Αντιμετωπίζοντας ένα κακό αφεντικό
Μία απαιτητική δουλειά μπορεί να μετατραπεί σε μαρτύριο όταν μας καταδυναστεύει ένα κακό αφεντικό. Πώς θα το αναγνωρίσουμε; Πώς θα το αντιμετωπίσουμε και πώς θα προστατεύσουμε την καριέρα και… την υγεία μας;
«Το κακό αφεντικό βλάπτει σοβαρά την υγεία και συγκεκριμένα την καρδιά», σύμφωνα με σουηδική έρευνα που πραγματοποιήθηκε πριν μερικούς μήνες στο Ινστιτούτο Καρολίνσκα του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης. Αν, λοιπόν, δεν θεωρείτε εαυτόν αρκετά εργασιομανή ή ερωτευμένο με την δουλειά σας, ώστε να ανέχεστε τις παραξενιές και τα ψυχολογικά προβλήματα του κακού αφεντικού σας, και αν θεωρείτε την υγεία σας το σημαντικότερο αγαθό, συνεχίστε να διαβάζετε με ποιους τρόπους θα… επιβιώσετε.
Φυσικά το «κακό αφεντικό» δεν έχει ένα συγκεκριμένο προφίλ: Φωνακλάς, υπερ-απαιτητικός και μισάνθρωπος. Δυστυχώς, για τους υφισταμένους του, «βγαίνει» σε διάφορες εκδόσεις, όμως τις βασικές εξ αυτών επιχειρούμε σήμερα να διακρίνουμε και να αντιμετωπίσουμε όσο αποτελεσματικότερα γίνεται. Μην αφήσετε τον ιό να μεταδοθεί και σε άλλους. Αυτή θα είναι μία μάχη σώμα με σώμα και νικητές οφείλετε να είστε εσείς. Διαφορετικά… καλή τύχη στην επόμενη δουλειά σας.
Τύπος 1ος: Ο τύραννος
Σύμφωνα με έρευνα του οργανισμού Employment Law Alliance σχεδόν οι μισοί από όλους τους εργαζόμενους παγκοσμίως έχουν κάποια στιγμή γίνει στόχος αφεντικών με… μακιαβελικό προφίλ. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την έρευνα:
- 81% των ανθρώπων-τυράννων είναι διευθυντές ή προϊστάμενοι.
- 50% εξ αυτών είναι γυναίκες .
- 84% των «θυμάτων» τους είναι γυναίκες.
- 82% των «θυμάτων» τους χάνουν τελικά την δουλειά τους.
- 95% των «τρομοκρατικών» μεθόδων τους πραγματοποιούνται ενώπιον τρίτων.
Αν, λοιπόν, έχετε να κάνετε με ένα… παρανοϊκό αφεντικό, κάποιον (ή κάποια) που σας κάνει πλύση εγκεφάλου, που σας εκμεταλλεύεται, που είναι μανιοκαταθλιπτικός και ψυχωτικός, το πρώτο πράγμα που πρέπει να σκεφτείτε για να μπορέσετε να τον αντιμετωπίσετε είναι το εξής: Σύμφωνα με έρευνες, ένα αφεντικό με τυραννική συμπεριφορά είναι κατά κανόνα ένα αφεντικό που δεν ξέρει τι του γίνεται. Η συμπεριφορά αυτή, λένε οι ψυχολόγοι, δείχνει πάνω από όλα έλλειψη ικανοτήτων και με την στάση αυτή, ελπίζει το άτομο αυτό πως δεν θα χρειάζεται ποτέ να λογοδοτήσει σε κανέναν.
Αλλά και αυτά τα αφεντικά «βγαίνουν» σε δύο μοντέλα: Τον σκληρό, ατίθασο και απαιτητικό τελειομανή, που μπορεί μεν να είναι δύσκολο να συνεργαστείς μαζί τους αλλά θα ακούσουν κάτι λογικό προκειμένου να επιτύχουν το τέλειο αποτέλεσμα και τον ανυποχώρητο control-freak που αψηφά τους πάντες και απαιτεί να γίνουν τα πράγματα όπως ακριβώς θέλει εκείνος. Οι δεύτεροι τύποι αντιμετωπίζονται πολύ δυσκολότερα. Αλλά αντιμετωπίζονται. Πώς: Μιλώντας τους με τακτική και διπλωματία και σε καμία περίπτωση με τόνο κατηγορητικό. Αντίθετα, ρίχνοντας το φταίξιμο σε εσάς, υπογραμμίζοντας το πρόβλημα και προτείνοντας τρόπους για να συνεργαστείτε ομαλά. Η ασφαλέστερη στρατηγική με ένα τέτοιο αφεντικό είναι να είστε αόρατοι. Να κάνετε καλά την δουλειά σας και να αποφεύγετε τις αντιπαραθέσεις με κάθε τρόπο. Αν, ωστόσο, ούτε αυτή η τακτική σας γλιτώνει… προετοιμαστείτε για μάχη εφαρμόζοντας τα εξής:
- Μην φοβάστε να τον/την κοιτάτε απευθείας στα μάτια.
- Μην ελπίζετε πως θα τον/την αφοπλίσετε δείχνοντάς του/της την ανθρώπινη πλευρά σας. Δεν πρόκειται ποτέ να το εκτιμήσουν.
- Μην επιχειρήσετε να ζητήσετε βοήθεια από το τμήμα HR της εταιρίας, γιατί το πιθανότερο είναι να σας αντιμετωπίσουνε με ψυχρότητα και να μεταφέρουν το πρόβλημα στο ίδιο το αφεντικό.
- Προσπαθήστε να δείχνετε ασυγκίνητοι (έως και αναίσθητοι) κάθε φορά που σας φέρνει σε δύσκολη θέση.
- Γίνετε άριστοι στην δουλειά σας.
- Κρατήστε ημερολόγιο με τον καθημερινό πόλεμο που σας κάνει (scriptas manet!).
- Μην αποξενώνεστε από τους συναδέλφους σας.
- Δείξτε αυτοπεποίθηση και θετική στάση σε ό,τι συμβαίνει στο γραφείο. Προσπαθήστε να είστε πάντα χαμογελαστοί.
- Κατά την διάρκεια κάποιας επίθεσης προσπαθήστε είτε να αποχωρήσετε (λέγοντας π.χ. ότι έχετε μία σοβαρή δουλειά να ολοκληρώστε ή κάποιο ραντεβού με κάποιον πελάτη) ή να του/της αποσπάσετε την προσοχή με ένα φυσικό αντικείμενο (π.χ. με ένα σημαντικό έγγραφο, ή το χαρτάκι με το τηλέφωνο κάποιου που πρέπει να καλέσετε). Το πιθανότερο είναι ότι έτσι θα σταματήσει.
- Προστατεύστε τα προσωπικά σας δεδομένα. Όσο λιγότερα ξέρουν αυτά τα αφεντικά για την προσωπική σας ζωή, την οικογένεια, τα χόμπι, τα ενδιαφέροντά σας τόσο λιγότερη ισχύ μπορούν να έχουν πάνω σας.
- Κρατήστε τα χαρτιά σας κλειστά. Μην μιλάτε σε άλλους στην δουλειά για το πώς αισθάνεστε για το αφεντικό σας. Προσέξτε σε ποιους μιλάτε για να μην φτάσει στ’αυτιά του/της ότι τους κατηγορείτε πίσω από την πλάτη τους.
Τύπος 2ος: Ο ανίκανος
Όσο πιο ψηλά στην ιεραρχία βρίσκεται ένα ανίκανο αφεντικό, τόσο χειρότερα για εσάς. Τι σημαίνει ανίκανος; Ότι δεν διαθέτει συγκεκριμένα προσόντα ή τίτλους σπουδών ή ακόμα κι αν τα διαθέτει, επειδή μέχρι τώρα είχε συγκεκριμένη προϋπηρεσία σε έναν τομέα (δεν είχε δηλαδή υπάρξει ξανά «αφεντικό») δεν ξέρει πώς να φερθεί ως αφεντικό-ηγέτης και ξέρει μόνο πώς να κάνει μία συγκεκριμένη δουλειά. Τα άτομα αυτά χρειάζονται, συνήθως, έναν ενδιάμεσο σύνδεσμο ανάμεσα στους ίδιους και τους υπαλλήλους τους που να συμπληρώνει τα κενά τους. Και οι περισσότεροι από αυτούς επιθυμούν ένα τέτοιο άτομο για να τα βοηθά –κάποιοι άλλοι, όμως, αντιδρούν. Και τότε αρχίζουν τα προβλήματα.
Πώς αντιμετωπίζεται ένα ανίκανο αφεντικό; Καταρχήν ως υφιστάμενοι πρέπει να κατανοήσουμε τι αντίκτυπο έχει η ανικανότητα του αφεντικού μας στον ρόλο μας και κατά πόσο επηρεάζει την δουλειά γενικότερα. Αν την επηρεάζει, οι ειδικοί συστήνουν τρεις μεθόδους αντιμετώπισής του:
- Κατανοήστε τον κόσμο του. Συλλέξτε πληροφορίες για το τι είναι σημαντικό για αυτόν, σε τι είναι καλός και σε τι όχι. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορείτε να διαχειριστείτε καλύτερα μία «κρίση» με αυτό το άτομο.
- Μιλήστε του σε μία προσωπική συνάντηση. Εξηγήστε του όσο πιο ευγενικά μπορείτε πιο είναι το πρόβλημα στην συμπεριφορά του και πώς μπορείτε να συνεργαστείτε καλύτερα.
- Ξεπεράστε το. Μία άλλη προσέγγιση, λένε οι ειδικοί, είναι να μην κάνετε απολύτως τίποτα. Δεχτείτε απλά ότι είναι ανίκανος. Ίσως να είστε τυχεροί και η ανικανότητά του να παρατηρηθεί και από άλλους ανώτερους και έτσι να πράξουν εκείνοι αντί για εσάς. Αυτό, βέβαια, μπορεί να αργήσει να συμβεί αλλά όταν συμβεί θα επιφέρει πραγματικές αλλαγές.
Τύπος 3ος: Ο μισάνθρωπος
Σε αυτόν τον τύπο μπορούμε να συμπεριλάβουμε το αφεντικό που παρενοχλεί (σεξουαλικά συνήθως) τους υπαλλήλους, που τους αντιμετωπίζει με ρατσισμό, που δεν τους πληρώνει, που δεν σέβεται τα δικαιώματά τους και που δεν σέβεται την ιδιωτικότητά τους. Πρόκειται, ίσως, για την χειρότερη μορφή αφεντικού αφού μπορεί πραγματικά να μας προκαλέσει προβλήματα που να μην σχετίζονται μόνο με την δουλειά αλλά και με την προσωπική μας ζωή. Ωστόσο, είναι και η μορφή του αφεντικού που οφείλετε να αντιμετωπίσετε πιο δραστικά από κάθε άλλη. Σε αυτήν την περίπτωση δεν έχει νόημα να προσπαθήσετε να τον/την κάνετε να αλλάξει. Ούτε απλά να παραιτηθείτε γιατί ο άνθρωπος αυτός θα συνεχίσει να βλάπτει εσάς και τους συναδέλφους σας. Το σπουδαιότερο που μπορείτε να κάνετε είναι να τον/την καταγγείλετε. Πού;
- Καταρχήν σε όλη την εταιρία. Πρέπει όλοι να μάθουν για το κακό που κάνει.
- Δεύτερον στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (Κεντρική Υπηρεσία: Σταδίου 29, Αθήνα, τηλ. 210 3702401/402).
- Στο Ι.Κ.Α. αν δεν δέχεται να σας καταβάλλει αυτά που δικαιούστε ή στο ταμείο στο οποίο ανήκετε.
- Στην Γενική Γραμματεία Ισότητας, αν νιώθετε ότι πέφτετε θύμα -σεξουαλικής ή μη- παρενόχλησης και ρατσισμού.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να αντιδράσετε. Και πιστέψτε μας, θα είναι τεράστια η ικανοποίηση που θα νιώσετε όταν κερδίσετε.
Επιμέλεια: Έλενα Μπούλια
Φυσικά το «κακό αφεντικό» δεν έχει ένα συγκεκριμένο προφίλ: Φωνακλάς, υπερ-απαιτητικός και μισάνθρωπος. Δυστυχώς, για τους υφισταμένους του, «βγαίνει» σε διάφορες εκδόσεις, όμως τις βασικές εξ αυτών επιχειρούμε σήμερα να διακρίνουμε και να αντιμετωπίσουμε όσο αποτελεσματικότερα γίνεται. Μην αφήσετε τον ιό να μεταδοθεί και σε άλλους. Αυτή θα είναι μία μάχη σώμα με σώμα και νικητές οφείλετε να είστε εσείς. Διαφορετικά… καλή τύχη στην επόμενη δουλειά σας.
Τύπος 1ος: Ο τύραννος
Σύμφωνα με έρευνα του οργανισμού Employment Law Alliance σχεδόν οι μισοί από όλους τους εργαζόμενους παγκοσμίως έχουν κάποια στιγμή γίνει στόχος αφεντικών με… μακιαβελικό προφίλ. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την έρευνα:
- 81% των ανθρώπων-τυράννων είναι διευθυντές ή προϊστάμενοι.
- 50% εξ αυτών είναι γυναίκες .
- 84% των «θυμάτων» τους είναι γυναίκες.
- 82% των «θυμάτων» τους χάνουν τελικά την δουλειά τους.
- 95% των «τρομοκρατικών» μεθόδων τους πραγματοποιούνται ενώπιον τρίτων.
Αν, λοιπόν, έχετε να κάνετε με ένα… παρανοϊκό αφεντικό, κάποιον (ή κάποια) που σας κάνει πλύση εγκεφάλου, που σας εκμεταλλεύεται, που είναι μανιοκαταθλιπτικός και ψυχωτικός, το πρώτο πράγμα που πρέπει να σκεφτείτε για να μπορέσετε να τον αντιμετωπίσετε είναι το εξής: Σύμφωνα με έρευνες, ένα αφεντικό με τυραννική συμπεριφορά είναι κατά κανόνα ένα αφεντικό που δεν ξέρει τι του γίνεται. Η συμπεριφορά αυτή, λένε οι ψυχολόγοι, δείχνει πάνω από όλα έλλειψη ικανοτήτων και με την στάση αυτή, ελπίζει το άτομο αυτό πως δεν θα χρειάζεται ποτέ να λογοδοτήσει σε κανέναν.
Αλλά και αυτά τα αφεντικά «βγαίνουν» σε δύο μοντέλα: Τον σκληρό, ατίθασο και απαιτητικό τελειομανή, που μπορεί μεν να είναι δύσκολο να συνεργαστείς μαζί τους αλλά θα ακούσουν κάτι λογικό προκειμένου να επιτύχουν το τέλειο αποτέλεσμα και τον ανυποχώρητο control-freak που αψηφά τους πάντες και απαιτεί να γίνουν τα πράγματα όπως ακριβώς θέλει εκείνος. Οι δεύτεροι τύποι αντιμετωπίζονται πολύ δυσκολότερα. Αλλά αντιμετωπίζονται. Πώς: Μιλώντας τους με τακτική και διπλωματία και σε καμία περίπτωση με τόνο κατηγορητικό. Αντίθετα, ρίχνοντας το φταίξιμο σε εσάς, υπογραμμίζοντας το πρόβλημα και προτείνοντας τρόπους για να συνεργαστείτε ομαλά. Η ασφαλέστερη στρατηγική με ένα τέτοιο αφεντικό είναι να είστε αόρατοι. Να κάνετε καλά την δουλειά σας και να αποφεύγετε τις αντιπαραθέσεις με κάθε τρόπο. Αν, ωστόσο, ούτε αυτή η τακτική σας γλιτώνει… προετοιμαστείτε για μάχη εφαρμόζοντας τα εξής:
- Μην φοβάστε να τον/την κοιτάτε απευθείας στα μάτια. - Μην ελπίζετε πως θα τον/την αφοπλίσετε δείχνοντάς του/της την ανθρώπινη πλευρά σας. Δεν πρόκειται ποτέ να το εκτιμήσουν.
- Μην επιχειρήσετε να ζητήσετε βοήθεια από το τμήμα HR της εταιρίας, γιατί το πιθανότερο είναι να σας αντιμετωπίσουνε με ψυχρότητα και να μεταφέρουν το πρόβλημα στο ίδιο το αφεντικό.
- Προσπαθήστε να δείχνετε ασυγκίνητοι (έως και αναίσθητοι) κάθε φορά που σας φέρνει σε δύσκολη θέση.
- Γίνετε άριστοι στην δουλειά σας.
- Κρατήστε ημερολόγιο με τον καθημερινό πόλεμο που σας κάνει (scriptas manet!).
- Μην αποξενώνεστε από τους συναδέλφους σας.
- Δείξτε αυτοπεποίθηση και θετική στάση σε ό,τι συμβαίνει στο γραφείο. Προσπαθήστε να είστε πάντα χαμογελαστοί.
- Κατά την διάρκεια κάποιας επίθεσης προσπαθήστε είτε να αποχωρήσετε (λέγοντας π.χ. ότι έχετε μία σοβαρή δουλειά να ολοκληρώστε ή κάποιο ραντεβού με κάποιον πελάτη) ή να του/της αποσπάσετε την προσοχή με ένα φυσικό αντικείμενο (π.χ. με ένα σημαντικό έγγραφο, ή το χαρτάκι με το τηλέφωνο κάποιου που πρέπει να καλέσετε). Το πιθανότερο είναι ότι έτσι θα σταματήσει.
- Προστατεύστε τα προσωπικά σας δεδομένα. Όσο λιγότερα ξέρουν αυτά τα αφεντικά για την προσωπική σας ζωή, την οικογένεια, τα χόμπι, τα ενδιαφέροντά σας τόσο λιγότερη ισχύ μπορούν να έχουν πάνω σας.
- Κρατήστε τα χαρτιά σας κλειστά. Μην μιλάτε σε άλλους στην δουλειά για το πώς αισθάνεστε για το αφεντικό σας. Προσέξτε σε ποιους μιλάτε για να μην φτάσει στ’αυτιά του/της ότι τους κατηγορείτε πίσω από την πλάτη τους.
Τύπος 2ος: Ο ανίκανος
Όσο πιο ψηλά στην ιεραρχία βρίσκεται ένα ανίκανο αφεντικό, τόσο χειρότερα για εσάς. Τι σημαίνει ανίκανος; Ότι δεν διαθέτει συγκεκριμένα προσόντα ή τίτλους σπουδών ή ακόμα κι αν τα διαθέτει, επειδή μέχρι τώρα είχε συγκεκριμένη προϋπηρεσία σε έναν τομέα (δεν είχε δηλαδή υπάρξει ξανά «αφεντικό») δεν ξέρει πώς να φερθεί ως αφεντικό-ηγέτης και ξέρει μόνο πώς να κάνει μία συγκεκριμένη δουλειά. Τα άτομα αυτά χρειάζονται, συνήθως, έναν ενδιάμεσο σύνδεσμο ανάμεσα στους ίδιους και τους υπαλλήλους τους που να συμπληρώνει τα κενά τους. Και οι περισσότεροι από αυτούς επιθυμούν ένα τέτοιο άτομο για να τα βοηθά –κάποιοι άλλοι, όμως, αντιδρούν. Και τότε αρχίζουν τα προβλήματα.
Πώς αντιμετωπίζεται ένα ανίκανο αφεντικό; Καταρχήν ως υφιστάμενοι πρέπει να κατανοήσουμε τι αντίκτυπο έχει η ανικανότητα του αφεντικού μας στον ρόλο μας και κατά πόσο επηρεάζει την δουλειά γενικότερα. Αν την επηρεάζει, οι ειδικοί συστήνουν τρεις μεθόδους αντιμετώπισής του:
- Κατανοήστε τον κόσμο του. Συλλέξτε πληροφορίες για το τι είναι σημαντικό για αυτόν, σε τι είναι καλός και σε τι όχι. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορείτε να διαχειριστείτε καλύτερα μία «κρίση» με αυτό το άτομο.
- Μιλήστε του σε μία προσωπική συνάντηση. Εξηγήστε του όσο πιο ευγενικά μπορείτε πιο είναι το πρόβλημα στην συμπεριφορά του και πώς μπορείτε να συνεργαστείτε καλύτερα.
- Ξεπεράστε το. Μία άλλη προσέγγιση, λένε οι ειδικοί, είναι να μην κάνετε απολύτως τίποτα. Δεχτείτε απλά ότι είναι ανίκανος. Ίσως να είστε τυχεροί και η ανικανότητά του να παρατηρηθεί και από άλλους ανώτερους και έτσι να πράξουν εκείνοι αντί για εσάς. Αυτό, βέβαια, μπορεί να αργήσει να συμβεί αλλά όταν συμβεί θα επιφέρει πραγματικές αλλαγές.
Τύπος 3ος: Ο μισάνθρωπος
Σε αυτόν τον τύπο μπορούμε να συμπεριλάβουμε το αφεντικό που παρενοχλεί (σεξουαλικά συνήθως) τους υπαλλήλους, που τους αντιμετωπίζει με ρατσισμό, που δεν τους πληρώνει, που δεν σέβεται τα δικαιώματά τους και που δεν σέβεται την ιδιωτικότητά τους. Πρόκειται, ίσως, για την χειρότερη μορφή αφεντικού αφού μπορεί πραγματικά να μας προκαλέσει προβλήματα που να μην σχετίζονται μόνο με την δουλειά αλλά και με την προσωπική μας ζωή. Ωστόσο, είναι και η μορφή του αφεντικού που οφείλετε να αντιμετωπίσετε πιο δραστικά από κάθε άλλη. Σε αυτήν την περίπτωση δεν έχει νόημα να προσπαθήσετε να τον/την κάνετε να αλλάξει. Ούτε απλά να παραιτηθείτε γιατί ο άνθρωπος αυτός θα συνεχίσει να βλάπτει εσάς και τους συναδέλφους σας. Το σπουδαιότερο που μπορείτε να κάνετε είναι να τον/την καταγγείλετε. Πού;
- Καταρχήν σε όλη την εταιρία. Πρέπει όλοι να μάθουν για το κακό που κάνει.
- Δεύτερον στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (Κεντρική Υπηρεσία: Σταδίου 29, Αθήνα, τηλ. 210 3702401/402).
- Στο Ι.Κ.Α. αν δεν δέχεται να σας καταβάλλει αυτά που δικαιούστε ή στο ταμείο στο οποίο ανήκετε.
- Στην Γενική Γραμματεία Ισότητας, αν νιώθετε ότι πέφτετε θύμα -σεξουαλικής ή μη- παρενόχλησης και ρατσισμού.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να αντιδράσετε. Και πιστέψτε μας, θα είναι τεράστια η ικανοποίηση που θα νιώσετε όταν κερδίσετε.
Επιμέλεια: Έλενα Μπούλια
