Μικροσκοπικές Κυκλάδες: Τα νησάκια δίπλα στα νησιά

της Έλενας Μπούλια

Δεν γίνεται να πας στη Σαντορίνη αν δεν βρεθείς στην Θηρασιά, όπως δεν γίνεται να πας στην Αντίπαρο αν δεν κολυμπήσεις στο Δεσποτικό. Ή μήπως γίνεται; Μήπως παρασυρόμαστε τόσο πολύ από την ομορφιά του μεγάλου, δημοφιλούς και οργανωμένου νησιού και παραλείπουμε να στρέψουμε το βλέμμα μας στα γύρω νησάκια που σαν μικρά, πολύτιμα πετράδια στολίζουν το αμύθητης αξίας κυκλαδίτικο κόσμημα;

Τα μικρά κυκλαδονήσια, άλλα κατοικημένα και άλλα όχι, δεν ζουν παρασιτικά στα μεγάλα. Έχουν να καμαρώνουν για την δική τους, ιδιαίτερη ιστορία, για τις φυσικές ομορφιές τους που δε μπορούν να συγκριθούν με άλλες και επιμένουν να διατηρούν τον δικό τους, ήσυχο ρυθμό ζωής, χωρίς να νοιάζονται για την κρίση του τουρισμού. Αυτός που τα αγαπάει ξέρει πού και πώς θα τα βρει. Και είναι όλα τους τόσο αξιαγάπητα…

Δονούσα: Ήρεμα και απλά
 
Πρόκειται για το ανατολικότερο νησί των Κυκλάδων, ανήκει στο σύμπλεγμα των Μικρών Κυκλάδων και βρίσκεται βορειοανατολικά της Νάξου. Έχει έκταση 13 τ.χ. και, σύμφωνα με την απογραφή του 2001, έχει περίπου 160 μόνιμους κατοίκους. Πρόκειται για ένα πανέμορφο νησάκι, γνήσιας κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής με μαγευτικές αμμουδερές παραλίες, κρυστάλλινα νερά και φυσικά τοπία σπάνιας ομορφιάς.
Highlights:
* Στη Δονούσα υπάρχουν δύο σπηλιές ξεχωριστής ομορφιάς, τις οποίες μπορείτε να προσεγγίσετε μόνο με εκδρομικό καΐκι: η Σπηλιά του Τοίχου, με τους σταλαχτίτες στα βορειοδυτικά του νησιού, και η Φωκοσπηλιά, στον Κάβο του Μοσχονά, η οποία είναι καταφύγιο φώκιας.
* Τα πανηγύρια στο νησί είναι μεγάλο γεγονός και από αυτά, πέραν του Δεκαπενταύγουστου, ξεχωρίζει ο εορτασμός του Σταυρού, στις 14 Σεπτεμβρίου. Εκείνη την ημέρα, μετά την απογευματινή λειτουργία, ακολουθεί εκδήλωση στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας που βρίσκεται στον Σταυρό (πρωτεύουσα του νησιού), όπου στους επισκέπτες προσφέρεται φαγητό και κρασί, ενώ ακολουθεί γλέντι.
* Δοκιμάστε «σούβλη», κρέμα από σταρένιο αλεύρι, λάδι, νερό, αλάτι και ζάχαρη, την οποία έδιναν παλαιότερα στα μωρά λόγω της θρεπτικής της αξίας. Αλλά μην αμελήσετε και τα σπιτικά κατσικίσια τυριά, τα ζυμαρικά και την ρακή που ψήνεται τον Οκτώβριο και σερβίρεται με ξερά σύκα.
Χρήσιμα τηλέφωνα:
Αγροτικό Ιατρείο: 22850-51506
Κοινότητα: 22850-51600
Πώς θα πάτε: Με συχνά δρομολόγια της Blue Star, τα οποία το καλοκαίρι εκτελούνται τέσσερις φορές την εβδομάδα. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.
Πού θα μείνετε: Στα Firoa studios, περίπου 150μ. από την κοντινότερη παραλία, με 55 ευρώ την βραδιά για ένα δίκλινο ή στα δωμάτια της Χρύσας Πρασίνου, εξίσου κοντά στην παραλία, με 40 ευρώ την βραδιά για ένα δίκλινο.

Σχοινούσα: Μυρωδιά από θάλασσα και σχίνο

Με έκταση μόλις 9 τ.χ. αλλά μόνιμο πληθυσμό περί τους 250 κατοίκους η πανέμορφη Σχοινούσα δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τα «μεγάλα» νησιά των Κυκλάδων. Γεωγραφικά το νησί τοποθετείται νότια της Νάξου και βορειοανατολικά της Ηρακλειάς. Παρά το μικρό της μέγεθος, η Σχοινούσα έχει δύο οικισμούς, τη Χώρα, χτισμένη σε ύψωμα στην ενδοχώρα του νησιού, και τη Μεσαριά που βρίσκεται νοτιότερα.
Highlights:
* Η Σχοινούσα ανήκει στην επαρχία της Νάξου και έχει τακτική συγκοινωνία από Πειραιά, με το ταξίδι ωστόσο να διαρκεί 7 – 8 ώρες. Εναλλακτικά, μπορείτε να βρεθείτε εκεί μέσω Νάξου με τον Σκοπελίτη. Το λιμάνι του νησιού, το Μερσίνι, θεωρείται ένα από τα καλύτερα καταφύγια μικρών σκαφών σε όλο το Αιγαίο.
* Το νησί, παρά το μικρό του μέγεθος, φιλοξενεί συνολικά δεκαπέντε παραλίες. Κατά την περιήγηση στις ακρογιαλιές του νησιού, ξεκινώντας από το λιμάνι, θα συναντήσετε την παραλία Μερσίνι, την Τσιγκούρα, το Λιβάδι, τον Λιώλιο, την Ψιλή Άμμο, τον Αλμυρό, κ.α. Θα δυσκολευτείτε να επιλέξετε την καλύτερη.
* Στο παρελθόν η Σχοινούσα θεωρούνταν αγαπημένο κρησφύγετο πειρατών. Σε μία από τις πολλές ληστρικές επιδρομές τους, ένας από αυτούς επιχείρησε να ληστέψει το πανέμορφο εκκλησάκι της Παναγίας της Ακάθης, όμως αφού πυροβόλησε την εικόνα γλύστρησε, έπεσε και σκοτώθηκε. Από τότε η περιοχή ονομάστηκε «σπηλιά του Μανιάτη», με τα βράχια της να είναι κατάμαυρα. Όποιον και να ρωτήσετε στο νησί θα σας δείξει πώς να πάτε.
Χρήσιμα τηλέφωνα:
Γραμματεία Κοινότητας: 22850 71170
Πώς θα πάτε: Με συχνά δρομολόγια από τον Πειραιά, τα οποία εκτελεί η Blue Star -δείτε εδώ. Εναλλακτικά, μπορείτε να βρεθείτε στο νησί από τη Νάξο με τα πλοία Άρτεμις και Σκοπελίτης. Περισσότερες πληροφορίες θα πάρετε από το Λιμεναρχείο της Νάξου (τηλ. 22850-22300).
Πού θα μείνετε: Στα δωμάτια Μελτέμι με περιορισμένη ήδη διαθεσιμότητα για Αύγουστο και τιμή 50 ευρώ την βραδιά για ένα δίκλινο με πρωινό (τηλ. 22850 71947) ή στα Θολάρι Studios, στην παραλία και στην πόλη. Αυτά της παραλίας κοστίζουν 75 ευρώ την βραδιά για ένα δίκλινο (τηλ. 22850 71936).

Ηρακλειά: Ήρεμη δύναμη

Τι να πρωτοπεί κανείς για αυτό το επιβλητικό ορεινό νησί, των 18 τ.χ., ανάμεσα στη Νάξο και την Ίο; Ένα νησί με πέτρα αλλά και βλάστηση και πολλά πηγαία νερά. Η Ηρακλειά διαθέτει δύο οικισμούς, τον Άγιο Γεώργιο που είναι και το λιμάνι, και την Χώρα, στα ορεινά, με την λιτή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική. Στον Άγιο Γεώργιο, μάλιστα, αξίζει να δείτε τα ερείπια του βενετσιάνικου κάστρου και να επισκεφθείτε τον ομώνυμο ναό που χρονολογείται από το 1834.
Highlights:
* Στο μικροσκοπικό αυτό νησί βρίσκεται το μεγαλύτερο σπήλαιο των Κυκλάδων, το σπήλαιο του Αγίου Ιωάννη, πλούσιο σε σταλακτίτες και στο εντυπωσιακό «σπηλαιόγαλα», μία σπάνια σταλαγμιτική ύλη σε υδαρή κατάσταση. Αξίζει να το επισκεφθείτε, έστω για να θαυμάσετε έξω από αυτό την περίβλεπτη θέα στην θάλασσα.
* Στο νησί δεν υπάρχουν τράπεζες, ούτε βενζινάδικο, ούτε οργανωμένο camping. Δεν κυκλοφορούν λεωφορεία ή ταξί, παρά ένα μικρό πουλμανάκι, για την διευκόλυνση της μεταφοράς από τον Αγ. Γεώργιο προς την Παναγία και την παραλία Τουρκοπήγαδου.
* Έχετε φουσκωτό; Αν ναι αξίζει να βρεθείτε στην παραλία Αλιμιά στα νοτιοδυτικά του νησιού, για μπάνιο και όχι μόνο. Εκεί θα δείτε μία μικρή σημαδούρα, η οποία εκ πρώτης δεν έχει λόγω ύπαρξης. Σταθείτε με το σκάφος από πάνω. Αφήστε το νερό να ηρεμήσει και… στον βυθό θα δείτε τον σκελετό γερμανικού μαχητικού αεροσκάφους που λέγεται πως έπεσε εκεί κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το θέαμα είναι άκρως ανατριχιαστικό!
Χρήσιμα τηλέφωνα:
Κοινοτικό γραφείο: 22850-71545, 74184
Λιμεναρχείο Νάξου: 22850-22300
Πρώτες βοήθειες: 22850-71388
Πώς θα πάτε: Η Blue Star εκτελεί πολύ συχνά δρομολόγια από Πειραιά –δείτε εδώ. Ωστόσο, στο νησί μπορείτε να βρεθείτε και από τη Νάξο με τα πλοία Άρτεμις και Σκοπελίτης. Περισσότερες πληροφορίες θα πάρετε από το Λιμεναρχείο της Νάξου (τηλ. 22850-22300).
Πού θα μείνετε: Στο ξενοδοχείο Villa Zografos με τιμή 75 ευρώ την βραδιά για ένα δίκλινο (τηλ. 22850 71946) ή στο Aiolos Hotel με τιμή 75 ευρώ την βραδιά για ένα δίκλινο με πρωινό (τηλ. 22850 71233).

Θηρασιά: Με το βλέμμα στην Θήρα

Μια ανάσα κυριολεκτικά από την Σαντορίνη, η μικρούλα Θηρασιά «γεννήθηκε» από την προϊστορική μινωϊκή έκρηξη που την απέκοψε από την Στρογγύλη, μέρος της οποίας ήταν και η Σαντορίνη. Το νησάκι είναι πολύ διαφορετικό από την «μαμά» Σαντορίνη, αν και διατηρεί παρόμοια αρχιτεκτονική. Χώρα του είναι ο ορεινός Μανωλάς, από τον οποίο κανείς απολαμβάνει μαγευτική θέα στην Σαντορίνη. Εκεί θα βρείτε τα περισσότερα καταλύματα, καθώς και την μεγαλόπρεπη εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου, το 1874.
Highlights:
* Η Θηρασιά, όπως και η Σαντορίνη, δεν διαθέτει αυτό που λέμε «παραδεισένιες» παραλίες. Οι περισσότερες είναι απότομες και βραχώδεις, εκτός από την μαύρη παραλία της Αγίας Ειρήνης, στο λιμάνι της Ρίβας. Λόγω της μορφολογίας και του μεγέθους της, όμως, προσφέρεται ιδανικά για πεζοπορία.
* Το ομορφότερο αρχιτεκτονικό χαρακτηριστικό του νησιού είναι οι διάσημες υπόσκαφες κατοικίες, οι οποίες είναι λαξευμένες οριζόντια στο συμπαγές ηφαιστειακό υλικό και με την προσθήκη ενός τοίχου γίνονται αυτόματα σπίτια. Τα περισσότερα από αυτά βρίσκονται στα χωριά Αγριλιά και Ποταμός.
* Το γραφικότερο σημείο του νησιού είναι αναμφίβολα ο Κόρφος, το παλιό λιμάνι του νησιού με τον ανεμόμυλο, τις ψαρόβαρκες και τα γραφικά ουζερί, όπου θα απολαύσετε φρέσκο ψάρι και θαλασσινά. Αν τολμάτε επιχειρήστε μία βουτιά από ψηλά.
Χρήσιμα τηλέφωνα:
Λιμεναρχείο Θήρας: 22860-22239
Δημοτική Αρχή: 22860-29143
Πώς θα πάτε: Από την Σαντορίνη με καΐκι. Το λιμεναρχείο της Σαντορίνης θα σας δώσει περισσότερες πληροφορίες (τηλ. 22860-22239).
Πού θα μείνετε: Στο Oceanis Beach Hotel, το οποίο λειτουργεί με all inclusive πακέτο, το οποίο περιλαμβάνει πρωινό, μεσημεριανό και βραδινό, με κόστος ανά βραδιά για ένα δίκλινο τα 130 ευρώ. Πολύ πιο οικονομικά θα μείνετε στα ενοικιαζόμενα δωμάτια Zacharo με 30 ευρώ την βραδιά για ένα δίκλινο (τηλ. 22860 29102).

Νησιά ειδικού ενδιαφέροντος:
Δεσποτικό: Δυτικά της Αντίπαρου, τρία μικρά ακατοίκητα νησιά -το Δεσποτικό, το Τσιμιντήρι και το Στρογγυλό- αφενός παρουσιάζουν μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον, αφετέρου προτείνονται για όσους διαθέτουν ιδιωτικό πλεούμενο καθώς σχηματίζουν φανταστικούς κολπίσκους, οι οποίοι στον ορίζοντα θυμίζουν νορβηγικά φιορδ, με αβαθή, κρυστάλλινα νερά σε γαλαζοπράσινες αποχρώσεις. Ειδικά το Δεσποτικό και το Στρογγυλό είναι δύο νησιά με παρθένα φύση και προστατευμένα είδη. Για το λόγο αυτό περιλαμβάνονται στο δίκτυο Natura 2000.

Κέρος: Ορεινή, άγονη, χωρίς πηγές πόσιμου νερού, η Κέρος μπορεί να είναι σχεδόν αδύνατο σήμερα να κατοικηθεί, παρουσιάζει όμως ιδιαίτερο αρχαιολογικό ενδιαφέρον, καθώς στην τοποθεσία Κάβος Δασκαλιού έχει εντοπισθεί πλήθος ευρημάτων που χρονολογούνται από την εποχή του Κυκλαδικού πολιτισμού. Ανασκαφές έχουν αποκαλύψει εκεί κυκλαδίτικα ειδώλια, τα οποία μαρτυρούν ότι στο παρελθόν το νησί κατοικούνταν. Κατά το παρελθόν το νησί έχει λεηλατηθεί επανειλημμένα από αρχαιοκάπηλους. Σήμερα, τα σημαντικότερα ευρήματα του νησιού φιλοξενούνται στο Μουσείο της Νάξου, ενώ δύο σημαντικά ειδώλια, ο αρπιστής και ο αυλητής εκτίθενται στον αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας. Γεωγραφικά το νησί τοποθετείται βορειοδυτικά της Αμοργού και προσεγγίζεται μόνο με ιδιωτικά μέσα ή την επιμίσθωση κάποιας βάρκας, συνήθως από το Κουφονήσι ή την Αμοργό.

Γυάρος: Ανατολικά της Κέας και βορειοδυτικά της Σύρου, η Γυάρος έχει μακρά και σημαντική ιστορία. Κατοικούνταν κατά την αρχαιότητα αλλά κατά τα ρωμαϊκά και βυζαντινά χρόνια χρησιμοποιήθηκε ως τόπος εξορίας, όπως ακριβώς λειτούργησε και μετά το 1930, κατά την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά. Στον Εμφύλιο Πόλεμο η Γυάρος χρησιμοποιήθηκε για ακόμα μία φορά ως φυλακή και εξορία, με τα κτίρια να έχουν χτιστεί από τους ίδιους τους κρατούμενους. Το 1967 οι φυλακές ξαναχρησιμοποιήθηκαν για τους πολιτικούς κρατούμενους από την δικτατορία του Απριλίου του ’67.

Σήμερα η προσέγγιση στο νησί σε απόσταση λιγότερη από 200μ. επισήμως απαγορεύεται. Έτσι, εκτός αν διαθέτετε ιδιωτικό πλεούμενο, νομίμως δε μπορείτε να πατήσετε στο νησί. Η Γυάρος έχει χαρακτηριστεί «ναυτικό οχυρό» και το Λιμεναρχείο Σύρου ασκεί αστυνομικό έλεγχο.

Μακρόνησος: Ανάμεσα στην Κέα και στο Λαύριο, η Μακρόνησος υπήρξε η «Ελένης νήσος» της αρχαιότητας, καθώς εκεί, σύμφωνα με την μυθολογία, αποβιβάστηκε η ωραία Ελένη όταν την απήγαγε ο Πάρις για την Τροία. Απόδειξη ότι το νησί κάποτε κατοικούνταν είναι το γεγονός ότι εκεί υπάρχει εγκατάσταση της νεώτερης νεολιθικής περιόδου (5η Χιλιετία π.Χ.), ενώ ο επισκέπτης θα βρει και δύο μικρούς ναΐσκους, οι οποίοι κτίστηκαν πάνω σε θεμέλια αρχαίων κτιρίων. Κατά την διάρκεια του Βαλκανικού πολέμου (1912 – 1913) στο νησί μεταφέρθηκαν αμέτρητοι Τούρκοι αιχμάλωτοι που έζησαν εκεί μέχρι την υπογραφή ειρήνης, ενώ δέκα χρόνια μετά, το νησί λειτούργησε ως λοιμοκαθαρτήριο προσφύγων -κυρίως Ποντίων- που έζησαν και πέθαναν εκεί υπό απάνθρωπες συνθήκες.

Στα μέσα του προηγούμενο αιώνα, μετά τον εμφύλιο, η Μακρόνησος χρησιμοποιήθηκε ως τόπος εξορίας πολιτικών κρατουμένων. Το νησί στις μέρες μας παραμένει ακατοίκητο και προσεγγίζεται μόνο με ιδιωτικό πλεούμενο. Κάτοικοι του Λαυρίου επισκέπτονται τακτικά το νησί καθώς αυτό παρουσιάζει περιορισμένες δυνατότητες μελισσοκομίας και αλιείας.