Alter Ego: Μυθιστόρημα δύο ταχυτήτων
Ο Βασίλης Καραγιώργος γράφει ένα μυθιστόρημα δύο παράλληλων αφηγήσεων, και δύο ταχυτήτων που δεν καταφέρνει τελικά να "μαγνητίσει" τον αναγνώστη.
Ένα πρωτόλειο το κρίνεις με βάση την αξία του, συγκρινόμενο ισότιμα με τα άλλα έργα ή με βάση την προσπάθεια του συγγραφέα να ξεμυτίσει στη λογοτεχνική σκακιέρα; Στην πρώτη περίπτωση λειτουργείς ως αναγνώστης που δεν σε ενδιαφέρει τίποτα άλλο παρά μόνο πόσο καλό ανάγνωσμα, ποιοτικό και τερπνό, είναι αυτό το βιβλίο, ενώ στη δεύτερη υπολογίζεις και μια δυνητική εξέλιξη του δημιουργού, που ίσως αποφέρει καλύτερα αποτελέσματα στο μέλλον.
Ο Καραγιώργος υποβάλλει στη σκέψη τα παραπάνω ερωτήματα, καθώς το πρώτο του βιβλίο εμφανίζει τις ατέλειες και τα λάθη του πρωτόπειρου συγγραφέα, αλλά παράλληλα δείχνει ότι μπορεί μελλοντικά να γράψει τιθασεύοντας τις ιδέες του σε πιο οικονομημένους δρόμους γραφής. Κι αυτό όχι γιατί το έργο δεν προκαλεί μια πρώτη, ικανοποιητική έως ένα βαθμό ηδονή, αλλά γιατί δείχνει ότι κινείται με δύο ταχύτητες.
Από τη μία, μια ιδέα ενός συγγραφέα που δεν εμφανίζεται ποτέ, επικοινωνεί μόνο με ηλεκτρονικά μηνύματα, ακόμα και με τον εκδότη του, και κάνει επιτυχία, συντονίζεται με την περίεργη εμφάνιση ενός ιδρύματος τεχνών και γραμμάτων στη Φλωρεντία, συνδεδεμένο με το όνομα ενός παράξενου αυτόχειρα φιλοσόφου.
Η ιδέα χτίστηκε, αν μπορώ να κρίνω από το κείμενο, με σχεδιασμό και με πλάνο, ώστε οι δύο παράλληλες αφηγήσεις να διασταυρώνονται όσο και όπου πρέπει. Κι αυτό γιατί η κύρια αφήγηση που εστιάζει στη ζωή του Βασίλη, εκδότη του περιώνυμου Γραμματικού, και αναφέρεται στα διλήμματά του για το πώς μπορεί να εκδώσει ένα άλλο ανώνυμο κείμενο, που αποδίδεται στον Γραμματικό αλλά μάλλον δεν είναι, εναλλάσσεται με κεφάλαια που αποδίδονται στην Αριάδνη, σύζυγο του Βασίλη, η οποία ανάγεται σε αφηγήτρια στο παραπάνω μυθιστόρημα.
Για να μη σας μπερδέψω, το ένα κεφάλαιο είναι η πραγματικότητα και το άλλο μια παράλληλη μυθοπλασία που εφάπτεται και εν πολλοίς διπλασιάζει, προεκτείνει και εξηγεί την πρώτη. Η ιδέα αντέχει και εξελίσσεται δημιουργικά, καθώς ο αναγνώστης δεν είναι σίγουρος τι είναι πραγματικό και τι πλαστό. Όσα εμφανίζονται εναλλακτικά είναι μαζί και προϊόν φαντασίας του ανώνυμου συγγραφέα και προϊόν έμπνευσης του επώνυμου Καραγιώργου.
Η δεύτερη ταχύτητα κινείται αντίστροφα και φρενάρει τη δυναμική της πρώτης. Αφορά τον τρόπο χειρισμού της υπόθεσης, και κυρίως την εντοπίζω στην αφήγηση που διατηρεί την περιγραφική της υφή, όπως συμβαίνει σε πολλά έργα στη σημερινή εποχή της αβαθούς γραφής. Ακόμα περισσότερο, η οικονομία των διαλόγων οι οποίοι είναι συντακτικά άρτιοι, χωρίς τη δύναμη του προφορικού λόγου, χωρίς την ελλειπτικότητα που θα τους έκανε πιο φυσικούς, χωρίς την πύκνωση του πλάγιου λόγου, ο οποίος σε συνδυασμό με τον ευθύ αλλά και με τον εσωτερικό μονόλογο, θα έκανε πιο γρήγορη την εξέλιξη αλλά και θα εστίαζε στο εσωτερικό σκηνικό των χαρακτήρων.
Το ζητούμενο συχνά δεν είναι η δράση αλλά ο τρόπος που οι άνθρωποι, τα μυθοπλαστικά εν προκειμένω πρόσωπα, ενεργούν και σκέφτονται μέσα στη δράση. Αυτή η πρωτολειακή αδεξιότητα καθιστά και το μυστήριο που πλανάται σε όλο το έργο αφλεγές, αφού το φορτώνει με ελιγμούς και περιγραφές, με αφηγηματικά και διαλογικά μέρη τα οποία μένουν στα ρηχά και έτσι βαλτώνουν και τα άλλα μέρη που θα σήκωναν το αφηγηματικό βάρος και θα οδηγούσαν τον αναγνώστη σε ένα πιο ‘ψαγμένο’ αφηγηματικό βάθος.
Αυτή η διπλή κίνηση των πεταλιών, μια μπροστά και μια πίσω, κάνει ασύμπτωτη την πρόθεση να γραφεί ένα υπαρξιακό και αυτοαναφορικό μυθιστόρημα, που να αναφέρεται στις “άγνωστες πτυχές της λογοτεχνικής δημιουργίας” και στις συνέπειες από ένα “λογοτεχνικό alter ego” (τα παραθέματα από το οπισθόφυλλο του βιβλίου), με την εφαρμογή της που μετατρέπει το όλο εγχείρημα σε μια μηχανή μυστηρίου και αποκαλύψεων.
Μ’ αρέσει που συνομίλησα με αυτό το έργο και γι’ αυτό θα περιμένω στο επόμενο βιβλίο του ο Καραγιώργος να μάθει από τα λάθη του (κάπως έτσι δεν το λένε;) και να βρει τον ρυθμό του.
Ο blogger Πατριάρχης Φώτιος
Βασίλης Καραγιώργος, “Alter ego”, εκδόσεις Μεταίχμιο, 2012, σελ. 502, τιμή: 17,70€
Ο Καραγιώργος υποβάλλει στη σκέψη τα παραπάνω ερωτήματα, καθώς το πρώτο του βιβλίο εμφανίζει τις ατέλειες και τα λάθη του πρωτόπειρου συγγραφέα, αλλά παράλληλα δείχνει ότι μπορεί μελλοντικά να γράψει τιθασεύοντας τις ιδέες του σε πιο οικονομημένους δρόμους γραφής. Κι αυτό όχι γιατί το έργο δεν προκαλεί μια πρώτη, ικανοποιητική έως ένα βαθμό ηδονή, αλλά γιατί δείχνει ότι κινείται με δύο ταχύτητες.
Από τη μία, μια ιδέα ενός συγγραφέα που δεν εμφανίζεται ποτέ, επικοινωνεί μόνο με ηλεκτρονικά μηνύματα, ακόμα και με τον εκδότη του, και κάνει επιτυχία, συντονίζεται με την περίεργη εμφάνιση ενός ιδρύματος τεχνών και γραμμάτων στη Φλωρεντία, συνδεδεμένο με το όνομα ενός παράξενου αυτόχειρα φιλοσόφου.
Η ιδέα χτίστηκε, αν μπορώ να κρίνω από το κείμενο, με σχεδιασμό και με πλάνο, ώστε οι δύο παράλληλες αφηγήσεις να διασταυρώνονται όσο και όπου πρέπει. Κι αυτό γιατί η κύρια αφήγηση που εστιάζει στη ζωή του Βασίλη, εκδότη του περιώνυμου Γραμματικού, και αναφέρεται στα διλήμματά του για το πώς μπορεί να εκδώσει ένα άλλο ανώνυμο κείμενο, που αποδίδεται στον Γραμματικό αλλά μάλλον δεν είναι, εναλλάσσεται με κεφάλαια που αποδίδονται στην Αριάδνη, σύζυγο του Βασίλη, η οποία ανάγεται σε αφηγήτρια στο παραπάνω μυθιστόρημα.
Για να μη σας μπερδέψω, το ένα κεφάλαιο είναι η πραγματικότητα και το άλλο μια παράλληλη μυθοπλασία που εφάπτεται και εν πολλοίς διπλασιάζει, προεκτείνει και εξηγεί την πρώτη. Η ιδέα αντέχει και εξελίσσεται δημιουργικά, καθώς ο αναγνώστης δεν είναι σίγουρος τι είναι πραγματικό και τι πλαστό. Όσα εμφανίζονται εναλλακτικά είναι μαζί και προϊόν φαντασίας του ανώνυμου συγγραφέα και προϊόν έμπνευσης του επώνυμου Καραγιώργου. Η δεύτερη ταχύτητα κινείται αντίστροφα και φρενάρει τη δυναμική της πρώτης. Αφορά τον τρόπο χειρισμού της υπόθεσης, και κυρίως την εντοπίζω στην αφήγηση που διατηρεί την περιγραφική της υφή, όπως συμβαίνει σε πολλά έργα στη σημερινή εποχή της αβαθούς γραφής. Ακόμα περισσότερο, η οικονομία των διαλόγων οι οποίοι είναι συντακτικά άρτιοι, χωρίς τη δύναμη του προφορικού λόγου, χωρίς την ελλειπτικότητα που θα τους έκανε πιο φυσικούς, χωρίς την πύκνωση του πλάγιου λόγου, ο οποίος σε συνδυασμό με τον ευθύ αλλά και με τον εσωτερικό μονόλογο, θα έκανε πιο γρήγορη την εξέλιξη αλλά και θα εστίαζε στο εσωτερικό σκηνικό των χαρακτήρων.
Το ζητούμενο συχνά δεν είναι η δράση αλλά ο τρόπος που οι άνθρωποι, τα μυθοπλαστικά εν προκειμένω πρόσωπα, ενεργούν και σκέφτονται μέσα στη δράση. Αυτή η πρωτολειακή αδεξιότητα καθιστά και το μυστήριο που πλανάται σε όλο το έργο αφλεγές, αφού το φορτώνει με ελιγμούς και περιγραφές, με αφηγηματικά και διαλογικά μέρη τα οποία μένουν στα ρηχά και έτσι βαλτώνουν και τα άλλα μέρη που θα σήκωναν το αφηγηματικό βάρος και θα οδηγούσαν τον αναγνώστη σε ένα πιο ‘ψαγμένο’ αφηγηματικό βάθος.
Αυτή η διπλή κίνηση των πεταλιών, μια μπροστά και μια πίσω, κάνει ασύμπτωτη την πρόθεση να γραφεί ένα υπαρξιακό και αυτοαναφορικό μυθιστόρημα, που να αναφέρεται στις “άγνωστες πτυχές της λογοτεχνικής δημιουργίας” και στις συνέπειες από ένα “λογοτεχνικό alter ego” (τα παραθέματα από το οπισθόφυλλο του βιβλίου), με την εφαρμογή της που μετατρέπει το όλο εγχείρημα σε μια μηχανή μυστηρίου και αποκαλύψεων.
Μ’ αρέσει που συνομίλησα με αυτό το έργο και γι’ αυτό θα περιμένω στο επόμενο βιβλίο του ο Καραγιώργος να μάθει από τα λάθη του (κάπως έτσι δεν το λένε;) και να βρει τον ρυθμό του.
Ο blogger Πατριάρχης Φώτιος
Βασίλης Καραγιώργος, “Alter ego”, εκδόσεις Μεταίχμιο, 2012, σελ. 502, τιμή: 17,70€
