5 βιβλία Ουκρανών συγγραφέων που αξίζει να διαβάσεις

Ένας καλός τρόπος να γνωρίσεις μία χώρα είναι να ξεκινήσεις από τη λογοτεχνία της. Κι αυτά είναι πέντε εξαιρετικά βιβλία… από την Ουκρανία με αγάπη.
5 βιβλία Ουκρανών συγγραφέων που αξίζει να διαβάσεις
της Ηρώς Κουνάδη

Ο Γκόγκολ ήταν Ουκρανός. Ο Μπουλγκάκοφ ήταν Ρώσος, αλλά είχε γεννηθεί στο Κίεβο, και γι’ αυτό τον βρίσκεις μερικές φορές στο τμήμα Ουκρανικής Λογοτεχνίας σε κάποια βιβλιοπωλεία της Ελλάδας. Όπως έλεγαν προ ημερών στον Guardian καλλιτέχνες και άνθρωποι της τέχνης, τον καιρό εκείνο η Δύση δεν ασχολιόταν: Όλοι αυτοί εκεί της ρώσικης αυτοκρατορίας και μετά της ΕΣΣΔ ήταν «Ρώσοι», κι αν αυτό δεν σε πειράζει σκέψου ότι σε αντιστοιχία ο Ρήγας Φεραίος ήταν Οθωμανός.

Για τις ανάγκες του παρόντος κειμένου, θα αποφύγουμε τεχνηέντως τον καιρό της ρωσικής αυτοκρατορίας, και θα σου συστήσουμε συγγραφείς που κανείς πια, όσο τεμπέλης και αν είναι, δεν μπορεί να αποκαλέσει «Ρώσους». Κι αυτά είναι μερικά από τα καλύτερα βιβλία τους, για να γνωρίσεις την Ουκρανία μέσα από τη λογοτεχνία της.

Ο τελευταίος έρωτας ενός Ουκρανού Προέδρου του Αντρέι Κούρκοφ
Εκδόσεις Καστανιώτη 

Γραμμένο σε πρώτο ενικό σαν ημερολόγιο, το επικό μυθιστόρημα του δημοφιλέστερου συγγραφέα της Ουκρανίας κάνει μπρος-πίσω σε τρεις χρονικές περιόδους: Την σοβιετική εποχή της Ουκρανίας από τα τέλη των 70s μέχρι τη διάλυση της ΕΣΣΔ, την δεκαετία του 2000, και το 2015. Μέσα από τα μάτια του ανθρώπου που έγινε το 2015 ο Πρόεδρος της Ουκρανίας (όχι, δεν είναι ο Ζελένσκι, το βιβλίο γράφτηκε το 2004) βλέπουμε, σε ιστορικό ενεστώτα, όλα αυτά που διαμόρφωσαν τις πολύπλοκες σχέσεις της Ουκρανίας τόσο με τη Ρωσία όσο και με τη Δύση. Μπριόζικο και ανάλαφρο, αλλά ταυτόχρονα μεγαλειώδες, απλώνεται σε 650 σελίδες που κυλάνε σαν νεράκι.

Έχει και στοιχεία αστυνομικού θρίλερ, που όμως δεν είναι ο κορμός της ιστορίας, όπως θα πίστευες διαβάζοντας το οπισθόφυλλο, το οποίο λέει τα εξής: «Ένας άνθρωπος πληρώνει την άνοδό του στην κορυφή της εξουσίας με την καρδιά του, κυριολεκτικά και μεταφορικά.

»Ο έφηβος της σοβιετικής περιόδου εξελίσσεται σε ένα καλά δικτυωμένο νεαρό πολίτη της μετασοβιετικής Ουκρανίας, για να βρεθεί στο ανώτατο αξίωμα της χώρας του. Μεταξύ των ποικίλων προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο πρόεδρος, κυρίαρχη θέση κατέχει η καρδιά που του έχουν μεταμοσχεύσει. Η λειτουργία της ελέγχεται από ένα μηχανισμό που της έχουν εμφυτεύσει κάποιοι αόρατοι αντίπαλοι∙ η καρδιά του προέδρου μπορεί ανά πάσα στιγμή να πάψει να λειτουργεί. Ποιος όμως κρύβεται πίσω από αυτή την ενέργεια; Ποιος ωφελείται; Πώς θα σωθεί ο πρόεδρος και θα ξαναβρεί την ικανότητα να αγαπά;»

Felix Austria της Σοφία Αντρούκοβιτς
Εκδόσεις World Books 

Κόρη ενός από τους διασημότερους συγγραφείς της Ουκρανίας, του Γιούρι Αντρούκοβιτς, γεννημένη το 1982 αλλά ήδη βραβευμένη με μια πλειάδα ευρωπαϊκών βραβείων, η Σοφία Αντρούκοβιτς γράφει ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα που εκτυλίσσεται στην πόλη όπου γεννήθηκε, τότε που δεν ανήκε ούτε στη Σοβιετική Ένωση, ούτε στη Ρωσική Αυτοκρατορία, αλλά… στη Δύση (δεν ξέρουμε αν κάτι σου θυμίζει) και συγκεκριμένα στην Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, εξ ου και ο τίτλος του.

Η υπόθεση έχει ως εξής: «Βρισκόμαστε σε μια από τις πολιτιστικές πρωτεύουσες της Γαλικίας, μιας επαρχίας της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, γύρω στο 1900. Η καθημερινότητα αυτής της ειρηνικής μεθοριακής πόλης παρουσιάζεται μέσα από τα μάτια μιας νεαρής γυναίκας που εργάζεται ως υπηρέτρια σε μια πλούσια οικογένεια.

»Μέσα από την ιστορία αυτή, εξετάζονται οι αλληλένδετες μοίρες της Στεφανίας και της Αντέλ, της υπηρέτριας και της κυρίας της, οι οποίες συνδέονται με μια σχέση εξάρτησης που δεν έχει καλή κατάληξη. Για τη συγγραφέα, ο μύθος της Felix Austria (Ευτυχισμένη Αυστρία) θυμίζει έναν κόσμο που έχει εξαφανιστεί, μια ανεκτική, ευημερούσα και πολυπολιτισμική κοινωνία. Μια βουτιά στην Κεντρική Ευρώπη της περιόδου πριν από το 1914, όπου μπορεί κανείς να αισθανθεί τις αναταραχές του αιώνα που έρχεται».

Νομίζω την έλεγαν Έστερ της Κάτια Πετρόφσκαγια
Εκδόσεις Καπόν 

Γεννημένη στο Κίεβο το 1970, η Πετρόφσκαγια που σήμερα ζει στη Γερμανία γράφει ένα πολυβραβευμένο, μοντέρνο σπονδυλωτό μυθιστόρημα, που αφηγείται με τρυφερότητα και χιούμορ ένα θέμα σκοτεινό, τη ζωή μιας οικογένειας στην Ανατολική Ευρώπη και τη Ρωσία μέσα στη δίνη των γεγονότων του εικοστού αιώνα, εφορμώντας από την γενοκτονία των Εβραίων του Κιέβου στον Β Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η υπόθεση έχει ως εξής: «Η Κάτια, γεννημένη και μεγαλωμένη στο σοβιετικό Κίεβο, ανακαλύπτει ότι προέρχεται από μια εβραϊκή οικογένεια που είχε τις ρίζες της στη Βιέννη και κατέληξε στη Ρωσία, αφού προηγουμένως έζησε για ένα διάστημα στη Βαρσοβία.

»Μέσα από τις μνήμες των γονιών της, από ταξίδια στα μέρη όπου έζησαν οι πρόγονοί της και από εξονυχιστική έρευνα στα αρχεία επιχειρεί να ανασυνθέσει την οικογενειακή ιστορία, όπως αυτή εξελίχθηκε και διαμορφώθηκε μέσα από τις καταστροφές του 20ού αιώνα. Ψηφίδα-ψηφίδα φιλοτεχνεί τα πορτρέτα άγνωστων συγγενών -ένας επαναστάτης που πήγε με τους μπολσεβίκους, ένας φυσικός που εξαφανίστηκε στις σοβιετικές εκκαθαρίσεις, ένας ήρωας πολέμου, ένας άνεργος που πυροβόλησε έναν Γερμανό διπλωμάτη στη Μόσχα- και, κυρίως, πολλών δασκάλων κωφάλαλων παιδιών που ίδρυσαν ορφανοτροφεία σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις, και γιαγιάδων με ονόματα λουλουδιών, που έχασαν τα λογικά τους. Και ύστερα, όταν οι Γερμανοί μπήκαν στο Κίεβο, μιλάει για τις ιστορίες εκείνων που εξοντώθηκαν στο Μπάμπι Παρ ή αλλού, όπως η προγιαγιά που έμεινε πίσω και τουφεκίστηκε, χωρίς να αφήσει ούτε το όνομά της».

Έρωτας και Τρακτέρ από την Ουκρανία της Μαρίνα Λεβίτσκα
Εκδόσεις Μοντέρνοι Καιροί 

Βρετανίδα ουκρανικής καταγωγής, γεννημένη σε στρατόπεδο προσφύγων αμέσως μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο από γονείς Ουκρανούς που μετανάστευσαν στη συνέχεια στην Αγγλία, η Λεβίτσκα έκανε παγκόσμιο πάταγο με το πρώτο της βιβλίο το 2005, που σκαρφάλωσε αμέσως στις λίστες των best sellers ανά την Ευρώπη, και τιμήθηκε με ένα σωρό λογοτεχνικά βραβεία. Σπαρταριστό και προβοκατόρικο, το βιβλίο αφηγείται την ιστορία δύο αδελφών που προσπαθούν να σαμποτάρουν τον γάμο του πατέρα τους με μια γυναίκα νεότερη από τις ίδιες.

Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου διαβάζουμε τα εξής: «Ο μπαμπάς παντρεύεται… Ξανά! Στα ογδόντα τέσσερα ερωτεύεται τρελά μια τριανταπεντάρα από την Ουκρανία που φοράει πράσινο σατέν σουτιέν. Η αδελφή μου κι εγώ παθαίνουμε συγκοπή γιατί η μητριά μας είναι μικρότερή μας και κούκλα. Δυστυχώς, ο πατέρας μας έχει αποβλακωθεί από τα βυζιά της και δεν εννοεί να παραδεχτεί ότι η πανέμορφη αγαπημένη του τον θέλει για τα λεφτά του, το καλό του γιου της, και την αγγλική υπηκοότητα.

»Η Ουκρανή εξελίσσεται σε περιβόητη αντροτραγανίστρα και μένει έγκυος. Καταφέρνει να κάνει τέσσερις νέους άντρες και τον μπαμπά μας να σέρνονται στα πόδια της για την πατρότητα του μωρού. Όλοι όμως υπολογίζουν χωρίς εμάς, τις κόρες του. Θα του αποδείξουμε ότι τον δουλεύει ψιλό γαζί. Θα διαλύσουμε τον γάμο του πατέρα μας. Θα διώξουμε την Ουκρανή από την Αγγλία. Τι δεν προβλέψαμε; Ότι θα γινόταν ένας γέρος ξεμωραμένος, υποψήφιος συγγραφέας και ανυπόφορα ερωτευμένος. Αυτός είναι τώρα ο μπαμπάς μας».

Χαρούμενοι γυμνοί άνθρωποι της Κατερίνα Μπάμπκινα
Εκδόσεις Βακχικόν

Δημοσιογράφος, σεναριογράφος ταινιών που έφτασαν ως τις Κάννες, ποιήτρια και συγγραφέας, το κορίτσι-θαύμα της Ουκρανίας γεννήθηκε το 1985 και έχει ήδη φτάσει στις μικρές λίστες των βιβλίων της χρονιάς του BBC.

Οι Χαρούμενοι γυμνοί άνθρωποι είναι η πρώτη συλλογή διηγημάτων της που μεταφράζεται στα ελληνικά, μια μικρή αλλά απολαυστική συλλογή ιστοριών με κοινή αναφορά στην ευτυχία ή, ακριβέστερα, στο τι μας συμβαίνει λίγο πριν τη ζήσουμε.

«Πρόκειται για ιστορίες με επίκεντρο διάφορες γενιές Ουκρανών, που έζησαν τη σοβιετική πραγματικότητα αλλά και τη μεταβατική περίοδο που ακολούθησε, που μεγάλωσαν και έγιναν όσο μπόρεσαν δυνατότεροι, όχι εξαιτίας αλλά σε πείσμα όλων όσων τους είχαν συμβεί˙αλλά και το πώς αυτοί οι άνθρωποι ζουν τώρα και αλληλεπιδρούν με τον κόσμο, όπου υπάρχει πόλεμος, αγάπη και μετανάστευση, από το Ανόι στη Νέα Υόρκη, με τους νεκρούς, τους ζωντανούς, τους τυφλούς και τους ανίδεους. Και το πιο σημαντικό: οι ιστορίες πραγματεύονται το πώς μπορείς να είσαι ευτυχισμένος ανάμεσα όλα αυτά» διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο του βιβλίου.

Μπείτε στη συζήτηση

σχόλια

v