Τελικά, θα βλέπουμε ταινίες μόνο στο σπίτι;
Από τη μία η πανδημία, από την άλλη η επέλαση του streaming, το μέλλον των κινηματογράφων δείχνει ζοφερό. Είναι, όμως;
της Ηρώς Κουνάδη
Δεν φταίει μόνο ο κορωνοϊός, ας μην γελιόμαστε. Από τη στιγμή που το ίντερνετ έφερε την επανάσταση μαζί με όλες τις ταινίες του κόσμου στις οθόνες του σπιτιού μας, ήδη οι ρομαντικότεροι εξ ημών άρχισαν να φοβούνται για το μέλλον του κινηματογράφου. Του κινηματογράφου ως χώρου συνάντησης, συνύπαρξης και κοινωνικής συναναστροφής, όχι του κινηματογράφου ως τέχνης ή ως βιομηχανίας.
Κι αυτό γιατί η συζήτηση δεν κινείται πια γύρω από τα ηθικά διλήμματα του παράνομου downloading, που σήμαινε απώλεια κερδών για τον κινηματογράφο ως βιομηχανία. Το Netflix και οι λοιπές πλατφόρμες streaming ήρθαν και το έλυσαν αυτό το πρόβλημα. Δεν είσαι πια ανήθικος αν προτιμάς να βλέπεις ταινίες ξαπλωτός στον καναπέ σου από το να πηγαίνεις σινεμά. Δεν σκοτώνεις την τέχνη που αγαπάς.
Για την ακρίβεια, όπως δείχνουν πρόσφατα παραδείγματα σαν τη νέα ταινία του Τζέιμς Μποντ, οι πλατφόρμες πληρώνουν και μάλιστα αδρά τα στούντιο παραγωγής διεκδικώντας την (αποκλειστική ή όχι) προβολή τους. Αν δεν έχεις προλάβει να ενημερωθείς σχετικά, το No Time to Die (ο νέος Τζέιμς Μποντ) δεν θα πάει τελικά απευθείας στο streaming, όπως συζητιόταν. Θα κάνει το πατροπαράδοτο πέρασμά του από τις κινηματογραφικές αίθουσες, καθότι η MGM ζήτησε 600 εκατομμύρια δολάρια από τις πλατφόρμες για την αποκλειστική προβολή του, οπότε τόσο το Netflix όσο και η Apple TV που το διεκδικούσαν πισωπάτησαν.
Και μπορεί αυτό να είναι μια μικρή νίκη για τις κινηματογραφικές αίθουσες (η εταιρεία παραγωγής λέει ότι θα αναβάλλει την πρεμιέρα για τον Απρίλιο του ’21, ελπίζοντας πως μέχρι τότε θα έχουμε απαλλαγεί από τον εφιάλτη της πανδημίας) δεν είναι όμως και το τέλος του πολέμου.
Η ίδια συζήτηση φαίνεται εξαιρετικά πιθανό να γίνει για ένα άλλο, πολυαναμενόμενο μπλοκμπάστερ σε πέντε-δέκα-είκοσι μήνες από σήμερα, και τα 600 εκατομμύρια δολάρια να μην είναι τότε απαγορευτικό ποσό για τις πλατφόρμες, που βλέπουν τους συνδρομητές τους να αυξάνονται εν μέσω δεύτερου κύματος πανδημίας –κι ας απογοητεύτηκαν λιγάκι το καλοκαίρι, που η κάμψη της καμπύλης τούς μείωσε λιγάκι τα νούμερα νέων εγγραφών και τους έκανε να φανούν κοράκια εκδίδοντας ανακοινώσεις για την αύξηση των τιμών τους επειδή το τρίτο τρίμηνο του 2020 δεν ήταν τόσο θανατερό επικερδές όσο τα δύο πρώτα.
Δεν είναι, όμως, μόνο η πανδημία και οι συνέπειές της που οδηγούν όλο και περισσότερους ανθρώπους να βλέπουν ταινίες σχεδόν αποκλειστικά από τον καναπέ τους. Ήταν και πριν, και θα είναι και μετά από αυτήν, η αύξηση των ταχυτήτων του ίντερνετ σε συνδυασμό με μια ολοένα αυξανόμενη τάση προς την εσωστρέφεια που έγινε μέσα σε μια δεκαετία από αστειάκι του ίντερνετ τρόπος ζωής για μία τουλάχιστον γενιά· τους gen Z-ers, που γεννήθηκαν λίγο πριν ή λίγο μετά το 2000, και δεν πρόλαβαν ζωή χωρίς ίντερνετ.
Δεν μπορεί, βέβαια, κανείς γράφοντας όλες αυτές τις γραμμές να μην χαμογελάσει λιγάκι στη σκέψη πως επιβεβαιωμένα, παρόμοια πράγματα γράφονταν όταν τα σπίτια μας απέκτησαν τηλεοράσεις, κι ακόμα περισσότερο όταν αυτές οι τηλεοράσεις απέκτησαν κανάλια ιδιωτικά που μπορούσαν να εκπέμπουν 24 ώρες το 24ωρο.
Οι κινηματογράφοι ως χώροι συνύπαρξης, συνάντησης και κοινωνικής συναναστροφής δεν πέθαναν τότε, γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι είμαστε όντως πλάσματα κοινωνικά, και μάλλον δεν θα πεθάνουν και τώρα, ακριβώς για τον ίδιο λόγο. Απλώς μάλλον θα στηρίζονται όλο και περισσότερο στους κοινωνικότερους (και ρομαντικότερους) εξ ημών. Και, σε ό,τι αφορά την περίπτωση της Ελλάδας, στην ύπαρξη των θερινών. Γιατί ό,τι και να κάνεις, σε όσες συνδρομητικές πλατφόρμες και αν γραφτείς, γιγαντοοθόνη στον κήπο σου μάλλον δεν θα μπορείς να στήσεις. Και αν το κάνεις, θα χρειαστεί να περιμένεις καιρό ώσπου να μεγαλώσουν τα γιασεμιά.
Δεν φταίει μόνο ο κορωνοϊός, ας μην γελιόμαστε. Από τη στιγμή που το ίντερνετ έφερε την επανάσταση μαζί με όλες τις ταινίες του κόσμου στις οθόνες του σπιτιού μας, ήδη οι ρομαντικότεροι εξ ημών άρχισαν να φοβούνται για το μέλλον του κινηματογράφου. Του κινηματογράφου ως χώρου συνάντησης, συνύπαρξης και κοινωνικής συναναστροφής, όχι του κινηματογράφου ως τέχνης ή ως βιομηχανίας.
Κι αυτό γιατί η συζήτηση δεν κινείται πια γύρω από τα ηθικά διλήμματα του παράνομου downloading, που σήμαινε απώλεια κερδών για τον κινηματογράφο ως βιομηχανία. Το Netflix και οι λοιπές πλατφόρμες streaming ήρθαν και το έλυσαν αυτό το πρόβλημα. Δεν είσαι πια ανήθικος αν προτιμάς να βλέπεις ταινίες ξαπλωτός στον καναπέ σου από το να πηγαίνεις σινεμά. Δεν σκοτώνεις την τέχνη που αγαπάς.
Για την ακρίβεια, όπως δείχνουν πρόσφατα παραδείγματα σαν τη νέα ταινία του Τζέιμς Μποντ, οι πλατφόρμες πληρώνουν και μάλιστα αδρά τα στούντιο παραγωγής διεκδικώντας την (αποκλειστική ή όχι) προβολή τους. Αν δεν έχεις προλάβει να ενημερωθείς σχετικά, το No Time to Die (ο νέος Τζέιμς Μποντ) δεν θα πάει τελικά απευθείας στο streaming, όπως συζητιόταν. Θα κάνει το πατροπαράδοτο πέρασμά του από τις κινηματογραφικές αίθουσες, καθότι η MGM ζήτησε 600 εκατομμύρια δολάρια από τις πλατφόρμες για την αποκλειστική προβολή του, οπότε τόσο το Netflix όσο και η Apple TV που το διεκδικούσαν πισωπάτησαν.
Και μπορεί αυτό να είναι μια μικρή νίκη για τις κινηματογραφικές αίθουσες (η εταιρεία παραγωγής λέει ότι θα αναβάλλει την πρεμιέρα για τον Απρίλιο του ’21, ελπίζοντας πως μέχρι τότε θα έχουμε απαλλαγεί από τον εφιάλτη της πανδημίας) δεν είναι όμως και το τέλος του πολέμου.
Η ίδια συζήτηση φαίνεται εξαιρετικά πιθανό να γίνει για ένα άλλο, πολυαναμενόμενο μπλοκμπάστερ σε πέντε-δέκα-είκοσι μήνες από σήμερα, και τα 600 εκατομμύρια δολάρια να μην είναι τότε απαγορευτικό ποσό για τις πλατφόρμες, που βλέπουν τους συνδρομητές τους να αυξάνονται εν μέσω δεύτερου κύματος πανδημίας –κι ας απογοητεύτηκαν λιγάκι το καλοκαίρι, που η κάμψη της καμπύλης τούς μείωσε λιγάκι τα νούμερα νέων εγγραφών και τους έκανε να φανούν κοράκια εκδίδοντας ανακοινώσεις για την αύξηση των τιμών τους επειδή το τρίτο τρίμηνο του 2020 δεν ήταν τόσο θανατερό επικερδές όσο τα δύο πρώτα.
Δεν είναι, όμως, μόνο η πανδημία και οι συνέπειές της που οδηγούν όλο και περισσότερους ανθρώπους να βλέπουν ταινίες σχεδόν αποκλειστικά από τον καναπέ τους. Ήταν και πριν, και θα είναι και μετά από αυτήν, η αύξηση των ταχυτήτων του ίντερνετ σε συνδυασμό με μια ολοένα αυξανόμενη τάση προς την εσωστρέφεια που έγινε μέσα σε μια δεκαετία από αστειάκι του ίντερνετ τρόπος ζωής για μία τουλάχιστον γενιά· τους gen Z-ers, που γεννήθηκαν λίγο πριν ή λίγο μετά το 2000, και δεν πρόλαβαν ζωή χωρίς ίντερνετ.
Δεν μπορεί, βέβαια, κανείς γράφοντας όλες αυτές τις γραμμές να μην χαμογελάσει λιγάκι στη σκέψη πως επιβεβαιωμένα, παρόμοια πράγματα γράφονταν όταν τα σπίτια μας απέκτησαν τηλεοράσεις, κι ακόμα περισσότερο όταν αυτές οι τηλεοράσεις απέκτησαν κανάλια ιδιωτικά που μπορούσαν να εκπέμπουν 24 ώρες το 24ωρο.
Οι κινηματογράφοι ως χώροι συνύπαρξης, συνάντησης και κοινωνικής συναναστροφής δεν πέθαναν τότε, γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι είμαστε όντως πλάσματα κοινωνικά, και μάλλον δεν θα πεθάνουν και τώρα, ακριβώς για τον ίδιο λόγο. Απλώς μάλλον θα στηρίζονται όλο και περισσότερο στους κοινωνικότερους (και ρομαντικότερους) εξ ημών. Και, σε ό,τι αφορά την περίπτωση της Ελλάδας, στην ύπαρξη των θερινών. Γιατί ό,τι και να κάνεις, σε όσες συνδρομητικές πλατφόρμες και αν γραφτείς, γιγαντοοθόνη στον κήπο σου μάλλον δεν θα μπορείς να στήσεις. Και αν το κάνεις, θα χρειαστεί να περιμένεις καιρό ώσπου να μεγαλώσουν τα γιασεμιά.
