Στον Λάζλο Κρασναχορκάι το Νόμπελ Λογοτεχνίας για το 2025

Ήταν δίκαιο, έγινε επιτέλους πράξη, και οι βιβλιοφιλικές ομάδες στα social media πανηγυρίζουν εδώ και λίγη ώρα. Η Σουηδική Ακαδημία απένειμε το Νόμπελ Λογοτεχνίας στον Λάζλο Κρασναχορκάι, αναγνωρίζοντάς τον «για το ισχυρό, οραματικό του έργο που, εν μέρω αποκαλυπτικής φρίκης, επιβεβαιώνει τη δύναμη της τέχνης». Ο Κρασναχορκάι, γεννημένος το 1954 στην πόλη Gyula της Ουγγαρίας, είναι γνωστός για το πυκνό, σχεδόν υπνωτιστικό του ύφος και τις ατελείωτες, αριστουργηματικές προτάσεις που ξετυλίγονται σαν ποταμός συνείδησης.

Το έργο και το ύφος του

Από το πρώτο του μυθιστόρημα, το Τανγκό του Σατανά (1985) που μεταφέρθηκε αργότερα στον κινηματογράφο από τον Béla Tarr στο επτάωρο κινηματογραφικό αριστούργημα Santanango, μέχρι τη Μελαγχολία της Αντίστασης και την Επιστροφή του βαρόνου Βένκχαϊμ, το έργο του Κρασναχορκάι εξερευνά το παράλογο, το υπαρξιακό, το τέλος του κόσμου όπως το ξέρουμε. Οι ήρωές του κινούνται σε πλαίσια μετα-αποκαλυπτικά, αναζητώντας μια σπίθα νοήματος μέσα στο χάος.

Η γραφή του, με φράσεις που συχνά εκτείνονται για σελίδες ολόκληρες, απαιτεί συγκέντρωση, αλλά προσφέρει κάτι σπάνιο: Μια λογοτεχνική εμπειρία που μοιάζει με κατάδυση στο ασυνείδητο. Ο ίδιος έχει δηλώσει ότι εμπνέεται από τον Κάφκα και τον Μπέρνχαρντ, ενώ τα ταξίδια του στην Κίνα και τη Μογγολία επηρέασαν βαθιά το πνευματικό του βλέμμα.

Η επιλογή του για το φετινό Νόμπελ είναι και ένα μήνυμα: ότι η «δύσκολη», απαιτητική γραφή όχι μόνο δεν έχει εκλείψει, αλλά εξακολουθεί να συγκινεί και να προκαλεί. Σε μια εποχή που η λογοτεχνία συχνά αναζητά την ευκολία, ο Κρασναχορκάι υπενθυμίζει πως το βάθος, η εμμονή και η επιμονή στο αληθινό έχουν ακόμη λόγο ύπαρξης.

Για την Ουγγαρία, η βράβευση αυτή είναι διπλά σημαντική: Έρχεται είκοσι τρία χρόνια μετά τον Imre Kertész που βραβεύτηκε το 2002 από την Σουηδική Ακαδημία «για το έργο του που υπερασπίζεται την εύθραυστη εμπειρία του ατόμου απέναντι στη βαρβαρότητα της ιστορίας».

Δεν έχεις διαβάσει Κρασναχορκάι; Από πού να ξεκινήσεις

Αν θέλεις να γνωρίσεις τον κόσμο του Λάζλο (σκέτο, για τους φίλους, και επειδή το Κρασναχορκάι είναι δύσκολο) ξεκίνα από το Πόλεμος και Πόλεμος, ένα φιλοσοφικό έπος για τη ματαιότητα της ύπαρξης και την ανάγκη να αφήσουμε πίσω μας κάτι αληθινό. Εξίσου υποβλητική είναι Η Μελαγχολία της Αντίστασης, μια αλληγορία για την κοινωνική παρακμή και την απειλή του ολοκληρωτισμού που μοιάζει πιο επίκαιρη από ποτέ. Κι αν θέλεις κάτι πιο πειραματικό, το Herscht 07769 προσφέρει μια πιο σύγχρονη, σχεδόν μουσική ανάγνωση της παρακμής και του παραλόγου που τόσο καλά ξέρει να αποτυπώνει ο Κρασναχορκάι. Και τα τρία κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Πόλις –δες εδώ όλα τα βιβλία του που έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά μέχρι στιγμής. Το βέβαιο είναι πως θα ακολουθήσουν κι άλλα.