50 τρόποι να ακονίσετε το μυαλό σας

του Γιώργου Κόκουβα

Για να προστατεύσετε την καρδιά σας, τρώτε υγιεινά και ασκείστε. Για να προστατεύσετε το συκώτι σας, πίνετε με μέτρο. Για να μην καταστρέψετε τα πνευμόνια σας, κόβετε μαχαίρι το κάπνισμα. Αυτές τις οδηγίες θα σας δώσουν οι ειδικοί για τα βασικότερα όργανα του σώματός σας. Πώς θα διατηρήσετε, όμως, υγιές και… ντούρο το βασικότερο των βασικών οργάνων; Πώς θα κρατήσετε το μυαλό σας σε εγρήγορση και σωστή λειτουργία;

Οι επιστήμονες διστάζουν να αποδεχθούν επίσημα πως ο εγκέφαλός μας επιδέχεται εκγύμνασης, αντίστοιχης με αυτή των μυών του σώματός μας, αλλά οι έρευνες που δημοσιεύονται η μία μετά την άλλη δείχνουν τον δρόμο: Υπάρχουν ορισμένες δραστηριότητες που ωφελούν το μνημονικό μας. Συνήθειες που ενεργοποιούν τον μετωπιαίο λοβό, ήτοι το μέρος του εγκεφάλου που ξεχωρίζει το καλό από το κακό, διακρίνει ομοιότητες και διαφορές, διατηρεί μνήμες και ελέγχει την προσήλωσή μας και την ικανότητά μας να προγραμματίζουμε. Πνευματικές «ασκήσεις» που προλαμβάνουν ασθένειες όπως το Alzheimer’s και την άνοια, και καθημερινά μικροπράγματα που αυξάνουν την παραγωγή νευροτροφινών, πρωτεϊνών που είναι απαραίτητες για τον εγκέφαλό μας.

Τέτοιες δραστηριότητες, ασκήσεις, γρίφους, πνευματικές προκλήσεις που «γυμνάζουν» τον εγκέφαλό μας συγκεντρώνουμε παρακάτω. Τα καλά νέα είναι πως δεν πρόκειται για σκληρή σωματική άσκηση, ροκανίσματα και βάρη στο γυμναστήριο, τα οποία αποφεύγετε όπως ο διάβολος το λιβάνι, αλλά για ενδιαφέρουσες συνήθειες, τόσο απλές όσο ένα σταυρόλεξο. Τι έχετε να χάσετε;

*Brain training
-Αντανακλαστικά:
Ξεκινάμε με μια πολύ απλή, αλλά τελικά δύσκολη, άσκηση που τεστάρει και βελτιώνει τα βασικά αντανακλαστικά του μυαλού μας. Μπείτε εδώ και πατήστε start. Μόλις το τετραγωνάκι αλλάξει χρώμα, πρέπει να κάνετε κλικ πάνω του. Αλλά να το κάνετε μέσα σε 0,20 δευτερόλεπτα. Για να σας δούμε…
-Δημιουργικότητα:
Για να εξασκήσετε την δημιουργικότητα του εγκεφάλου, ήτοι την ικανότητά του να «σκαρφίζεται» λύσεις σκεπτόμενος δημιουργικά με τα εκάστοτε δεδομένα, δοκιμάστε να παίξετε το παιχνίδι της ασημένιας σφαίρας. Μην περιμένετε θεαματικά γραφικά και ενδιαφέρον storyline – πρόκειται απλώς για μια μπάλα την οποία πρέπει να οδηγήσετε στο σωστό σημείο, μετακινώντας κουτιά και αποφεύγοντας εμπόδια. Μέχρι να ολοκληρώσετε και τα 25 επίπεδα, το μυαλό σας θα «πετάει».
-Μνημονικό:
Τεστάρετε την μνήμη σας με αυτό το απλό παιχνίδι, στο οποίο ο υπολογιστής επιλέγει κάποια τετράγωνα, και στην συνέχεια εσείς πρέπει να κάνετε κλικ σε αυτά. 
-Lumosity:
Το συγκεκριμένο brain training site θα δημιουργήσει για εσάς το κατάλληλο πρόγραμμα πνευματικών ασκήσεων, βασισμένο στους στόχους σας. Στην πρώτη επίσκεψή σας εδώ, θα ερωτηθείτε τι θέλετε να επιτύχετε από άποψη μνήμης (π.χ. να θυμάστε ονόματα ή να μην ξεχνάτε πού βάλατε τα κλειδιά σας), προσοχής (να συγκεντρώνεστε ευκολότερα, να είστε παραγωγικοί ή να μην αποσπάστε στην δουλειά σας), ταχύτητας (να προσαρμόζεστε γρήγορα ή να αποφασίζετε εγκαίρως), ευελιξίας (να αποφεύγετε τα λάθη, να σκέφτεστε έξω από το κουτί ή να επιδίδεστε σε multitasking) και επίλυσης προβλημάτων. Στην συνέχεια θα σας ζητηθεί να δημιουργήσετε έναν λογαριασμό στο site, και θα σας σταλεί το πρόγραμμα της «προπόνησής» σας.
-FitBrains: 
Άλλη μια ιστοσελίδα-γυμναστήριο εγκεφάλων διεκδικεί λίγο από τον καθημερινό μας χρόνο για να ακονίσει το μυαλό μας σε πέντε κατηγορίες: Μνήμη, λογική, συγκέντρωση, γλώσσα και οπτικές ικανότητες. Μπορείτε να συνδεθείτε στο FitBrains μέσω Facebook και να «ξεκλειδώσετε» τις ασκήσεις που προτείνονται ειδικά για εσάς, να ανεβάσετε το σκορ σας (το αντίστοιχο IQ της ιστοσελίδας), να συναγωνιστείτε με φίλους και, αν θέλετε να πάτε ένα βήμα παραπέρα, να πληρώσετε την συνδρομή της ιστοσελίδας για ακόμη πιο «επαγγελματική» προπόνηση. Το FitBrains έχει στηθεί από ειδικό κλινικό νευροψυχολόγο, και είναι άριστα οργανωμένο με ενδιαφέρουσες ασκήσεις.
-Αριστεροί και δεξιοί:
Απαντήστε σε ένα απλό ερωτηματολόγιο με «ναι» ή «όχι» και ανακαλύψτε ποιο ημισφαίριο του εγκεφάλου χρησιμοποιείτε περισσότερο. Η θεωρία των ημισφαιρίων θέλει τους «αριστερούς» να τείνουν στην λογική, την αναλυτική και αντικειμενική σκέψη ενώ οι «δεξιοί» χρησιμοποιούν περισσότερο το ένστικτο και τον συναισθηματισμό τους. Αφού ανακαλύψετε σε ποια κατηγορία ανήκετε, μπορείτε αντίστοιχα να επιλέξετε ασκήσεις για να ενδυναμώσετε τα πεδία όπου «πάσχετε» ή να στηρίξετε ακόμη περισσότερο τα δυνατά σας «χαρτιά». 

*Online γρίφοι
Είστε έτοιμοι για λίγους γρίφους που μπορούν να σας κρατήσουν μπροστά στην οθόνη σας για ώρες, αλλά ως ανταμοιβή θα καταφέρουν να βάλουν το μυαλό σας σε εξαιρετική φόρμα, και φυσικά να σας δώσουν την ικανοποίηση ότι περάσατε με επιτυχία πολύ δύσκολες δοκιμασίες.

-Notpron: 
Θα χρειαστεί να ανοίξετε τους «ορίζοντές» σας και να χρησιμοποιήσετε ότι clue υπάρχει στην κάθε οθόνη ώστε να καταφέρετε να περνάτε συνεχώς τα επίπεδα. Εσείς μέχρι ποιον αριθμό μπορείτε να φτάσετε;
-Destination Elsewhere: 
Στην ίδια λογική με το Notpron, το Destination Elsewhere σας καλεί να «ξεκλειδώσετε» ένα επίπεδο κάθε φορά, με λύσεις τόσο απλές όπως το να πατήσετε πάνω στο Enter μέχρι πιο δύσκολες όπως το να αλλάξετε την ηλεκτρονική διεύθυνση του στον browser ή να χρησιμοποιήσετε βασικές γνώσεις υπολογιστών.
-Mindbreakers: 
Το συγκεκριμένο site κρατά ψηλά το επίπεδο των γρίφων, με αινίγματα που θέτει η ίδια η «παρέα», τα μέλη δηλαδή των Mindbreakers, και οι υπόλοιποι απαντούν και βαθμολογούν, για να γνωρίζετε τον βαθμό δυσκολίας του καθενός.
-IQ Test:
Κάντε το τεστ νοημοσύνης στα ελληνικά, που όχι μόνο θα σας δώσει την ένδειξη του IQ σας, αλλά και θα ενεργοποιήσει για αρκετή ώρα την σκέψη σας, με τις ερωτήσεις-παγίδες του. 
-Brain Metrix: 
Online σκάκι, Sudoku, iq tests, παιχνίδια μνήμης, συγκέντρωσης, μαθηματικών, μνήμης, μέχρι και διαδικτυακός… κύβος του Ρούμπικ βρίσκονται όλα εδώ, σε αυτή την ευχάριστη και άρτια οργανωμένη ιστοσελίδα που ασχολείται με… εγκεφάλους.

*Γρίφοι
Κι αφού εξασκηθήκατε με τους online γρίφους που απαιτούν από γρηγοράδα στα κλικ μέχρι γνώσεις προγραμματισμού, συνεχίστε να γυμνάζετε το εσωτερικό του κεφαλιού σας, με τους παλιούς καλούς συμβατικούς γρίφους.

Ο δημοφιλέστερος από αυτούς είναι ο λεγόμενος γρίφος του Αϊνστάιν. Ο τελευταίος έθεσε αυτούς τους όρους ενός προβλήματος, και θεωρούσε πως μπορεί να το επιλύσει μόνο ένας στους 50 ανθρώπους. Ο γρίφος είναι ο εξής:
Υπάρχουν πέντε σπίτια πέντε διαφορετικών χρωμάτων.
Σε κάθε σπίτι ζει ένας άνθρωπος διαφορετικής εθνικότητας.
Οι πέντε ιδιοκτήτες πίνουν ένα συγκεκριμένο είδος ποτού.
Καπνίζουν μία συγκεκριμένη μάρκα τσιγάρων και έχουν ένα συγκεκριμένο κατοικίδιο.
'Ολοι έχουν μεταξύ τους διαφορετικά κατοικίδια,
διαφορετικές μάρκες τσιγάρων και διαφορετικά είδη ποτών.

Η ερώτηση είναι: Ποιος έχει το ψάρι;

ΣΤΟΙΧΕΙΑ:
1. Ο Άγγλος μένει στο κόκκινο σπίτι.
2. Ο Σουηδός έχει σκύλο.
3. Ο Δανός πίνει τσάι.
4. Το πράσινο σπίτι είναι αριστερά από το άσπρο σπίτι.
5. Ο ιδιοκτήτης του πράσινου σπιτιού πίνει καφέ.
6. Αυτός που καπνίζει Pall mall εκτρέφει πουλιά.
7. O ιδιοκτήτης του κίτρινου σπιτιού καπνίζει Dunhill.
8. Αυτός που μένει στο μεσαίο σπίτι πίνει γάλα.
9. Ο Νορβηγός μένει στο πρώτο σπίτι.
10. Αυτός που καπνίζει Blends μένει δίπλα σ' αυτόν που έχει γάτες.
11. Αυτός που έχει το άλογο μένει δίπλα σ' αυτόν που καπνίζει Dunhill.
12. Ο ιδιοκτήτης που καπνίζει Blue master πίνει μπύρα.
13. Ο Γερμανός καπνίζει Prince.
14. Ο Νορβηγός μένει δίπλα στο μπλε σπίτι.
15. Αυτός που καπνίζει Blends έχει ένα γείτονα που πίνει νερό.

Την απάντηση θα την βρείτε εδώ ενώ σε παλαιότερο δημοσίευμα του in2life θα βρείτε άλλα οκτώ αινίγματα για δυνατούς λύτες. Σας προκαλούμε.

*Γρίφοι… εκτός κουτιού
Αν σας προκαλέσαμε μία φορά με τα συμβατικά αινίγματα, σας προκαλούμε δέκα με τους γρίφους που ακονίζουν την σκέψη «έξω από το κουτί». Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει να σκέφτεσαι διαφορετικά, αντισυμβατικά, από πολλές οπτικές γωνίες. Σε κάθε πρόβλημα ή ευκαιρία, δηλαδή, να μην περιορίζεις τις επιλογές σου σε αυτές που σου επιβάλλουν οι καταστάσεις, αλλά να βλέπεις τις «εκτός κάδρου» δημιουργικές προοπτικές.

Υπάρχουν λοιπόν συγκεκριμένα «αινίγματα», ειδικά φτιαγμένα για να «σπρώχνουν» το μυαλό προς αυτή την κατεύθυνση. Σας παραθέτουμε ένα χαρακτηριστικό από αυτά, και σας προκαλούμε να σκεφτείτε και άλλα δέκα, στο παλαιότερο δημοσίευμά μας περί… εκτός κουτιού σκέψης. 

Πρέπει να επιλέξεις να μπεις σε ένα από τα τρία παρακάτω δωμάτια: Στο πρώτο υπάρχει πυρκαγιά. Στο δεύτερο υπάρχουν τίγρεις που έχουν τρία χρόνια να φάνε. Στο τρίτο υπάρχουν δολοφόνοι με γεμάτα όπλα. Ποιο δωμάτιο επιλέγεις;
Η σωστή απάντηση: Είναι το δεύτερο δωμάτιο, αυτό με τις τίγρεις. Αν έχουν μείνει τρία χρόνια χωρίς φαγητό, είναι σίγουρα νεκρές.

*Brain training apps
Τα smartphones μπορούν πλέον να μας βοηθήσουν να επιδοθούμε σε κουίζ, γρίφους και λοιπά εγκεφαλικά «ακονίσματα», όπου κι αν είμαστε: Στον δρόμο, περιμένοντας με τις ώρες το λεωφορείο, σε μια διαδρομή ή απλώς όταν βαριόμαστε, μπορούμε να επιλέξουμε μερικές από τις παρακάτω εφαρμογές και να βάλουμε το μυαλό μας να δουλέψει.

-Brain Trainer: H Luminocity «χτυπά» και στα smartphones με μια εφαρμογή που διαθέτει δέκα παιχνίδια μυαλού για βελτίωση των γνωστικών, μνημονικών, ανακλαστικών ικανοτήτων και άλλων διεργασιών του εγκεφάλου. Η εφαρμογή ήδη «παιδεύει» τα μυαλά 14 εκατομμυρίων ανθρώπων και διατίθεται δωρεάν.
-Brain Bomb: Σε αυτή την εφαρμογή θα βρείτε 180 ασκήσεις για να ανακαλύψετε αν ανήκετε στους πιο έξυπνους ανθρώπους του πλανήτη, καθώς υποστηρίζεται πως μόνο το 1% των ανθρώπων μπορεί να τις λύσει. Το Brain Bomb διατίθεται δωρεάν.
-Brain Fitness Pro: Μπορεί να μην το απολαμβάνετε δωρεάν (στοιχίζει 4 δολάρια), αλλά είναι εξαιρετικά φιλικό προς τον χρήστη, αποτελεσματικό και καλοστημένο. Το Brain Fitness Pro υποστηρίζει πως μπορεί να σας αυξήσει το IQ και να ακονίσει την ευφυΐα σας, με μισή ώρα χρήσης κάθε ημέρα.
-Eidetic: Αυτή η εφαρμογή σας «τσιγκλάει» με προκλήσεις μνήμης συνεχώς, ώστε να καταφέρετε να βελτιώσετε την ικανότητά σας να θυμάστε εύκολα αριθμούς, ορισμούς, στοιχεία, πρόσωπα, ημερομηνίες κλπ. Διατίθεται στο App Store έναντι 0,99 δολαρίων.
-Critical Thinking University “Think-O-Meter”: Ναι, υπάρχει εφαρμογή ακόμη και για να καταφέρετε να τονώσετε την κριτική σας σκέψη. Οι δημιουργοί τονίζουν ότι η κριτική ικανότητα θα ξεπεράσει την καινοτομία και την τεχνολογία στα επαγγελματικά προσόντα, και σας προκαλούν να επενδύσετε σε αυτή την δωρεάν εφαρμογή που διατίθεται στο App Store και στο Android Market. 
-Brain Age Test Free: Περάστε τις δοκιμασίες της συγκεκριμένης δωρεάν Android και Windows εφαρμογής και υπολογίστε την… ηλικία του μυαλού σας. Εξασκηθείτε και γίνετε «νεότεροι», βελτιώνοντας την βραχυπρόθεσμη μνήμη σας. Προσοχή: Η εφαρμογή είναι… εθιστική. 
-Flow Free: Απλό αλλά κολλητικό, το συγκεκριμένο παιχνίδι σας καλεί να αντιστοιχίσετε χρώματα και να δημιουργήσετε τις κατάλληλες πορείες ώστε να λύσετε κάθε puzzle, κρατώντας το μυαλό σας σε εγρήγορση. Το Flow Free είναι… free. Διατίθεται για iPhone, iPad και Android συσκευές.
-Math vs. Brain: Με την συγκεκριμένη δωρεάν εφαρμογή του AppStore θα βρείτε την χαρά σας όσοι έχετε «μαθηματικό» μυαλό και αναζητάτε αριθμητικές προκλήσεις.
-Clockwise Brain: Οι London Times το κατέταξαν ανάμεσα στις 500 καλύτερες εφαρμογές στον κόσμο, χάρη στον διασκεδαστικό, πρωτότυπο χαρακτήρα των παιχνιδιών του, που τεστάρουν κάθε πτυχή του εγκεφάλου. Διατίθεται δωρεάν για προϊόντα Apple.

*Περισσότερα tips
Πέρα από την τεχνολογία, υπάρχουν και άλλα, απλά καθημερινά πράγματα που μπορούν να θέσουν σε εγρήγορση τον εγκέφαλό σας. Δοκιμάστε τα εξής:

-Διάβασμα: Ναι, μας κάνει «εξυπνότερους» και μας ανοίγει νέους ορίζοντες. Αν δεν μας κάνουν το βιβλία ανοιχτόμυαλους, τότε τι μπορεί να μας κάνει;
-Κοιμηθείτε: Ο επαρκής ύπνος επιτρέπει στον εγκέφαλο να «αποσυμφορήσει» την ένταση της ημέρας και να ξεκουραστεί, ώστε να επανέλθει δριμύτερος την επόμενη. Μην του στερείτε το… μαξιλάρι.
-Λύστε σταυρόλεξα: Κι αν όχι σταυρόλεξα, τότε Sudoku. Ή παζλ. Κάθε τέτοια δραστηριότητα, όσο «παλιομοδίτικη» κι αν ακούγεται, μπορεί να κρατήσει την σκέψη σας, την παρατηρητικότητα, και την δυνατότητα επίλυσης σύνθετων προβλημάτων, σε φόρμα.
-Ξαφνιάστε τον εγκέφαλό σας: Χρησιμοποιήστε συχνά-πυκνά το αριστερό σας χέρι (αν είστε δεξιόχειρες) για να πλύνετε τα δόντια σας και θα διαπιστώσετε ότι είναι πιο δύσκολο απ’ όσο νομίζατε. Κι αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός πως έχετε αφήσει αδρανές το μέρος του εγκεφάλου που χειρίζεται αυτό το χέρι για πολύ καιρό. Δοκιμάστε πού και πού να «αλλάζετε» τις συνήθειές σας.
-Απομνημονεύστε: Για παράδειγμα, δοκιμάστε να πάτε στο supermarket χωρίς λίστα για τα ψώνια, ώστε να αναγκάσετε τον εγκέφαλό σας να βρίσκεται σε εγρήγορση και να πιεστεί για να τα θυμηθεί ένα προς ένα.
-Σωστή διατροφή: Καλό πρωινό για να έχει ο εγκέφαλος την κατάλληλη ενέργεια για όλη την ημέρα, επαρκής κατανάλωση νερού και τροφές με ωμέγα-3 λιπαρά είναι τα σημείο-κλειδιά της διατροφής που θωρακίζουν την υγεία των ενδοτέρων του κεφαλιού μας.
-Ξένες γλώσσες: Η δομή της διαδικασίας εκμάθησης μιας ξένης γλώσσας είναι ιδανική για να κρατήσετε σε εγρήγορση το μυαλό σας. Νέο λεξιλόγιο, νέοι γραμματικοί και συντακτικοί κανόνες, νέες προκλήσεις υπόσχονται να μην το… αφήσουν σε ησυχία.
-Ξεκουραστείτε: Εν ολίγοις, φροντίστε να αποσυμπιέζετε τον εγκέφαλό σας από το καθημερινό άγχος, για να μπορεί να λειτουργεί σωστά. Ασχοληθείτε με ένα καινούριο χόμπι, κάντε διαλείμματα από την δουλειά για να τον βοηθήσετε να πάρει ανάσα.