Σαντορίνη: Ο μύθος (και οι αλήθειες) της Ατλαντίδας

της Ηρώς Κουνάδη

Η αιώνια κατάρα των όμορφων –και ιδιαίτερα των πιο όμορφων από την πλειοψηφία των υπολοίπων– τόπων αυτού του πλανήτη είναι ότι αργά ή γρήγορα πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης. Εμπορικής, τουριστικής, «αναπτυξιακής». Χάνουν σταδιακά λίγη από την αίγλη τους και πολλή από την αυθεντικότητά τους, μέχρι να καταντήσουν οι ατραξιόν κακέκτυπο του πραγματικού εαυτού τους –κάπως σαν τον Πύργο του Άιφελ πλάι στις Πυραμίδες στο Λας Βέγκας– και να κρύψουν την ομορφιά τους κάτω από τόνους τουριστικών μπροσούρων και μενού εστιατορίων με φωτογραφίες των πιάτων. Στον κανόνα αυτόν, η Σαντορίνη αποτελεί εξαίρεση. Όχι γιατί δεν την έχουν (έχουμε;) εκμεταλλευτεί στο έπακρο. Αλλά γιατί, όσο και αν θες να της τα προσάψεις όλα αυτά, ποτέ δε θα σε αφήσει.

Όσο εναλλακτικός, ορκισμένος οπαδός της άγονης γραμμής και αν δηλώνεις, όσο κι αν διακατέχεσαι από την παρόρμηση να τη λυπηθείς για τη μοίρα της αυτή, ή να τη μισήσεις που αφέθηκε να ποδοπατηθεί από ορδές τουριστών που τη φωτογραφίζουν με τεράστιους φακούς και χειροκροτούν το ηλιοβασίλεμά της, εκείνη θα σε πάρει από το χέρι για να σε οδηγήσει, μέσα από τα μυστικά σοκάκια της Οίας –για να αποφύγετε την κλασική τουριστική διαδρομή που τόσο σε κάνει να γκρινιάζεις– στη μύτη εκείνη του οικισμού απ’ όπου φαίνεται καλύτερα ο ήλιος να βουτάει πίσω από την Καλντέρα.

Θα σε αφήσει να χαζέψεις κι εσύ, μαζί με όλον αυτόν τον κόσμο, το ομορφότερο ηλιοβασίλεμα από καταβολής κόσμου, και καθώς το ειρωνικό σου μειδίαμα θα σβήνει σε μια έκφραση συγκρατημένου θαυμασμού, θα γελάσει κι εκείνη λίγο μαζί με σένα για το χειροκρότημα –έτσι όπως γελάς με κάτι που, έστω και κατά βάθος, σου φαίνεται, εκτός από αστείο, και λίγο χαριτωμένο. Μετά θα σε ξαναπάρει να φύγετε, πάλι από τα πίσω σοκάκια, απορώντας που ακούτε τα βήματά σας στο λιθόστρωτο, ενώ δύο τετράγωνα παραπέρα επικρατεί η απόλυτη οχλοβοή –υποθέτετε, καθότι για κάποιον μυστήριο λόγο δεν την ακούτε.

Θα σε ανεβάσει στο Φηροστεφάνι –που πρέπει να είναι το ομορφότερο ελληνικό τοπωνύμιο που υπήρξε ποτέ– για να κοιτάξεις κάτω, τα σχεδόν ακίνητα νερά της Καλντέρας από το πιο απότομο σημείο του γκρεμού, και θα σου πει να μην ακούς κανέναν, εδώ είναι η καλύτερη θέα. Μπορείς να δοκιμάσεις και το Ημεροβίγλι, θα σ’ αρέσει, κι ας σου φανεί λίγο σνομπ αν δε μένεις εκεί. Και τα Φηρά, θα τα λατρέψεις, ειδικά αν είσαι λίγο του mainstream ή κάτω των 30. Και την Οία –θα είναι πάντα η Οία, η μαγική και πανέμορφη, κι ας αποσπούν τα έργα των ανθρώπων της το βλέμμα από τη φυσική ομορφιά, κι ας τη συναγωνίζονται. Αμεσότερη επαφή με τη μυστηριακή εικόνα της Καλντέρας δε θα βρεις. Το δέος της σε όλο του το μεγαλείο διαχέεται εδώ. Εδώ είναι που θα αρχίσεις να σιγουρεύεσαι ότι εκεί, κάτω από αυτά τα ακίνητα νερά, κάτω από αυτό το σιωπηλό ηφαίστειο, κοιμάται αιώνια η χαμένη Ατλαντίδα.

Θα σε κατεβάσει στο Αμμούδι, το μικρό λιμανάκι κάτω από την Οία, με τα κατακόκκινα, θεόρατα βράχια πίσω του να το προστατεύουν, θα σε κεράσει ουζάκι με μεζέ και θα σε προκαλέσει για μια βουτιά από τα 6 μέτρα από το ξωκλήσι του Άι-Νικόλα –θα το βρεις ακολουθώντας το μονοπάτι μετά τις ταβέρνες. Μέχρι να στεγνώσεις, θα έχεις φτάσει στη Φοινικιά, θα περπατάς στα λιθόκτιστα καλντερίμια της, ανάμεσα σε πολύχρωμα, υπόσκαφα σπιτάκια και θα αγναντεύεις τους αμπελώνες της. Αν έχεις χρόνο, θα κάνεις και μια στάση στο οινοποιείο Σιγάλα, για ένα ποτηράκι Αθήρι.

Θα σε βάλει στο αυτοκίνητο για να σε γυρίσει στα χωριά της ενδοχώρας, τα κρυμμένα από τους προβολείς της δημοσιότητας, τα άγνωστα, τα αυθεντικά. Στον Καρτεράδο, με τα ζωγραφιστά, πλακόστρωτα καλντερίμια του, τα πυργοειδή καμπαναριά της Ανάληψης και τον φούρνο του Καλημέρη –που οι φήμες τον θέλουν να φτιάχνει την καλύτερη παραδοσιακή κριθαροκουλούρα–, το Βόθωνα, τον σκαμμένο εξολοκλήρου σε μια χαράδρα 5 χιλιομέτρων και το Μεγαλοχώρι, με τους ξακουστούς αμπελώνες του και τα επισκέψιμα οινοποιεία των Μπουτάρη, Αντωνίου και Γαβαλά.

Θα σκαρφαλώσει μαζί σου στον Πύργο, εκεί που μετακόμισε φέτος και το Franco’s Bar, τραβώντας μαζί του τους φανατικούς των κλασικών μελωδιών του και της πανοραμικής θέας του. Θα σε ξεναγήσει στην ενετική πυργοπολιτεία του 15ου αιώνα, με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική των πέτρινων σπιτιών της, και στο μοναστήρι του Προφήτη Ηλία, απ’ όπου θα αγναντέψεις όλο το νησί –μαζί και αυτά που βρίσκονται γύρω του.

Θα σε ξαφνιάσει στο Καστέλι του Εμπορείου, στον ερειπωμένο Γουλά, στα γραφικά, στενά σοκάκια του οικισμού με τα κατάλευκα σπίτια που μοιάζουν να ανήκουν σε άλλο νησί –βοηθά και η χαρακτηριστική διάλεκτος που θα ακούσετε να μιλούν οι ντόπιοι–, στους ανεμόμυλους που στέκονται στη σειρά, ακοίμητοι φρουροί επάνω στο λόφο του Γαβρίλου και στους λαξευμένους στον βράχο τάφους της αρχαίας Έχεντρας.

Θα σε πάει, βέβαια, και στα παραθαλάσσια, στο τουριστικά ανεπτυγμένο Καμάρι, το νεότερο οικισμό του νησιού, που κτίσθηκε για να στεγάσει τα θύματα του σεισμού του 1956, και στο μικρούλι το Ακρωτήρι, με την αρχαία πόλη του που καλύφθηκε από τη λάβα του ηφαιστείου το 1600 π.Χ. και διατηρήθηκε σε άριστη κατάσταση –η ανασκαφή δυστυχώς παραμένει κλειστή, λόγω εργασιών αναστήλωσης.

Θα χαμογελάσει ειρωνικά όταν της πεις πως οι φήμες θέλουν τις παραλίες της να μην είναι άξιες λόγου, και θα σε πάρει να βουτήξεις στην Κόκκινη Παραλία, με τη συγκλονιστική απόχρωση της άμμου και τα επιβλητικά βράχια πίσω της, και μετά στο σεληνιακό τοπίο της Βλυχάδας, με τα λευκά βράχια από ελαφρόπετρα να σου δίνουν την εντύπωση αμμόλοφων που, στο πρώτο φύσημα του ανέμου, θα σκορπίσουν αθόρυβα στα πόδια σου. Αν είσαι λάτρεις των beach bars, των water sports και της πολυκοσμίας, θα σου προτείνει την Περίσσα και τον Περίβολο, αν όχι τον Κολούμπο και το Πορί, κοντά στην Οία.

Αν έχεις όρεξη για ανακαλύψεις, θα μπει μαζί σου σε βαρκάκι, για να φτάσεις να βουτήξεις στο Αρμένη, πίσω από το Αμμούδι, και στα Μουζακιά, ανάμεσα στην Οία και το Ημεροβίγλι. Θα σου φανερώσει και το μυστικό για τα Μέσα Πηγάδια, που συνδέονται μέσω σπηλαίου με την Άσπρη Παραλία –στην οποία θα σε συμβουλεύσει να έρθεις με μάσκα, γιατί ο βυθός της είναι απλά συγκλονιστικός.

Κι αν μετά από όλα αυτά μπορείς ακόμα να της κρατήσεις κακία για τους τουρίστες που σε ποδοπάτησαν, για τη μουσική του club που δε σε άφησε να κοιμηθείς το βράδυ ή για τον φραπέ που πλήρωσες 4,80 ευρώ, θα κατέβει μαζί σου στο παλιό λιμάνι των Φηρών, για να πάρετε το καραβάκι που κάνει τη βόλτα της Καλντέρας, να αγναντέψεις τους υπόσκαφους οικισμούς της από μακριά, να σκύψεις προς το βυθό αναζητώντας την Ατλαντίδα, να αφουγκραστείς τα μυστικά των χθόνιων δυνάμεων του ηφαιστείου διασχίζοντας, στις μύτες των ποδιών –μην και τις ξυπνήσεις– το μαύρο πέτρωμά του. Εκεί πάνω θα της τα συγχωρήσεις –και θα τα ξεχάσεις– όλα.

Πού θα μείνετε
Η σωστή ερώτηση είναι πόσα από τα καλύτερα ξενοδοχεία του κόσμου βρίσκονται συγκεντρωμένα στη Σαντορίνη. Και η απάντηση είναι πολλά. Μερικές από τις κορυφαίες επιλογές:
*La Maltese: Στο Ημεροβίγλι, με ιδιωτικά μπαλκόνια να αγναντεύουν την Καλντέρα και τιμές που ξεκινούν από 476 ευρώ για το δίκλινο δωμάτιο.
* Katikies: Επίσης στην Οία, σουίτες με ιδιωτικό Jacuzzi και prive θέα στην Καλντέρα, από 415 ευρώ.
* Santorini Grace: Στο Ημεροβίγλι και, μεταξύ άλλων, στη Hot List του Condé Nast Traveller UK για το 2009. Τιμές από 250 έως 1000 ευρώ.
* Ηλιόφως: Η κορυφαία low budget επιλογή. Μοναδικά διακοσμημένα, παραδοσιακά υπόσκαφα δωμάτια στη Φοινικιά, σε τιμές που ξεκινούν από 80 ευρώ για ένα δίκλινο τον Ιούνιο και από 90 ευρώ τον Ιούλιο και τον Αύγουστο.

Πού θα φάτε
Όπως και κάθε ανεπτυγμένος τουριστικά προορισμός, η Σαντορίνη θέλει λίγη προσοχή για να αποφύγετε τις κακοτοπιές. Αν την επιδείξετε, θα δοκιμάσετε εκπληκτική τοπική κουζίνα, τίμιες σπιτικές νοστιμιές και υψηλή γαστρονομία –οι επιλογές είναι άπειρες. Μερικές από τις καλύτερες:
* Νυχτέρι στο Καμάρι για τοπικές γεύσεις with a twist (must το κοτόπουλο Vinsanto και η φάβα με καραμελωμένα κρεμμύδια και βασιλικό) και τιμές που δεν ξεπερνούν τα 20-25 ευρώ το άτομο.
* Σελήνη στα Φηρά, για δημιουργική ελληνική κουζίνα με την υπογραφή του Γ. Χατζηγιαννάκη και υπέροχη θέα στην Καλντέρα από την ταράτσα της. Τιμές… για ιδιαίτερες περιστάσεις, στα 45 ευρώ το άτομο.
* Ακταίον στο Φηροστεφάνι με ιστορία που φτάνει μέχρι και το 1922, οπότε και πρωτοάνοιξε τις πόρτες του. Εξαιρετική τοπική κουζίνα, must οι φαβαδοκεφτέδες και το αρνί του αμπελουργού, και λογικότατες τιμές, στα επίπεδα των 20 ευρώ το άτομο.
* Νικόλας στα Φηρά για τα ξακουστά μαγειρευτά του. Very low budget, όσο κι αν προσπαθήσετε δε θα σας βγει με τίποτα παραπάνω από 15 ευρώ το άτομο.
* Saltsa του Δημήτρη Λαζάρου, μοντέρνα κουζίνα στα Φηρά. Στα οπωσδήποτε το ριζότο σουπιάς με πράσο και μαραθόριζα, και τα spring rolls με σύγκλινο Μάνης, φινόκιο και πορτοκάλι. Υπολογίστε περί τα 30 ευρώ το άτομο.
* Κουκούμαβλος στα Φηρά, όνομα συνυφασμένο τόσο με τη Σαντορίνη όσο και με την υψηλή γαστρονομία. Σεφ ο Νίκος Πουλιάσης, signature dish οι καραβιδοουρές με σάλτσα λευκής σοκολάτας με λάιμ και τζίντζερ, περιβάλλον υπέροχο –υπόσκαφο στην Καλντέρα– τιμές περί τα 60 ευρώ το άτομο.
* Λάβα στην Περίσσα για σαντορινιά μαγειρευτά αυστηρά και μόνο με τοπικά προϊόντα, εδώ και 25 χρόνια. Πιο low budget δε γίνεται: περί τα 15 ευρώ το άτομο.
* 1800 στην Οία για υψηλή γαστρονομία με μεσογειακό προσανατολισμό, συγκλονιστική θέα από την ταράτσα και τιμές που κυμαίνονται από 60 έως 70 ευρώ το άτομο.
* Αμβροσία και Νέκταρ, επίσης στην Οία, χωρίς θέα στην Καλντέρα, αλλά με υπέροχες ελληνικές και μεσογειακές γεύσεις και τιμές περί τα 35 ευρώ το άτομο.
* Κατίνα στο Αμμούδι για φρεσκότατο ψαράκι και εξαιρετική σπιτική κουζίνα –κάποιοι μιλούν για την καλύτερη φάβα της Σαντορίνης. Δε θα χρειαστείτε με τίποτα περισσότερα από 20 ευρώ το άτομο.
* Μεταξύ Μας στην Έξω Γωνιά, για κρητική κουζίνα με σαντορινιές πινελιές και ρακόμελα, και εξαιρετικές τιμές που κυμαίνονται από 15 έως 20 ευρώ το άτομο.
* Ρακί στο Μεγαλοχώρι για υπέροχα τοπικά και όχι μόνο μεζεδάκια, που σέβονται το budget μας: γύρω στα 15 ευρώ το άτομο.
* Καλλίστη στον Πύργο για… τα πάντα: και τοπικές σπεσιαλιτέ, και ολόφρεσκο ψάρι και θαλασσινές νοστιμιές και πολύ δυνατή σχάρα. Και πολύ καλές τιμές, περί τα 18 ευρώ το άτομο.

Πού θα πιείτε
* Ντόπιο, ασύγκριτο κρασί –το οποίο θα πάρετε και σπίτι– σε όλα τα οινοποιεία του νησιού. Σημειώστε τα ονόματα των Μπουτάρη, Κουτσογιαννόπουλου, Σιγάλα και Γαβαλά, που προσφέρουν και ξεναγήσεις στις εγκαταστάσεις τους. Μη φύγετε χωρίς να δοκιμάσετε το Vinsanto Αργυρού του 1988, λένε τα insider’s tips.
* Εξαιρετικά κοκτέιλ με μαγευτική θέα στην Τέρψη στα Φηρά και στο Τέρψη εν Οία. Καθαρά ποτά υπό τους ήχους κλασικής μουσικής στο περίφημο Franco’s Bar που φέτος μετακόμισε από τα Φηρά στον Πύργο για να αγναντεύει την Καλντέρα από ακόμη πιο ψηλά.
* Καθαρά ποτά –και το occasional κοκτέιλ– στο mainstream hit του νησιού, το Koo στα Φηρά, στο jazz bar Kira Thira, επίσης στα Φηρά, και στο rock-indie Χασάπικο, στην Οία. Εξαιρετικά μοχίτο στο ethnic Casablanca Soul στα Φηρά.
* Οι φαν των ελληνάδικων βγαίνουν και πίνουν στο Club 33, όσοι αγαπούν τα mainstream ακούσματα στο Enigma και τα παιδιά των 80s στο Tango –και τα τρία στα Φηρά.

Πού θα κάνετε sightseeing
* Στο Αρχαιολογικό Μουσείο στα Φηρά, το οποίο φιλοξενεί γλυπτά, επιγραφές, αγγεία και άλλα ευρήματα από την αρχαϊκή μέχρι τη ρωμαϊκή περίοδο.
* Στο Μουσείο της Προϊστορικής Θήρας, επίσης στα Φηρά, με τα μοναδικά ευρήματα προϊστορικής τέχνης.
* Στην αρχαία πόλη της Θήρας, που χρονολογείται από τον 8ο π.Χ. αιώνα, στην τοποθεσία Μέσα Βουνό. Αφήνετε το αυτοκίνητο στο Καμάρι και συνεχίζετε με τα πόδια.
* Στο Ναυτικό Μουσείο στην Οία, μία αναδρομή στη ναυτική παράδοση του νησιού από το 19ο αιώνα μέχρι σήμερα.
* Στο υπόσκαφο Μουσείο Οίνου, το οποίο στεγάζεται στο οινοποιείο Κουτσογιαννόπουλου, και μας ξεναγεί στην ιστορία του σαντορινιού κρασιού.