του Αλέξανδρου Χαρκιολάκη (*)
Πηγή: Classicalmusic.gr
Τα μουσικολογικά συνέδρια έχουν την ιδιότητα να είναι πολλές φορές τόσο εξειδικευμένα ώστε να μην ενδιαφέρουν τους ανθρώπους που ασχολούνται γενικώς με το πνεύμα και τον πολιτισμό. Αυτό φυσικά είναι απολύτως κατανοητό γιατί η μουσική έχει και σημαντικά τεχνικά χαρακτηριστικά, τα οποία αξίζουν της προσοχής μας και δικαιούνται να ερευνώνται επαρκώς από τους ειδικούς.
Παγκοσμίως όμως διεξάγονται και μουσικολογικά συνέδρια τα οποία έχουν μία ευρύτερη θεματική και των οποίων τα πρακτικά είναι ικανά να ”συγκινήσουν” και τον μέσο αναγνώστη που δεν είναι μουσικός ή μουσικολόγος.
Κατά τη γνώμη μας, στη δεύτερη αυτή περίπτωση εντάσσεται και αυτός ο τόμος πρακτικών από το συνέδριο που συνδιοργανώθηκε το 2002 από το περιοδικό ”Μουσικολογία” και το Ινστιτούτο Goethe Αθηνών.
Η μουσική, εκτός από ακουστική απόλαυση, έχει και άλλες ιδιότητες κοινωνικού περιεχομένου. Για παράδειγμα, δεν πρέπει να ξεχνάμε το σημαντικό ρόλο που παίζει η μουσική στη διαφήμιση ή το ρόλο που έχει παίξει κατά τη διάρκεια διαφόρων επαναστατικών ή πολιτικών κινημάτων. Ο συνθέτης που βάζει νότες πάνω σε ένα χαρτί ουσιαστικά προβαίνει σε μία δήλωση.
Τα ζητήματα που εθίγησαν κατά τη διάρκεια του συνεδρίου ήταν πολλά όπως θα διαπιστώσει και ο αναγνώστης του παρόντα τόμου. Ζητήματα που εκτείνονταν από την διερεύνηση του ουμανιστικού στοιχείου της μουσικής μέχρι την σχέση της σύγχρονης κοινωνίας με τις δισκογραφικές εταιρείες καθώς και την εμπορευματοποίηση της μουσικής.
Το γνωστικό πεδίο δηλαδή είναι αρκετά ευρύ, με γνώμονα φυσικά τη μουσική αλλά επεκτεινόμενο και σε άλλες συγγενείς επιστήμες όπως η κοινωνιολογία και η φιλοσοφία. Θα λέγαμε ότι πρόκειται για ένα βιβλίο που εστιάζει σε αυτό που ονομάζεται σήμερα ”νέα μουσικολογία”, δηλ. την επαφή και συζήτηση των μουσικολόγων με άλλες επιστήμες, εκφάνσεις των γνωστικών αντικειμένων των οποίων έχουν άμεση σχέση με την μουσική και κατ’ επέκταση με την μουσικολογία.
Ο όρος ”νέα μουσικολογία” προέρχεται από την μουσικολογική κοινότητα της Αμερικής αλλά θεωρείται γενικά παραδεκτός στις μέρες μας.
Αυτό που πρέπει να θεωρηθεί σημαντικό είναι το υπόβαθρο των ανθρώπων τα κείμενα των οποίων περιέχονται στον παρόντα τόμο. ’Ανθρωποι απ’ όλο το φάσμα της μουσικής δραστηριότητας αλλά και άλλοι που θα μπορούσαν να συνεισφέρουν στο διάλογο μεταξύ της μουσικής και άλλων επιστημών. Τελικά, μάλλον ο καλύτερος όρος που θα μπορούσε να περιγράψει τα παραπάνω είναι ο όρος διεπιστημονικότητα γιατί γι’ αυτό ακριβώς πρόκειται.
Θα θέλαμε να σταθούμε, δίχως να μεροληπτούμε εις βάρος των άλλων συγγραφέων του τόμου αλλά λόγω ευαισθησίας του γράφοντος στο ζήτημα, στο πολύ ενδιαφέρον κείμενο του Βύρωνα Φιδετζή, ο οποίος από τετραετίας είχε αναφερθεί στα σημαντικά ζητήματα που ταλάνιζαν και ταλανίζουν την ελληνική μουσική και τα οποία δείχνουν να παραμένουν επίκαιρα εδώ και πάρα πολλά χρόνια.
Παρ’ όλα τα σημαντικά βήματα που έχουν αδιαμφισβήτητα γίνει τα τελευταία χρόνια τα προβλήματα είναι πολλά και σημαντικά. Ο Φιδετζής μιλάει για τα προβλήματα που δημιούργησαν στη νεοελληνική μουσική εξωμουσικοί παράγοντες από τη μια (όπως οι εταιρείες δίσκων καθώς και καθεστώτα όπως της χούντας των συνταγματαρχών) αλλά και ενδομουσικοί παράγοντες από την άλλη (όπως η έλευση της Αvant-garde στην Ελλάδα και το χαρακτηριστικό σχόλιο του Φιδετζή ότι: ”εμφανίστηκαν ’συνθέτες’ που δεν γνώριζαν ούτε το κλειδί του φα…αλλά γνώριζαν τη χρήση μαγνητοφώνων και ηλεκτρονικών υπολογιστών”).
Τα εύσημα θα πρέπει να δοθούν τέλος και στον εκδοτικό οίκο ”Ορφέως” για την άρτια παρουσίαση του τόμου καθώς επίσης και για το ”θάρρος” του να εκδώσει προ τριετίας τα εν λόγω πρακτικά σε συνεργασία με το περιοδικό ”Μουσικολογία”.
Πηγή: Classicalmusic.gr
(*) Ο κ. Χαρκιολάκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1977. Σπούδασε στο Πρότυπο Πειραματικό Ωδείο και στο Ελληνικό Ωδείο, απ’ όπου αποφοίτησε με πτυχία Ωδικής, Αρμονίας και Αντίστιξης. Κατόπιν, σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Sheffield απ’ όπου αποφοίτησε με Bachelor in Music και Master in Music στη μουσικολογία και τη διεύθυνση ορχήστρας.
Διετέλεσε αρχιμουσικός της University of Sheffield Students Symphony Orchestra και βοηθός αρχιμουσικού στην Sheffield Youth Orchestra ενώ έχει διευθύνει όλα τα ορχηστρικά σύνολα του Πανεπιστημίου του Sheffield. Εργάζεται στη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος ”Λίλιαν Βουδούρη” ενώ είναι και αρχισυντάκτης στην ιστοσελίδα classicalmusic.gr. Επίσης, είναι υποψήφιος διδάκτορας στο τμήμα μουσικών σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου.
