Η αυτοκράτειρα: Βέβηλο πολιτικό μυθιστόρημα
Αναμειγνύοντας το αισθησιακό με το πολιτικό, ο Δούκας Καπάνταης μας παραδίδει ένα μυθιστόρημα που θέτει ερωτήματα χωρίς να δίνει απαντήσεις.
Δυο βασικά χαρακτηριστικά συναντά ο αναγνώστης που μπαίνει στο βιβλίο του Δούκα Καπάνταη. Αφενός τη «Νέα γη», έναν ουτοπικό κόσμο που δεν εφάπτεται της γήινης πραγματικότητας, ο οποίος εμφανώς διαμορφώνεται σε μια δική του οριοθέτηση. Φυσικά, θυμίζει πολύ τον Μεσαίωνα με τα παλάτια, τους αυτοκράτορες και τις αυτοκράτειρες, τις μηχανορραφίες και τους ακολούθους, τις ποινές και την ελέω Θεού διακυβέρνηση. Συνάμα όμως στο πλαίσιο της επιστημονικής φαντασίας, με κρυστάλλους παρακολούθησης και άλλα μελλοντολογικά μέσα, ο χρόνος εξαϋλώνεται και ο χώρος αναιρείται στην προσπάθεια του συγγραφέα να δώσει ανιστορικές διαστάσεις στο έργο του.
Αφετέρου, ο σεξουαλικός σαδ(ομαδοχ)ισμός απλώνεται σε όλο το έργο παραπέμποντας σε μια νέα αντίληψη της ηδονής, μακριά από τη μικροαστική νοοτροπία της «Παλαιάς Γης». Μάλιστα σε δυο-τρεις σελίδες δίνεται δοκιμιακά η θεωρία περί πορνογραφίας, όπως εκλαμβανόταν στην προηγούμενη πραγματικότητα. Εκεί θεωρούνταν μομφή, οι πορνογράφοι συγγραφείς κατώτεροι των άλλων, η λογοτεχνία με σεξουαλικές σκηνές ονομαζόταν υποκριτικά “ερωτική” κ.ο.κ. (134-137). Ο Καπάνταης έχει σκοπό να αναδείξει το ερωτογραφικό ως ανατροπή και να το αναγάγει ως φυσιολογική στάση σε μια πιο εξελιγμένη μορφή κοινωνίας, η οποία παραδόξως (;) έχει χαρακτηριστικά μεσαίωνα.
Το βιβλίο θέτει ορισμένα ερωτήματα, που ίσως δεν απαντάει το ίδιο αλλά αφήνει το ερέθισμα στον αναγνώστη να τα απαντήσει μόνος του: υπάρχει ηθική βάση στη λογοτεχνία ή αυτή είναι ένας κόσμος με τη δική της ηθική; Η κοινωνία του μέλλοντος μπορεί να είναι πιο απελευθερωμένη ή αυτή η απελευθέρωση είναι μια νέα τυραννία; (“Ίσως το φως θάναι μια νέα τυραννία”, «Τα Παράθυρα» του Κ.Π. Καβάφη). Ο σαδομαζοχισμός είναι παιχνίδι, τιμωρία, απόλαυση, ανατροπή, αντίσταση; Πώς προχωρά ο άνθρωπος ως προς το σώμα του και πώς αναθεωρεί τη σεξουαλικότητά του;
Αν υπάρχει απάντηση στο βασικό ερώτημα περί του σκοπού μιας τέτοιας μυθοπλασίας, αυτή μπορεί να καταξιώσει το όλο εγχείρημα. Πρόκειται για μια μείξη του αισθησιακού με το πολιτικό, αφού ο αφηγητής, πιστός ακόλουθος του αυτοκράτορα Βαρθολομαίου και μυστικοσύμβουλός του, βρίσκεται σε δύσκολη θέση, καθώς τώρα ο “ανθρώπινος εμετός”, όπως τον αποκαλεί, είναι ο άνθρωπος που σφετερίστηκε τον θρόνο. Η εκτενής αφήγηση σεξουαλικών παρεκτροπών είναι στην ουσία μια προσπάθεια υποκατάστασης και υπεκφυγής. Αντί να εξηγήσει το πολιτικό σκηνικό και τον ρόλο του μέσα σ’ αυτό, καθυστερεί σκόπιμα, κωλυσιεργεί με κάθε τρόπο και επιχειρεί να αποφύγει την ουσία των πραγμάτων, μεταφέροντας την προσοχή μας στο δελεαστικό αλλά ουδόλως ουσιώδες θέμα της ακολασίας που έχει εγκαθιδρυθεί.
Αν ξαναδιάβαζα το έργο με αυτό το πρίσμα, θα αναζητούσα ανάμεσα στις λέξεις και τις πορνογραφικές σκηνές, το πολιτικό που σκεπάζεται με σιωπή και με παρεκβάσεις.
Ο blogger Πατριάρχης Φώτιος
Δούκας Καπάνταης, “Η αυτοκράτειρα”, εκδόσεις Νεφέλη, 2012, σελ. 285, τιμή: 14,80€
Αφετέρου, ο σεξουαλικός σαδ(ομαδοχ)ισμός απλώνεται σε όλο το έργο παραπέμποντας σε μια νέα αντίληψη της ηδονής, μακριά από τη μικροαστική νοοτροπία της «Παλαιάς Γης». Μάλιστα σε δυο-τρεις σελίδες δίνεται δοκιμιακά η θεωρία περί πορνογραφίας, όπως εκλαμβανόταν στην προηγούμενη πραγματικότητα. Εκεί θεωρούνταν μομφή, οι πορνογράφοι συγγραφείς κατώτεροι των άλλων, η λογοτεχνία με σεξουαλικές σκηνές ονομαζόταν υποκριτικά “ερωτική” κ.ο.κ. (134-137). Ο Καπάνταης έχει σκοπό να αναδείξει το ερωτογραφικό ως ανατροπή και να το αναγάγει ως φυσιολογική στάση σε μια πιο εξελιγμένη μορφή κοινωνίας, η οποία παραδόξως (;) έχει χαρακτηριστικά μεσαίωνα.
Το βιβλίο θέτει ορισμένα ερωτήματα, που ίσως δεν απαντάει το ίδιο αλλά αφήνει το ερέθισμα στον αναγνώστη να τα απαντήσει μόνος του: υπάρχει ηθική βάση στη λογοτεχνία ή αυτή είναι ένας κόσμος με τη δική της ηθική; Η κοινωνία του μέλλοντος μπορεί να είναι πιο απελευθερωμένη ή αυτή η απελευθέρωση είναι μια νέα τυραννία; (“Ίσως το φως θάναι μια νέα τυραννία”, «Τα Παράθυρα» του Κ.Π. Καβάφη). Ο σαδομαζοχισμός είναι παιχνίδι, τιμωρία, απόλαυση, ανατροπή, αντίσταση; Πώς προχωρά ο άνθρωπος ως προς το σώμα του και πώς αναθεωρεί τη σεξουαλικότητά του; Αν υπάρχει απάντηση στο βασικό ερώτημα περί του σκοπού μιας τέτοιας μυθοπλασίας, αυτή μπορεί να καταξιώσει το όλο εγχείρημα. Πρόκειται για μια μείξη του αισθησιακού με το πολιτικό, αφού ο αφηγητής, πιστός ακόλουθος του αυτοκράτορα Βαρθολομαίου και μυστικοσύμβουλός του, βρίσκεται σε δύσκολη θέση, καθώς τώρα ο “ανθρώπινος εμετός”, όπως τον αποκαλεί, είναι ο άνθρωπος που σφετερίστηκε τον θρόνο. Η εκτενής αφήγηση σεξουαλικών παρεκτροπών είναι στην ουσία μια προσπάθεια υποκατάστασης και υπεκφυγής. Αντί να εξηγήσει το πολιτικό σκηνικό και τον ρόλο του μέσα σ’ αυτό, καθυστερεί σκόπιμα, κωλυσιεργεί με κάθε τρόπο και επιχειρεί να αποφύγει την ουσία των πραγμάτων, μεταφέροντας την προσοχή μας στο δελεαστικό αλλά ουδόλως ουσιώδες θέμα της ακολασίας που έχει εγκαθιδρυθεί.
Αν ξαναδιάβαζα το έργο με αυτό το πρίσμα, θα αναζητούσα ανάμεσα στις λέξεις και τις πορνογραφικές σκηνές, το πολιτικό που σκεπάζεται με σιωπή και με παρεκβάσεις.
Ο blogger Πατριάρχης Φώτιος
Δούκας Καπάνταης, “Η αυτοκράτειρα”, εκδόσεις Νεφέλη, 2012, σελ. 285, τιμή: 14,80€
