την κατασκευή του, τρία εκατ. κάτοικοι του Ανατολικού Βερολίνου είχαν προλάβει να... αλλάξουν προάστιο.

Ο διαχωρισμός της πόλης σήμανε και τον επανασχεδιασμό της, με την επαναδημιουργία των δομών και των ιδρυμάτων που έλειπαν από κάθε μισό.

Η διαδικασία αυτή οδήγησε σε πλήρη αναμόρφωση της πόλης, με την περιοχή γύρω από τη μητροπολιτική εκκλησία Kaiser Wilhelm Gedächtniskirche να γίνεται το κέντρο του Δυτικού Βερολίνου και την Alexanderplatz να γίνεται το νέο κέντρο του Ανατολικού.

Η αρχή του τέλους

Το 1987, το Βερολίνο γιόρτασε την επέτειο των επτακοσίων πενήντα ετών από την σύστασή του. Στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε για τον εορτασμό, παραβρέθηκε και ο τότε αμερικανός πρόεδρος, Ρόναλντ Ρίγκαν, ο οποίος στην ομιλία του μπροστά στην πύλη του Βραδενβούργου απηύθυνε έκκληση στον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ να ανοίξει τις πύλες και να γκρεμίσει το τείχος.

Την ίδια ώρα, στο Ανατολικό Βερολίνου, επικρατούσε χάος, καθώς η αστυνομία προσπαθούσε να απομακρύνει χιλιάδες νέους που είχαν συγκεντρωθεί δίπλα στο τείχος για να ακούσουν μια ροκ συναυλία που είχε διοργανωθεί από την άλλη πλευρά.

Η κατάσταση εκτραχύνθηκε περαιτέρω στην ανατολική πλευρά της πόλης μετά τις τοπικές εκλογές, το Μάιο του 1989, με τα κόμματα της αντιπολίτευσης να αμφισβητούν ευθέως το αποτέλεσμα που έδινε τη νίκη στο σοσιαλιστικό κόμμα…

Στις 4 Νοεμβρίου, περισσότεροι από μισό εκατομμύριο κάτοικοι του Ανατολικού Βερολίνου συγκεντρώθηκαν στην Alexanderplatz, απαιτώντας δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις και την λήξη της κυριαρχίας του σοσιαλιστικού κόμματος (SED).

Στις 9 Νοεμβρίου, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, ο Günther Schabowski, μέλος του πολιτικού γραφείου του SED ανακοίνωσε τις νέες ταξιδιωτικές οδηγίες που περιλάμβαναν έγκριση των ταξιδιών χωρίς προϋποθέσεις και ειδικές άδειες. Οι Βερολινέζοι έσπευσαν κατά χιλιάδες, αρχικά να κάνουν μια βόλτα στην «άλλη πλευρά» και εν συνεχεία άρχισαν να γκρεμίζουν το τείχος με ό,τι έβρισκαν- αξίνες, σφυριά και κάθε λογής εργαλεία, υπό τους ήχους της μουσικής του Ροστρόποβιτς, του διάσημου τσελίστα που είχε εξοριστεί στη Δύση, ο οποίος βρέθηκε άμεσα στο Τείχος για να ενθαρρύνει τους κατοίκους.

Το σταδιακό γκρέμισμα του τείχους κατέστησε συμβολικό το άνοιγμα της πύλης του Βραδενβούργου, στις 22 Δεκεμβρίου του 1989 καθώς μέχρι τότε, οι Βερολινέζοι είχαν ήδη γκρεμίσει μεγάλο μέρος του τείχους που δίχασε την πόλη για 28 χρόνια.

Χρήσιμα Sites
To πρόγραμμα της 20ης επετείου της πτώσης του Τείχους: www.mauerfall09.de/kalender