Lincoln: Εξαιρετική αμερικανική Ιστορία διά χειρός Σπίλμπεργκ

του Λουκά Τσουκνίδα
 
Δεν έχω καμία αμφιβολία εδώ και καιρό, ότι ο Στίβεν Σπίλμπεργκ είναι από τους σκηνοθέτες εκείνους που μπορούν να βήξουν και, μαζί με τα μπαγλάμια, να βγει και μια καλή ταινία. Η τελευταία του δουλειά, αμέσως μετά τα “ελαφρά” —αλλά εξαιρετικά καλοφτιαγμένα— “Tin Tin” και “Warhorse”, είναι μια ματιά στον σπουδαιότερο ίσως αμερικανό πρόεδρο και, σίγουρα, μία απ' τις πιο ενδιαφέρουσες προσωπικότητες της παγκόσμιας πολιτικής ιστορίας, τον Αβραάμ Λίνκολν. Χωρίς υπερβολές και με όλη τη μαστοριά που διαθέτει, ο Σπίλμπεργκ δημιουργεί ένα πορτραίτο όσο γίνεται πιο αυθεντικό, του ανδρός αλλά και της εποχής, αφηγούμενος υπέροχα ένα απ' τα σπουδαιότερα τετράμηνα στην ιστορία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της συνταγματικής τους κατοχύρωσης.

Η υπόθεση

Ο Αβραάμ Λίνκολν, 16ος Πρόεδρος των ΗΠΑ και 1ος στην ιστορία του Ρεπουμπλικανικού κόμματος, βρίσκεται μπροστά σε δυο πολύ σημαντικές πολιτικές εξελίξεις που πιστεύει ακράδαντα ότι επιβάλλεται να προωθηθούν: το πολύ ρεαλιστικό, καθολικό αίτημα για το τέλος του αιματηρού εμφυλίου, καθώς και η ψήφιση της 13ης τροπολογίας του Αμερικάνικου Συντάγματος, η οποία καταργεί μια και καλή τη δουλεία σε όλες τις ΗΠΑ. Αυτό το δεύτερο όμως, δεν αρέσει σε πολλούς κι έτσι ο Πρόεδρος πρέπει να ασκήσει πολιτική σε κάθε επίπεδο, φανερό ή σκιώδες, ώστε να μη χάσει τη μοναδική αυτή ευκαιρία ν' αλλάξει τον ρου της αμερικάνικης ιστορίας...



Η κριτική

Χωρίς αμφιβολία, το θέμα που επέλεξε ο Σπίλμπεργκ είναι κομμένο και ραμμένο στα μέτρα των Όσκαρ και δεδομένης εμπορικής αξίας στην κινηματογραφική αγορά, σε παγκόσμιο επίπεδο. Συγχρόνως όμως κρύβει και αρκετές παγίδες, τις οποίες ο σκηνοθέτης και οι σεναριογράφοι του αποφεύγουν σχετικά εύκολα καθ' οδόν προς την ολοκλήρωση ενός χαμηλών τόνων έπους, που χαρακτηρίζεται απ' την προσήλωση στους πρωταγωνιστές και την πραγματικότητα της εποχής, παρά στις διαχρονικές και αρκετά πιασάρικες ιδέες που εκείνοι πρεσβεύουν.

Αντί λοιπόν να μας σερβίρουν ένα μωσαϊκό από ένδοξες στιγμές και αποθαρρυντικές πολιτικές ήττες του Προέδρου που σκιαγραφούν, ώστε να μας ανεβάσουν σ' ένα τρενάκι συναισθημάτων και να μας ανεβοκατεβάζουν μέχρι να επιζητούμε τη νίκη ως τη “λύτρωση του θεατή”, αποδέχονται ότι το αποτέλεσμα της αφήγησής τους είναι γνωστό σε όλους και προσπαθούν να μας βάλουν στα ενδότερα της πορείας προς τα εκεί. Οι τελευταίοι κρίσιμοι μήνες πριν την ψήφιση, αλλά και τη δολοφονία που ακολούθησε, είναι για τους δημιουργούς αρκετοί για να στοιχειοθετηθεί μια καλή, συναρπαστική ιστορία και να απεικονιστεί ένα σύντομο πορτραίτο των πιο σημαντικών παραγόντων της ιστορικής νίκης, πέρα απ' τον ίδιο τον Λίνκολν. Έτσι, μπαίνουμε κατευθείαν στο ψητό, στα λεπτά σημεία του πολιτικού παρασκηνίου που προηγήθηκε της οριστικής, θεσμικής κατάργησης της δουλείας και, φυσικά, της άνευ όρων παράδοσης του Νότου.

Βλέπουμε τον Πρόεδρο να επιδίδεται σε μια σειρά από πραγματιστικές επιλογές, στρατηγικές μανούβρες και συνεργασίες με οποιονδήποτε θα μπορούσε να του εξασφαλίσει τις ψήφους που χρειάζεται, να διαπραγματεύεται την ειρήνη με “χείρα σιδηρά” και να αποζητά τη στήριξη πολιτικών του αντιπάλων με το “γάντι”, ενώ οι πρωτόλειοι λομπίστες του οργώνουν τις περιφέρειες για να “πείσουν” τους υπόλοιπους.

Παράλληλα, γινόμαστε μάρτυρες της οικογενειακής του ζωής, μιας ζωής που μόνο ιδιωτική δεν είναι αφού ο Λευκός Οίκος δε θυμίζει σε τίποτα το φρούριο που βλέπουμε σήμερα: η πρόσφατη απώλεια του 11χρονου γιου του, η διαρκής μάχη της συζύγου του με το πένθος της, η ανυπακοή του πρωτότοκου που αποζητά τη στράτευση ως απόδειξη ανδρείας κόντρα σε μια πιθανή επιδείνωση της ψυχικής υγείας της μητέρας του. Μάλιστα, σε μια ιδιαίτερη πινελιά των δημιουργών, ο αποθανών γιος είναι παρών σχεδόν σε κάθε δραστηριότητα που λαβαίνει χώρα στο σπίτι, υπογραμμίζοντας τη σημασία που είχε ο προσωπικός αγώνας του Λίνκολν με τη θλίψη του, ώστε να την υπερκεράσει και να μείνει αναπόσπαστος στο εξαιρετικά κρίσιμο πολιτικό του έργο.

Αξιομνημόνευτος στον κεντρικό ρόλο ο Ντάνιελ Ντέι Λιούις, καταφέρνει να πείσει ως Αβραάμ Λίνκολν και να σβήσει απ' τη μνήμη μας τις κάθε λογής σχετικές κινηματογραφικές καρικατούρες που έχουν περάσει από μπροστά μας, ενώ αποδίδει κι έναν χαρακτήρα εξαιρετικά ξεκάθαρο και οικείο χωρίς να καταφύγει σε περιττούς εντυπωσιασμούς ή θεατρικότητες. Άξιοι συμπαραστάτες του, ο Ντέιβιντ Στράδερν, η Σάλι Φιλντ και ο Τόμι Λι Τζόουνς, ενώ τις λίγες στιγμές που του αναλογούν κλέβει με την πληθωρικότητά του ο Τζέιμς Σπέιντερ, ως ακαταπόνητος και κυνικός λομπίστας υπέρ της 13ης τροπολογίας.

Το “Lincoln” είναι μια πολύ καλή ταινία κι ένα εξαιρετικό παράδειγμα βιογραφικής αφήγησης για όσους το επιχειρήσουν στο μέλλον.

Βγαίνουν ακόμη:
Η καλή γκανγκστερική ταινία δράσης “Gangster Squad” του Ρούμπεν Φλάισερ και η κωμωδία του Γκαμπριέλε Μουτσίνο “Playing for Keeps”.