Οι αληθινές ιστορίες πίσω από τις ταινίες

της Ηρώς Κουνάδη

«Έλα τώρα, αυτά γίνονται μόνο στις ταινίες». Υπήρξε, προφανώς, κάποια στιγμή στην Ιστορία του κινηματογράφου, που η έβδομη τέχνη αισθάνθηκε την ανάγκη να αποτινάξει τις κατηγορίες περί αναληθοφάνειας από πάνω της, και να δείξει σε όλους πως οι ιστορίες της θα μπορούσαν να είναι βγαλμένες από την ζωή. Και τι καλύτερη απόδειξη από τις ιστορίες που έχουν όντως βγει από την ζωή, που έχουν συμβεί κάπου, κάπως, κάποτε, που παρουσιάζουν και ιστορικό πέρα από καλλιτεχνικό ενδιαφέρον; Και κάπως έτσι πρέπει να βγήκε για πρώτη φορά στις αίθουσες η πρώτη «βασισμένη σε αληθινή ιστορία» ταινία.

Μόνο που οι αληθινές ιστορίες δεν συμβαδίζουν πάντα με την μενταλιτέ του Χόλιγουντ. Δυστυχώς. Μερικές έχουν κακό τέλος. Μερικές δεν έχουν καθόλου τέλος, όπως ο δολοφόνος της Μαύρης Ντάλιας, που δεν βρέθηκε ποτέ, παρά μόνο στη φαντασία του Τζέιμς Ελρόι. Μερικών ο ήρωας δεν είναι αρκετά συγκινητικός, αρκετά συμπαθητικός ή αρκετά ήρωας.

Τι κάνει τότε το πολυμήχανο Χόλιγουντ; Προσλαμβάνει δαιμόνιους σεναριογράφους, α λα Dustin Hoffman στο Wag the Dog οι οποίοι «το δουλεύουν»: λίγη συγκίνηση εδώ, λίγο οικογενειακό δράμα εκεί, λίγο σβήσιμο στις λεπτομέρειες που αφαιρούν πόντους από το ηρωικό προφίλ του ήρωά μας και ορίστε… Μερικές ταινίες που δεν μοιάζουν και πολύ με τις πραγματικές ιστορίες στις οποίες «βασίστηκαν» –άλλωστε, το ρήμα είναι τόσο γενικό από μόνο του, που μπορεί να δικαιολογήσει και μερικές σεναριακές αυθαιρεσίες αν είναι για το καλό της τέχνης.

Goodmorning Vietnam

Τι είδαμε στην ταινία: Ο Adrian Cronauer, ραδιοφωνικός παραγωγός από το Ντιτρόιτ που βρέθηκε παρά τις αντιπολεμικές του πεποιθήσεις και τους ηθικούς ενδοιασμούς του στο Βιετνάμ, εξαπολύει καθημερινά τα βέλη του εναντίον του στρατού, των ΗΠΑ και του πολέμου, καμουφλαρισμένα κάτω από τεράστιες δόσεις σαρκαστικού, βιτριολικού, απολαυστικού χιούμορ και εμποτισμένα στο υπέροχο rock’n’roll των 60s. Στα διαλείμματα από τις ραδιοφωνικές εκπομπές του, μαθαίνει τους Βιετναμέζους να βρίζουν στα αγγλικά και να παίζουν baseball. Η ισχυρή του προσωπικότητα και η έντονη κριτική δεν αρέσουν, προφανώς, στους ανωτέρους του που (ακολουθεί spoiler) τον μετατάσσουν κάπου όπου ελπίζουν να σκοτωθεί, κι αφού αυτό το σχέδιο αποτυγχάνει, τον διώχνουν τελικά από τον στρατό.



Τι συνέβη στην πραγματικότητα: Αν δεν θέλετε να απομυθοποιήσετε για πάντα έναν από τους απολαυστικότερες χαρακτήρες που πέρασαν ποτέ από τη μεγάλη οθόνη, θα πρέπει να σταματήσετε να διαβάζετε εδώ. Αν συνεχίσατε, λυπούμαστε βαθύτατα που το μαθαίνετε από εμάς, αλλά ο αληθινός Adrian Cronauer, που ήταν όντως ραδιοφωνικός παραγωγός στον πόλεμο του Βιετνάμ, όταν βγήκε στις αίθουσες η ταινία δήλωσε, χωρίς ίχνος από το χιούμορ του ήρωα, πως οτιδήποτε από όσα έκανε ο Robbin Williams στην ταινία θα τον οδηγούσε γραμμή στο στρατοδικείο.

Συμπλήρωσε, δε, πως αυτός έπαιζε απλά λίγη μουσική στις ραδιοφωνικές του εκπομπές, και ότι δεν τον έδιωξαν ποτέ από το στράτευμα –απλώς γύρισε σπίτι όταν τελείωσε η θητεία του. Όσο για το πόσο αντιπολεμικές ήταν οι πεποιθήσεις του (εδώ πραγματικά πρέπει να σταματήσετε να διαβάζετε όσοι τον είχατε για παιδικό σας ήρωα) αρκεί να σας πούμε ότι ο Cronauer, που σήμερα είναι δικηγόρος, είναι ισόβιο μέλος των Ρεπουμπλικάνων και μάλιστα διατέλεσε αντιπρόεδρος της καμπάνιας για την επανεκλογή των Bush/Cheney το 2004.

A Beautiful Mind

Τι είδαμε στην ταινία: Ο Russel Crowe υποδύεται τον John Nash, τον ιδιοφυή μαθηματικό που βραβεύτηκε με Νόμπελ. Η ταινία ξεκινά με τον Nash φοιτητή ακόμα στο Princeton, να υποφέρει από σχιζοφρενικά επεισόδια και παραισθήσεις ενώ βρίσκεται στα μισά μιας επαναστατικής ανάπτυξης ενός μαθηματικού θεωρήματος. Τα συμπτώματα χειροτερεύουν καθώς τα χρόνια περνούν, επηρεάζοντας τις σπουδές, τον γάμο και την ψυχική υγεία του καθηγητή. Το συγκινητικό φινάλε περιλαμβάνει την βράβευσή του με Νόμπελ και έναν ευχαριστήριο λόγο που δεν άφησε μάτι στεγνό στις κινηματογραφικές αίθουσες.



Τι συνέβη στην πραγματικότητα: Η σχιζοφρένεια του John Nash έκανε την εμφάνισή της αρκετά αργότερα στην ζωή του, κι όχι όσο ήταν ακόμα φοιτητής. Ο σκηνοθέτης Ron Howard δήλωσε αργότερα πως παρέλειψε όλες τις αναφορές στις ομοφυλοφιλικές σχέσεις του Nash («γιατί δεν ήταν επιβεβαιωμένες») και στα αντισημιτικά σχόλια που είχε κάνει κατά καιρούς δημοσίως («γιατί θα αποπροσανατόλιζαν από το βασικό θέμα της ταινίας»). Μερικές από τις σκηνές της ταινίας ήταν επίσης προϊόντα της φαντασίας των σεναριογράφων, όπως η σκηνή με τις πέννες, όπου οι συνάδελφοί του εκφράζουν την αναγνώριση στο πρόσωπο του Nash με έναν τρόπο που δεν ανήκει στο πρωτόκολλο του Princeton, και η ομιλία του καθηγητή στη βράβευση του από την Ακαδημία Νόμπελ. Όταν ερωτήθηκε για όλα αυτά, ο Ron Howard δήλωσε ότι ο Nash δεν θέλησε να μοιραστεί λεπτομέρειες για την ζωή του, οπότε αναγκαστικά η ταινία περιελάμβανε αρκετά στοιχεία μυθοπλασίας.

The Hurricane

Τι είδαμε στην ταινία: Ο Rubin “Hurricane” Carter μεγάλωσε μέσα στην εγκληματικότητα των γκέτο, για να γίνει ένας πολλά υποσχόμενος μποξέρ (και να εμπνεύσει τον Bob Dylan να γράψει ένα από τα δημοφιλέστερα τραγούδια του). Η καριέρα του, όμως, διακόπτεται απότομα, όταν κατηγορείται ψευδώς και καταδικάζεται από ένα ρατσιστικό σύστημα δικαιοσύνης σε τρις ισόβια για τριπλή ανθρωποκτονία. Ευτυχώς, αφού περνά είκοσι χρόνια στη φυλακή (spoiler alert) τρεις νεαροί από την μαγική χώρα που λέγεται Καναδάς αναλαμβάνουν την υπόθεσή του, βρίσκουν ένα αδιάσειστο αποδεικτικό της αθωότητάς του και τον ελευθερώνουν.



Τι συνέβη στην πραγματικότητα: Ο σκηνοθέτης Norman Jewison παραδέχτηκε σε συνεντεύξεις του ότι «σιδέρωσε» λίγο το ίματζ του Rubin Carter, το οποίο δεν ήταν ακριβώς αυτό που θα λέγαμε το προφίλ του υπεράνω πάσης υποψίας πολίτη. Σε μια σκηνή, για παράδειγμα, τον δείχνει να μαχαιρώνει έναν παιδόφιλο ενώ βρίσκεται σε αυτοάμυνα, ενώ στην πραγματικότητα το συγκεκριμένο περιστατικό ήταν απρόκλητη σωματική επίθεση (μία εκ των πολλών για τις οποίες είχε καταδικαστεί κατά καιρούς ο Hurricane).

Όσο για το αποδεικτικό της αθωότητάς του, αυτό δεν βρέθηκε ποτέ –το δικαστήριο απλά δεν είχε αρκετά στοιχεία για να τον καταδικάσει στη δεύτερη δίκη, κι έτσι ο Hurricane αφέθηκε ελεύθερος, έχοντας α. αποτύχει σε ένα τεστ με ανιχνευτή ψεύδους, β. αρνηθεί να το ξαναπεράσει και γ. παρουσιάσει ψευδομάρτυρες (που αργότερα ομολόγησαν) για άλλοθι στην πρώτη δίκη.

Pearl Harbor

Τι είδαμε στην ταινία: Την επίθεση στο Pearl Harbor μέσα από τα μάτια δύο Αμερικάνων φίλων που υπηρετούσαν ως αξιωματικοί. Ο Rafe, τον οποίο υποδύεται ο Ben Affleck, είναι πιλότος μαχητικού αεροσκάφους που επιλέγεται να απογειωθεί με τους Βρετανούς, πριν την αμερικανική εμπλοκή στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Όταν το αεροσκάφος του πέφτει, και εκείνος θεωρείται νεκρός, ο φίλος του, Danny, τον οποίο υποδύεται ο Josh Hartnett, παρηγορεί την πρώην αγαπημένη του, Evelyn (Kate Beckinsale). Ο Rafe, όμως, τελικά είναι ζωντανός, και μετά την επιστροφή του οι δύο παλιοί φίλοι γίνονται εχθροί. Τους προλαβαίνει, όμως, ο βομβαρδισμός του Pearl Harbor, και η ανάμειξη των ΗΠΑ στον πόλεμο. Η φιλία τους ανασταίνεται, καθώς απογειώνουν τα βομβιστικά τους αεροσκάφη στην επιδρομή Doolittle, στο Τόκυο.



Τι συνέβη στην πραγματικότητα: Πολλά διαφορετικά πράγματα από αυτά που είδαμε στην ταινία. Κατ’ αρχήν, η νοσοκόμα Betty την οποία υποδύεται η James King, σκοτώνεται στον βομβαρδισμό του Pearl Harbor, ενώ στην πραγματικότητα καμία νοσοκόμα δεν σκοτώθηκε στο πεδίο της μάχης, κατά τη διάρκεια ολόκληρου του πολέμου, σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές. Η σκηνή με τον καθηλωμένο από την πολιομυελίτιδα σε αναπηρικό καροτσάκι Φραγκλίνο Ρούζβελτ να σηκώνεται στα πόδια του για να εμπνεύσει το Κογκρέσο ήταν επίσης χολιγουντιανή έμπνευση.

Τέλος, κανένας στρατιώτης των ΗΠΑ δεν μπορούσε να εγκαταλείψει την μονάδα του για να πολεμήσει με τον στρατό άλλης χώρας, όσο σύμμαχος και να ήταν αυτή, κι επίσης ήταν μάλλον απίθανο οι πιλότοι των μαχητικών αεροσκαφών να αναλάβουν βομβιστικά στη μέση του πολέμου. Ο Michael Bay, βέβαια, όταν ρωτήθηκε για τις ιστορικές ανακρίβειες της ταινίας του, δήλωσε πως έκανε αμέτρητες συνεντεύξεις με ιστορικούς και επιζήσαντες του πολέμου, για να διαπιστώσει πως το τι πραγματικά συνέβη διαφέρει, ανάλογα ποιον ρωτάς. Από την άλλη, όποιος ήλπιζε σε μαθήματα Ιστορίας από τον σκηνοθέτη του Αρμαγεδδώνα και του Βράχου, μάλλον πήγαινε γυρεύοντας.

The Texas Chainsaw Massacre

Τι είδαμε στην ταινία: Πέντε έφηβοι περνούν με το αυτοκίνητο έξω από ένα σφαγείο, παίρνουν μαζί τους κάποιον που κάνει οτοστόπ και καταλήγουν σε ένα παλιό, τρομακτικό σπίτι. Εκεί συναντούν μια οικογένεια κανιβάλων, μέλος της οποίας είναι ο Leatherface, που φαίνεται να έχει μια αδυναμία στο πριόνι του. Η διακόσμηση του σπιτιού, τα έπιπλα και τα αξεσουάρ, είναι όλα φτιαγμένα από ανθρώπινα μέλη. Ακολουθεί χάος. Ο μονόλογος του John Larroquette (του Ιππότη της Ασφάλτου) που ακούγεται ως αφηγητής στην αρχή, υπονοεί ξεκάθαρα ότι τα εγκλήματα που ακολουθούν είναι πραγματικά, και ο Leatherface υποτίθεται ότι είναι ο Ed Gein, ένας από τους πλέον διαβόητους δολοφόνους στην αμερικανική ιστορία.
 


Τι συνέβη στην πραγματικότητα: Η επίπλωση του σπιτιού της οικογένειας ήταν όντως αναπαράσταση μερικών από τα πιο ανατριχιαστικά ευρήματα της αστυνομίας στο σπίτι του Gein –ένα μπολ σούπας φτιαγμένο από αληθινό ανθρώπινο κρανίο και μια μάσκα φτιαγμένη από πραγματικό δέρμα προσώπου υπήρχαν όντως. Οι πραγματικοί φόνοι, όμως, δεν παρουσίαζαν καμία ομοιότητα με αυτούς στην ταινία –ο Gein δεν χρησιμοποιούσε πριόνι και η οικογένειά του δεν είχε καμία ανάμειξη στους φόνους, σε αντίθεση με την οικογένεια του Leatherface. Ο μονόλογος του Laroquette στην αρχή ήταν ένα τέχνασμα που χρησιμοποιούταν στα θρίλερ της εποχής και λεγόταν «τεχνική του ψευδοντοκιμαντέρ» (αν σκεφτήκατε Blair Witch Project, είστε πολύ κοντά). Έπιασε, όμως, και ο μύθος πως ο ψυχοπαθής δολοφόνος με το πριόνι έζησε κάποτε στ’ αλήθεια καλά κρατεί μέχρι σήμερα.

Bonnie and Clyde

Τι είδαμε στην ταινία: Η Bonnie Parker (Faye Dunaway) και ο Clyde Barrow (Warren Beatty) γνωρίζονται, ερωτεύονται και γίνονται το πιο διαβόητο ζευγάρι εγκληματιών, που ληστεύει επιδεικτικά τράπεζες και ανθρώπους (οι οποίοι μυστηριωδώς χαίρονται να δίνουν τα λεφτά τους στους διάσημους κακοποιούς) από την Oklahoma ως το Τέξας. Κάπου στο δρόμο, αιχμαλωτίζουν, δένουν, φιμώνουν και τελικά αφήνουν ελεύθερο έναν Τεξανό χωροφύλακα, ο οποίος επιθυμεί διακαώς το χρηματικό έπαθλο των δύο επικηρυγμένων κακοποιών. Τελικά, οι δυο τους σκοτώνονται από τις αρχές που τους κυνηγούν, εν πολλοίς χάρη στις προσπάθειες του χωροφύλακα τον οποίο είχαν ταπεινώσει.



Τι συνέβη στην πραγματικότητα: Οι «αξιαγάπητοι κακοποιοί» ήταν υπεύθυνοι για δεκατρείς συνολικά φόνους, περιλαμβανομένων των εν ψυχρώ δολοφονιών δύο αστυνομικών περιπόλων –γεγονός που έστρεψε την κοινή γνώμη εναντίον τους. Ο Τεξανός χωροφύλακας ήταν ο Frank Hamer, ο οποίος στην πραγματικότητα συνάντησε για πρώτη φορά το ζευγάρι την ημέρα που σκοτώθηκαν, και όχι πιο πριν. Και προφανώς, δεν υπάρχει άνθρωπος που να χαίρεται όταν τον ληστεύουν, όσο διάσημοι και αν είναι οι δράστες.