Πώς να καταλαβαίνεις τις «δύσκολες» ταινίες
Όπως κάθε άλλη γλώσσα, έτσι και η κινηματογραφική μαθαίνεται. Κι εδώ θα σε βοηθήσουμε να μάθεις αν όχι να τη μιλάς, τουλάχιστον να την καταλαβαίνεις.
της Ηρώς Κουνάδη
Καταλαβαίνουμε τις ενστάσεις. Όλες. Και το ότι η ζωή είναι αρκετά δύσκολη από μόνη της, δεν θέλεις δυσκολίες και στην ψυχαγωγία σου, και το ότι σε κανέναν δεν αρέσει να του υπενθυμίζουν ότι δεν είναι τόσο έξυπνος/η όσο θα ήθελε. Δεν είναι ευχάριστο συναίσθημα. Όμως –μεγάλο όμως. Όπως λέγαμε κι εδώ, η εξυπνάδα για τους περισσότερους ανθρώπους δεν είναι θείο δώρο. Είναι κάτι που καλλιεργείται, και το να ζορίζεις το μυαλό σου να δουλέψει πού και πού είναι ένα μεγάλο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Ακριβώς όπως συμβαίνει και με τα βιβλία, οι δύσκολες ταινίες θα σε ταλαιπωρήσουν, ναι, θα σε αφήσουν όμως πλουσιότερο. Κι αν δεν ξέρεις από πού να πρωτοπιαστείς για να αρχίσεις να ανεβαίνεις, εδώ σου συγκεντρώσαμε τα βασικά για να ξεκινήσεις.
Μην ξεκινάς αρνητικά προδιατεθειμένος/η
Υπάρχει κόσμος που βλέπει στην περιγραφή της ταινίας «σινεφίλ» και προσπερνάει, πιστεύοντας πως δεν θα του αρέσει ή δεν θα καταλάβει, ή και τα δύο. Αν ήδη από τους τίτλους έναρξης αρχίζεις τα «πωω είναι πολύ αργό» στην ουσία κλειδώνεις το μυαλό σου για να αφήσει την ταινία απέξω, σαν πεντάχρονο που φοβάται να πάει στο γιατρό. Μην αφήνεις τις προκαταλήψεις σου να σε τρομάζουν, ταινία είναι, δεν είναι βόμβα που κινδυνεύεις να σου σκάσει στα χέρια.
Μην προσπαθείς να καταλάβεις
Όπως είπε και ο πρωταγωνιστής του Tenet σε μια από τις ελάχιστες κατανοητές ατάκες της ταινίας, «μην προσπαθείς να το καταλάβεις, νιώσ’ το». Ειδικά την πρώτη φορά που τη βλέπεις, αν προσπαθείς να αποκρυπτογραφήσεις συμβολισμούς και να βάλεις νοήματα ή γεγονότα σε τάξη, η ταινία χάνει όλη την μαγεία της. Βυθίσου στην εικόνα, άσε το μυαλό σου να κάνει ελεύθερους συνειρμούς, και στο τέλος –ακόμα και αν θεωρείς ότι δεν έχεις καταλάβει τίποτα– θα έχεις την αίσθηση πως πέρασες ωραία.
Ξαναδές την
Οι άνθρωποι που διαβάζουν πολύ, θα σου πουν ότι την πρώτη φορά διαβάζεις για την πλοκή, την δεύτερη για τη γραφή. Αυτό, σε γενικές γραμμές, ισχύει και για τις ταινίες. Την δεύτερη φορά που βλέπεις την ίδια ταινία, απαλλαγμένος/η από τη σκέψη πού θα πάει ή αν στο τέλος θα γίνει κάτι που θα σε βοηθήσει να καταλάβεις, προσέχεις πράγματα που σου είχαν ξεφύγει την πρώτη φορά. Η πρώτη φορά είναι πάντα σαν να μπαίνεις σε ένα καινούριο περιβάλλον, χρειάζεσαι χρόνο για να συνηθίσεις.
Ψάξε για συμβολισμούς
Στο Βλέμμα του Οδυσσέα του Θόδωρου Αγγελόπουλου υπάρχει μια πολύ περίεργη σκηνή, στην οποία η κάμερα κινείται κυκλικά, αλλά οι εικόνες μοιάζουν να διακόπτονται με έναν συγκεκριμένο ρυθμό. Επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι προσεγγίζουμε τέτοιου τύπου ταινίες επιφυλακτικά, και δεν αφήνουμε το μυαλό μας ελεύθερο να κάνει συνειρμούς, λίγοι καταλαβαίνουν ότι αυτός είναι ο τρόπος που κινούνται οι δείκτες σε ένα παλιό ρολόι. Όταν σου το πούνε, όμως, μοιάζει τόσο προφανές, που απορείς γιατί δεν το σκέφτηκες μόνος/η σου. Ξεκίνα από το δεδομένο πως τίποτα απ’ ό,τι βλέπεις στην οθόνη δεν είναι εκεί τυχαία, και άσε την φαντασία σου να οργιάσει. Θα εκπλαγείς από το πόσες φορές θα πέσεις μέσα.
Διάβασε μια ανάλυση
Ή δες ένα βιντεάκι στο YouTube αν βαριέσαι να διαβάζεις. Αν πληκτρολογήσεις «[όνομα ταινίας] explanation» ή «analysis», θα βρεις από δεκάδες έως και χιλιάδες αποτελέσματα, ανάλογα πόσο δημοφιλής είναι η ταινία που είδες. Κατά προτίμηση καν’ το αφού έχεις δει την ταινία για δεύτερη φορά, για να επαληθεύσεις μερικούς από τους δικούς σου συνειρμούς και να χαρείς. Αν η ταινία σε γενικές γραμμές σου άρεσε, δες την και μια τρίτη φορά μετά την ανάλυση, και θα δεις ότι θα βγάζει τέλειο νόημα.
Μην περιορίζεσαι σε ένα συγκεκριμένο είδος
Όπως όλες οι γλώσσες, έτσι και η κινηματογραφική, μαθαίνεται με την εξάσκηση. Όσο περισσότερες ταινίες βλέπεις, τόσο ευκολότερα αναγνωρίζεις μοτίβα, συνδέεις εικόνες με νοήματα, και γενικώς εξοικειώνεσαι με τον τρόπο που σου «μιλάνε». Μην απορρίπτεις καμία ταινία εξαρχής φοβούμενος/η ότι δεν θα καταλάβεις, γιατί αυτό γίνεται φαύλος κύκλος: Δεν είναι ότι δεν βλέπεις δύσκολες ταινίες επειδή δεν τις καταλαβαίνεις, είναι ότι δεν τις καταλαβαίνεις επειδή δεν βλέπεις δύσκολες ταινίες.
Καταλαβαίνουμε τις ενστάσεις. Όλες. Και το ότι η ζωή είναι αρκετά δύσκολη από μόνη της, δεν θέλεις δυσκολίες και στην ψυχαγωγία σου, και το ότι σε κανέναν δεν αρέσει να του υπενθυμίζουν ότι δεν είναι τόσο έξυπνος/η όσο θα ήθελε. Δεν είναι ευχάριστο συναίσθημα. Όμως –μεγάλο όμως. Όπως λέγαμε κι εδώ, η εξυπνάδα για τους περισσότερους ανθρώπους δεν είναι θείο δώρο. Είναι κάτι που καλλιεργείται, και το να ζορίζεις το μυαλό σου να δουλέψει πού και πού είναι ένα μεγάλο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Ακριβώς όπως συμβαίνει και με τα βιβλία, οι δύσκολες ταινίες θα σε ταλαιπωρήσουν, ναι, θα σε αφήσουν όμως πλουσιότερο. Κι αν δεν ξέρεις από πού να πρωτοπιαστείς για να αρχίσεις να ανεβαίνεις, εδώ σου συγκεντρώσαμε τα βασικά για να ξεκινήσεις.
Μην ξεκινάς αρνητικά προδιατεθειμένος/η
Υπάρχει κόσμος που βλέπει στην περιγραφή της ταινίας «σινεφίλ» και προσπερνάει, πιστεύοντας πως δεν θα του αρέσει ή δεν θα καταλάβει, ή και τα δύο. Αν ήδη από τους τίτλους έναρξης αρχίζεις τα «πωω είναι πολύ αργό» στην ουσία κλειδώνεις το μυαλό σου για να αφήσει την ταινία απέξω, σαν πεντάχρονο που φοβάται να πάει στο γιατρό. Μην αφήνεις τις προκαταλήψεις σου να σε τρομάζουν, ταινία είναι, δεν είναι βόμβα που κινδυνεύεις να σου σκάσει στα χέρια.
Μην προσπαθείς να καταλάβεις
Όπως είπε και ο πρωταγωνιστής του Tenet σε μια από τις ελάχιστες κατανοητές ατάκες της ταινίας, «μην προσπαθείς να το καταλάβεις, νιώσ’ το». Ειδικά την πρώτη φορά που τη βλέπεις, αν προσπαθείς να αποκρυπτογραφήσεις συμβολισμούς και να βάλεις νοήματα ή γεγονότα σε τάξη, η ταινία χάνει όλη την μαγεία της. Βυθίσου στην εικόνα, άσε το μυαλό σου να κάνει ελεύθερους συνειρμούς, και στο τέλος –ακόμα και αν θεωρείς ότι δεν έχεις καταλάβει τίποτα– θα έχεις την αίσθηση πως πέρασες ωραία.
Ξαναδές την
Οι άνθρωποι που διαβάζουν πολύ, θα σου πουν ότι την πρώτη φορά διαβάζεις για την πλοκή, την δεύτερη για τη γραφή. Αυτό, σε γενικές γραμμές, ισχύει και για τις ταινίες. Την δεύτερη φορά που βλέπεις την ίδια ταινία, απαλλαγμένος/η από τη σκέψη πού θα πάει ή αν στο τέλος θα γίνει κάτι που θα σε βοηθήσει να καταλάβεις, προσέχεις πράγματα που σου είχαν ξεφύγει την πρώτη φορά. Η πρώτη φορά είναι πάντα σαν να μπαίνεις σε ένα καινούριο περιβάλλον, χρειάζεσαι χρόνο για να συνηθίσεις.
Ψάξε για συμβολισμούς
Στο Βλέμμα του Οδυσσέα του Θόδωρου Αγγελόπουλου υπάρχει μια πολύ περίεργη σκηνή, στην οποία η κάμερα κινείται κυκλικά, αλλά οι εικόνες μοιάζουν να διακόπτονται με έναν συγκεκριμένο ρυθμό. Επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι προσεγγίζουμε τέτοιου τύπου ταινίες επιφυλακτικά, και δεν αφήνουμε το μυαλό μας ελεύθερο να κάνει συνειρμούς, λίγοι καταλαβαίνουν ότι αυτός είναι ο τρόπος που κινούνται οι δείκτες σε ένα παλιό ρολόι. Όταν σου το πούνε, όμως, μοιάζει τόσο προφανές, που απορείς γιατί δεν το σκέφτηκες μόνος/η σου. Ξεκίνα από το δεδομένο πως τίποτα απ’ ό,τι βλέπεις στην οθόνη δεν είναι εκεί τυχαία, και άσε την φαντασία σου να οργιάσει. Θα εκπλαγείς από το πόσες φορές θα πέσεις μέσα.
Διάβασε μια ανάλυση
Ή δες ένα βιντεάκι στο YouTube αν βαριέσαι να διαβάζεις. Αν πληκτρολογήσεις «[όνομα ταινίας] explanation» ή «analysis», θα βρεις από δεκάδες έως και χιλιάδες αποτελέσματα, ανάλογα πόσο δημοφιλής είναι η ταινία που είδες. Κατά προτίμηση καν’ το αφού έχεις δει την ταινία για δεύτερη φορά, για να επαληθεύσεις μερικούς από τους δικούς σου συνειρμούς και να χαρείς. Αν η ταινία σε γενικές γραμμές σου άρεσε, δες την και μια τρίτη φορά μετά την ανάλυση, και θα δεις ότι θα βγάζει τέλειο νόημα.
Μην περιορίζεσαι σε ένα συγκεκριμένο είδος
Όπως όλες οι γλώσσες, έτσι και η κινηματογραφική, μαθαίνεται με την εξάσκηση. Όσο περισσότερες ταινίες βλέπεις, τόσο ευκολότερα αναγνωρίζεις μοτίβα, συνδέεις εικόνες με νοήματα, και γενικώς εξοικειώνεσαι με τον τρόπο που σου «μιλάνε». Μην απορρίπτεις καμία ταινία εξαρχής φοβούμενος/η ότι δεν θα καταλάβεις, γιατί αυτό γίνεται φαύλος κύκλος: Δεν είναι ότι δεν βλέπεις δύσκολες ταινίες επειδή δεν τις καταλαβαίνεις, είναι ότι δεν τις καταλαβαίνεις επειδή δεν βλέπεις δύσκολες ταινίες.
