του Λουκά Τσουκνίδα
Το βιογραφικό λογοτεχνικό αφήγημα της Ντάιαν Άκερμαν, “The Zookeeper’s Wife”, βρίσκει το δρόμο του στη μεγάλη οθόνη για να συστήσει στους σύγχρονους κινηματογραφόφιλους ακόμη μία ενδιαφέρουσα ιστορία απ’ την μαύρη περίοδο του Ολοκαυτώματος. Δυστυχώς και παρά την παρουσία της υπέροχης Τζέσικα Τσαστέιν, στα χέρια της Νίκι Κάρο μετατρέπεται σε μία όμορφη μετριότητα, ένα εξωραϊσμένο, προβλέψιμο συνονθύλευμα από αφηγηματικά κλισέ και ημιτελή περιστατικά.
Η υπόθεση
Όταν οι Ναζί βομβαρδίζουν και καταλαμβάνουν τη Βαρσοβία, ο περίφημος Ζωολογικός της Κήπος επιτάσσεται ως αποθήκη οπλισμού και πεδίο γενετικών πειραμάτων για το νέο διευθυντή του, τον ζωολόγο Λουτζ Χεκ. Ο πολωνός διευθυντής Γιαν Ζαμπίνσκι και η σύζυγός του Αντονίνα προτείνουν να παραμείνουν στη βίλα του Κήπου διατηρώντας χοιροστάσιο για την τροφοδοσία των στρατευμάτων. Ως ζωοτροφή θα συλλέγουν τα σκουπίδια απ’ το νεοσύστατο Γκέτο, εκεί όπου ζούνε πια, συνωστισμένοι, όλοι οι Εβραίοι φίλοι και συμπολίτες τους...
Η κριτική
Η ιστορία του ζεύγους Ζαμπίνσκι είναι αναμφισβήτητα συναρπαστική, όπως και κάθε αντίστοιχη ιστορία απ’ την εποχή του Ολοκαυτώματος που δύσκολα θα σταματήσει να μας απασχολεί, είτε ως δημιουργούς είτε ως θεατές, ακροατές ή αναγνώστες. Είναι η ιστορία δύο ανθρώπων που βρέθηκαν σε θέση να βοηθήσουν τους εβραϊκής καταγωγής διωκόμενους συμπολίτες τους και δεν έκαναν πίσω, άρπαξαν την ευκαιρία που τους δόθηκε και με κίνδυνο της δικής τους ζωής (και εκείνης των παιδιών τους, φυσικά) οδήγησαν στη σωτηρία κάποιες εκατοντάδες ανθρώπους, “χάνοντας” τελικά μόνο δύο από αυτούς.
Η Αντονίνα, ο Γιαν και μικρός Ρις μπήκαν έτσι στο εκλεκτό εκείνο γκρουπ των ανθρώπων που αντιτάχθηκαν ενεργά και εμφατικά στην μεγαλύτερη σύγχρονη θηριωδία που βίωσε η ανθρωπότητα, χωρίς να λογαριάσουν το προσωπικό κόστος ή τα βραχυπρόθεσμα οφέλη μίας συναίνεσης με τον αμείλικτο, ομολογουμένως, κατακτητή. Διάσημοι στην Πολωνία για την ηρωική δράση τους, έγιναν γνωστοί σε όλον τον κόσμο μέσα απ’ το βιβλίο της Ντάιαν Άκερμαν και ήταν θέμα χρόνου πριν φτάσουν στις κινηματογραφικές μας αίθουσες. Το ζήτημα, πάντως, είναι όχι το πότε φτάνει κανείς ως εκεί, αλλά το “πως”.
Η Νίκι Κάρο και η Άντζελα Γουόρκμαν, η σκηνοθέτης και η σεναριογράφος που ανέλαβαν να μεταφέρουν το βιβλίο στη μεγάλη οθόνη, φαίνεται ότι αποφάσισαν εξαρχής να δουλέψουν με συνταγές. Αντί να εστιάσουν σε συγκεκριμένα περιστατικά και να εμβαθύνουν ίσως, ρίχνοντας φως σε πτυχές της ιστορίας που δεν είναι ορατές με το γυμνό μάτι, επέλεξαν να συμπυκνώσουν όσα συνέβησαν απ’ το 1939 έως το 1946 σε μία αποσπασματική αφήγηση που αφήνει πολλά κενά και “πνίγει” τους χαρακτήρες γύρω απ’ τον κεντρικό, τη χαρισματική σύζυγο του διευθυντή του Ζωολογικού Κήπου της Βαρσοβίας. Κερδοσκοπώντας λίγο πάνω στην “εκπαίδευση” που έχει λάβει πια το κοινό σε Ναζί και Ολοκαύτωμα, υποκύπτουν σε όλες τις αφηγηματικές ευκολίες μιας τέτοιας θεματικής με αποκορύφωμα την αγιοποίηση της Αντονίνα Ζαμπίνσκι και την “καρικατουροποίηση” του Ναζί ζωολόγου-γενετιστή Λουτζ Χεκ, ο οποίος αφού αρπάζει με πονηριά τα σπάνια ζώα του Κήπου απλώνει τις χερούκλες του και στην πανέμορφη Πολωνή.
Είναι, βέβαια, εξαιρετικά τυχερές (οι δημιουργοί), που έχουν στη διάθεσή τους μία ηθοποιό όπως η Τζέσικα Τσαστέιν, η οποία έχει τις ικανότητες να δίνει διαστάσεις και ψυχή ακόμη και στον πιο μικρό, άχαρο ή κακογραμμένο ρόλο. Όχι, ο ρόλος της Αντονίνα μόνο άχαρος δεν είναι, ούτε και τόσο κακογραμμένος. Απλώς, η Τσαστέιν καταλήγει να περιφέρει το εξαιρετικό ταλέντο της από σκηνή σε σκηνή για να διεκπαιραιώσει τελικά ένα μάτσο αφηγηματικά κλισέ που κάνουν την ιστορία που βλέπουμε να μοιάζει με κάτι “πολύ καλό για να ‘ναι αληθινό”, υποβαθμίζοντας την αντικειμενική της αξία και τον αντίκτυπο που θα μπορούσε να έχει στο ευρύ κοινό. Δίπλα της, κάνει το καλύτερο δυνατό ο βέλγος Γιόχαν Χέντελμπεργκ, ενώ, απέναντί της, ο Ντάνιελ Μπρουλ εμφανίζεται για ακόμη μία φορά ως ένας τυπικός Ναζί φλερτάροντας διαρκώς με την άνευ επιστροφής τυποποίηση.
Είναι, επίσης, τυχερές (οι δημιουργοί) που το στόρι περιλαμβάνει έναν Ζωολογικό Κήπο με τα παράξενα ζώα του κι έτσι η ταινία αποκτά ένα έξτρα οπτικό ενδιαφέρον, κάτι που εκμεταλλεύονται περιστασιακά, δίνοντάς μας μερικές πολύ όμορφες σκηνές που σπάνε τη μονοτονία της γραμμικής, χωρίς ανατροπές αφήγησης. Κατά τ’ άλλα, ο οργανωμένος αχταρμάς της Νίκι Κάρο, αν και δεν μας αφήνει εντελώς ασυγκίνητους, δεν καταφέρνει να μας αφήσει κάτι αξιομνημόνευτο πέρα απ’ τη γνωριμία με ακόμη μία ηρωική στιγμή στην ιστορία του καθημερινού ανθρώπου.
Το “The Zookeeper’s Wife” είναι η μέτρια εκδοχή μιας εξαιρετικής ιστορίας, μια χαμένη ευκαιρία όπως πολλές άλλες.
Βγαίνουν ακόμη:
Το ισπανικό θρίλερ “The Fury of a Patient Man” και οι κωμωδίες “Rough Night”, “We Are Family” και “It’s the Law”.