Μποϊκοτάζ: Εκείνα που άλλαξαν κάτι

της Ηρώς Κουνάδη

«Όταν άρχισαν να ακριβαίνουν τα ζαρζαβατικά το μποϊκοτάζ ήταν συντονισμένο. Για τρεις ημέρες δεν αγόρασε κανείς, ούτε φρούτα ούτε λαχανικά. Την τέταρτη μέρα οι τιμές έπεσαν. Τόσο απλά» μου είπε μια φίλη που έμενε στο Παρίσι. «Εδώ κανείς δε διαμαρτύρεται. Το να τα λέμε μεταξύ μας δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα». Όντως. Διότι τα μποϊκοτάζ στην Ελλάδα δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα συντονισμένα, ή ιδιαίτερα μαζικά. Η νοοτροπία του «και σιγά μην αλλάξω εγώ τον κόσμο, αν δεν αγοράσω μαρούλι για δύο μέρες» ή η ακόμα χειρότερη «εγώ χρειάζομαι λαχανικά γιατί κάνω τη Χ δίαιτα, ας κάνουν μποϊκοτάζ οι άλλοι» μας διακατέχει τόσο ως λαό που η ιδέα του μποϊκοτάζ συζητιέται σε στενούς μόνο κύκλους και μένει, τελικά, απλά ιδέα.

Τελευταία, όμως, κάτι φαίνεται να αλλάζει. Μετά το μποϊκοτάζ των ζυμαρικών, πριν από λίγες εβδομάδες, έρχεται η σειρά αυτού του φρέσκου γάλακτος, που ξεκινά ως πρωτοβουλία των ενώσεων καταναλωτών, βρίσκει όμως υποστήριξη και διαδίδεται από την ελληνική μπλογκόσφαιρα και τα social networks –αξίζει να σημειωθεί ότι το σχετικό group στο Facebook αριθμεί, τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, περισσότερα από 1.500 μέλη και μεγαλώνει διαρκώς.

Το σχέδιο έχει ως εξής: προκειμένου να πιεστούν οι μεγάλες γαλακτοβιομηχανίες να ρίξουν την τιμή του φρέσκου γάλακτος, που έχει φτάσει να ξεπερνά το 1 ευρώ ανά λίτρο, τη στιγμή που στις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο μέσος όρος δεν ξεπερνά τα 75 λεπτά, οι καταναλωτές καλούνται να μην αγοράζουν φρέσκο γάλα από τη Δευτέρα 9 Ιουνίου και για μία εβδομάδα, έως το Σάββατο 14/6.

Και αν αναρωτιέστε «τι θα βγει από όλα αυτά;» ιδού μια σύντομη αναδρομή των μεγάλων μποϊκοτάζ που πέτυχαν τους στόχους τους και άλλαξαν την Ιστορία.

1764: Πολύ πριν το μποϊκοτάζ καθιερωθεί σαν όρος, οι κάτοικοι των αμερικανικών αποικιών μποϊκόταραν τα βρετανικά προϊόντα, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την οικονομική δυσχέρεια που προκαλούσαν οι περίφημοι νόμοι περί ζάχαρης και νομίσματος (British Sugar and Currency Acts) στις αποικίες. Το μποϊκοτάζ αποτέλεσε, ουσιαστικά, την έναρξη αυτού που σήμερα ονομάζουμε Αμερικανική Επανάσταση.

1880: Ο Charles Cunningham Boycott, κτηματομεσίτης στο County Mayo της Ιρλανδίας, είδε τους υπαλλήλους του να παραιτούνται, τους τοπικούς επιχειρηματίες να αρνούνται κάθε συναλλαγή μαζί του, τον ταχυδρόμο να μην του παραδίδει την αλληλογραφία και το όνομά του να δημοσιεύεται σε εφημερίδες και να γίνεται συνώνυμο του κοινωνικού εξοστρακισμού όταν έκανε έξωση στους ενοικιαστές που ζήτησαν μείωση των ενοικίων. Τρεις μήνες αργότερα, ο Boycott παραιτήθηκε και έφυγε στην Αγγλία μαζί με την οικογένειά του, και το όνομά του γράφτηκε… στα λεξικά όλου του κόσμου.

1930: Ο Mahatma Ghandi καλεί τους Ινδούς καταναλωτές να αναλογιστούν τη βία που προκαλούν αγοράζοντας προϊόντα βρετανικών εταιρειών και στηρίζοντας πρακτικές που βλάπτουν εργαζόμενους, ανθρώπους, ζώα και άλλα πλάσματα και προκαλούν τη φτώχεια, και να στηρίξουν τα τοπικά προϊόντα. Η επιτυχημένη οικονομική στρατηγική, γνωστή ως Swadeshi από την ινδική λέξη για την αυτάρκεια, θεωρήθηκε αναπόσπαστο κομμάτι της κίνησης για την ανεξαρτησία της Ινδίας.

1955: Μετά την άρνηση της Rosa Parks να παραχωρήσει τη θέση της σε έναν λευκό στο διαβόητο λεωφορείο του Montgomerry της Alabama, που οδήγησε στη σύλληψή της, οι Αφροαμερικανοί της πολιτείας, παρακινημένοι από τον Martin Luther King και άλλους συναγωνιστές του, μποϊκόταραν τις δημόσιες συγκοινωνίες της πολιτείας για 381 συνολικά ημέρες –μέχρι που η υπόθεση έφτασε στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ και οι κανονισμοί για το διαχωρισμό μαύρων και λευκών στα λεωφορεία της Alabama κρίθηκαν αντισυνταγματικοί. Το μποϊκοτάζ ήταν, ουσιαστικά, η πρώτη επιτυχία του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα των ΗΠΑ.

Μεγάλα, τρέχοντα μποϊκοτάζ με παγκόσμια απήχηση είναι αυτά της Nike, για την παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την παιδική εργασία και την επαγγελματική εκμετάλλευση στα εργοστάσια κατασκευής στο Βιετνάμ και σε άλλες ασιατικές χώρες, της Shell, για την ηθική και οικονομική εκμετάλλευση των κατοίκων και την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής Ogoni στη Νιγηρία, από όπου η εταιρεία αντλεί πετρέλαιο και της Nestle, για την προώθηση υποκατάστατων του μητρικού γάλακτος σε αφρικανικές -και όχι μόνο- χώρες. Τα αποτελέσματα των συγκεκριμένων μποϊκοτάζ, για τα οποία πολύς λόγος γίνεται τα τελευταία χρόνια, μπορεί να μην είναι ακόμα ορατά, όσο όμως οι αιτίες δημοσιοποιούνται και γίνονται αντικείμενο συζήτησης, τόσο οι ευαισθητοποιημένοι πολίτες αυξάνονται σε αριθμό και δύναμη. Τα αποτελέσματα, άλλωστε, είναι πάντα στο χέρι μας.