Burn after Reading: All star μαύρη κωμωδία διά χειρός Κοέν

του Λουκά Τσουκνίδα

Πόσο έξυπνη μπορεί να είναι μια ταινία; Όσο και οι δημιουργοί της, κάτι που στην περίπτωση των αδερφών Κοέν δε χωρά καμία μα καμία αμφισβήτηση. Μετά το βαρύ, αμείλικτο “No Country for Old Men”, το αριστούργημά τους για κάποιους, οι ακούραστοι δημιουργοί δε φαίνεται να έχασαν ούτε λεπτό απ' την παραγωγική διαδικασία κι επέστρεψαν στο πιτς-φυτίλι με μια απ' τις γνώριμες μαύρες κωμωδίες τους. Το “Burn after Reading” είναι κοενικό απ' την κορφή ως τα νύχια, μια φάρσα που μπορεί να πέσει κάπως βαριά σε όποιον δε σηκώνει το δούλεμα. Ε, δεν έγινε και τίποτα!

Ο Όσμπορν Κοξ (Τζον Μάλκοβιτς), χρόνια στέλεχος της CIA, παραιτείται για λόγους ευθιξίας μετά την ανακοίνωση του υποβιβασμού του σε μια θέση άνευ σημασίας. Με τον εγωισμό του πληγωμένο, αποφασίζει να γράψει τ' απομνημονεύματα απ' τη σημαίνουσα θητεία του σαν παρακαταθήκη για τον κόσμο. Όμως σύντομα δέχεται κι άλλο πλήγμα καθώς η γυναίκα του Κέιτι (Τίλντα Σουίντον) τον έχει σιχαθεί και του ζητά διαζύγιο για να επισημοποιήσει τη σχέση της μ' ένα άλλο στέλεχος της κυβέρνησης τον Χάρι Φάρερ (Τζορτζ Κλούνι) που υποτίθεται πως θα χωρίσει τη δικη του σύζυγο Σάντι.

Σε μια προσπάθεια να υποκλέψει τα λογιστικά αρχεία του άντρα της, η Κέιτι γράφει σ' ένα cd πολύ περισσότερα απ' όσα χρειάζεται και το δίνει στη γραμματέα του δικηγόρου της. Από μια άτυχη συγκυρία όμως, το cd πέφτει στα χέρια δυο υπαλλήλων του γυμναστηρίου που επισκέπτεται η γραμματέας, της Λίντα Λίτζκι (Φράνσις Μακντόρμαντ) και του Τσαντ Φελντχάιμερ (Μπραντ Πιτ). Η Λίντα θέλει οπωσδήποτε να κάνει μια σειρά κοσμητικών επεμβάσεων γιατί τα χρόνια περνούν και η εμφάνισή της είναι πολύ σοβαρή υπόθεση αλλά η ασφάλειά της δεν την καλύπτει. Για να βρει τα χρήματα, αποφασίζουν μαζί με τον αλλοπαρμένο Τσαντ να εκβιάσουν τον ιδιοκτήτη του cd, Όσμπορν Κοξ, ή έστω να πουλήσουν τα σπουδαία μυστικά στο μεγαλύτερο εχθρό της χώρας. Για καλή τύχη όλων των υπολοίπων, η πραγματικότητα είναι κάπως διαφορετική...

[Το trailer της ταινίας]

Αν η ιστορία ακούγεται αλλόκοτη, απρόσμενη, ιδιόρρυθμη ή ότι άλλο κλισέ έχει λεχθεί για τα κωμικά παραμύθια των Κοέν τότε πιθανότατα είναι. Είναι όσο αλλόκοτη περιμένει κανείς, σε βαθμό όμως αυτοπαρώδησης. Όσο απρόσμενη περιμένει κανείς, σε βαθμό φάρσας. Κι όσο ιδιόρρυθμη περιμένει κανείς, σε βαθμό ασυναρτησίας. Κατά συνέπεια η σκηνοθεσία παίζει ακόμα μεγαλύτερο ρόλο. Το να εφαρμόσεις τα δικά σου κλισέ με τέτοιο τρόπο ώστε στο τέλος να τ' απαξιώνεις είναι πολύ πιο δύσκολο απ' ότι ακούγεται. Πόσο μάλλον, όταν οι διθύραμβοι για την προηγούμενη ταινία σου αντηχούν ακόμη.

Οι χαρακτήρες του φιλμ είναι όλοι ένας κι ένας, όλοι παγιδευμένοι στους μικρούς τους κόσμους όπου προφανώς είναι το επίκεντρο. Ο σημαντικός, στο μυαλό του, μα αναλώσιμος στ' αλήθεια γραφειοκράτης της υπηρεσίας πληροφοριών Όσμπορν, ο σούπερ εραστής μα λίγος για τη γυναίκα του Χάρι και τα δύο ανθρωπάκια του γυμναστηρίου, η γερασμένη Λίντα που βγαίνει έξω απ' τα νερά της για να νικήσει το χρόνο κι ο αφελής Τσαντ που αρπάζει την ευκαιρία για να ζήσει τη δική του κατασκοπική περιπέτεια. Μ' αυτούς ως πρώτη ύλη, μαζί με το συνδυασμό χιούμορ κι αναπάντεχης βίας που οι ίδιοι έχουν διδάξει, οι Κοέν φτιάχνουν μια ταινία για όλους όσοι νομίζουν ότι αυτό που είναι, που κάνουν, που ξέρουν ή που... βλέπουν έχει πολύ μεγάλη σημασία.

Είναι όμως και δυο χαρακτήρες, άχρωμοι, βαρετοί κι ασήμαντοι, που αποδεικνύονται οι μοναδικοί σύνδεσμοι της αφήγησης με την πραγματικότητα, των δημιουργών της συγκεκριμένης μυθοπλασίας με τον έξω κόσμο. Δεν έχουν καν ονόματα, αναφέρονται ως CIA Officer (Ντέιβιντ Ρας) και CIA Superior (Τζέι Κέι Σίμονς), αλλά είναι πολύ πιο αληθινοί και χωρίς αυτά.

Οι ερμηνείες δε θα μπορούσαν να μην είναι άψογες, με τους Πιτ και Κλούνι να διασκεδάζουν για ακόμη μια φορά σε ρόλους που φαινομενικά δεν τους πάνε. Η Φράνσις Μακντόρμαντ είναι έτσι κι αλλιώς φτιαγμένη για το κοενικό σύμπαν κι ο Τζον Μάλκοβιτς μπορεί να παίξει σχεδόν τα πάντα.

Όπως έγραψε ο Ματ Κέιλ σ' ένα εξαιρετικό κείμενο-ανάλυση που πρέπει να διαβαστεί μόνο μετά τη θέαση, “ίσως έχουμε να κάνουμε με την πρώτη ταινία στην ιστορία που ο τίτλος της είναι οδηγία για το πώς πρέπει να την παρακολουθήσουμε”. Καλώς ήρθατε στο σινεμά των αδερφών Κοέν.

Βγαίνουν ακόμη:
- Η πολυναμενόμενη κωμωδία του Μπεν Στίλερ “Tropic Thunder”. Ευτυχώς είναι ό,τι ακριβώς υπόσχεται, με το πολυπληθές καστ να συναγωνίζεται για το μεγαλύτερο “κάψιμο” χωρίς νικητή. Ή μήπως είναι ο Τζακ Μπλακ;
- Το ιδιόρρυθμο “Hamlet 2”, ένα ουάν-μαν-σόου του Στιβ Κούγκαν, που αντανακλά όλες τις ανασφάλειες του δημιουργού στην προσπάθειά του να ανεβάσει το σίκουελ του Άμλετ. Άλλοτε αμήχανο κι άλλοτε πολύ αστείο κι έυστοχο.
- Το ρωσικό δράμα “Euphoria”, το γερμανικό γκανγκστερικό δράμα “Chiko”, η βραβευμένη κινέζικη ταινία “In Love we Trust”, η κωμωδία του Μάικλ Μάγιερς “The Love Guru”, η 3D περιπέτεια φαντασίας “Journey to the Center of the Earth” και η επανέκδοση του “Il Conformista” του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι.