Γράμματα αναγνωστών: Για την Εντολή της Διδώς Σωτηρίου στο Θέατρο Nous

Διαγωνισμούς για θεατρικές προσκλήσεις κάνουμε, όπως όλοι ξέρετε, εδώ και χρόνια. Πολλά χρόνια. Και χαιρόμαστε πολύ όταν μας στέλνετε μέιλ για να μας πείτε πως σας άρεσε η παράσταση που είδατε. Αυτή όμως ήταν η πρώτη φορά που λάβαμε μετά την παράσταση μια ολόκληρη κριτική, από τον Αλέξανδρο Σακελλαρόπουλο, που παρακολούθησε πριν από λίγες μέρες την Εντολή της Διδώς Σωτηρίου, σε σκηνοθεσία της Νάντιας Δαλκυριάδου στο Θέατρο Nous.

Την δημοσιεύουμε αυτούσια.

Γράφει ο Αλέξανδρος Σακελλαρόπουλος, Εκπαιδευτικός Α’-βάθμιας εκπαίδευσης

Ένα από τα κλασικά και εμβληματικά έργα της νεοελληνικής λογοτεχνίας η «Εντολή» της μεγάλης και σπουδαίας συγγραφέως μας, της Διδώς Σωτηρίου, ανεβαίνει για 2η χρονιά στο θέατρο Noūs – Creative space σε υπέροχη και μοναδική σκηνοθεσία, όπως και θεατρική διασκευή της Νάντιας Δαλκυριάδου.

Με το που ανάβουν τα φώτα και η παράσταση αρχίζει ο θεατής… ο θεατής είπα; Μάρτυρας ήθελα να πω, καθώς τα όσα πρόκειται να διαδραματιστούν στα επόμενα 100 λεπτά περίπου πάνω στη σκηνή, στο πλαίσιο των όσων μας καταθέτει μέσω του βιβλίου της η Δ. Σωτηρίου και μας παρουσιάζει μέσω της θεατρικής διασκευής του έργου η Νάντια Δαλκυριάδου, όπως η σύλληψη, οι δύο δίκες και η εκτέλεση του λαϊκού ήρωα και αγωνιστή του Νίκου Μπελογιάννη αποτελούν αληθινά γεγονότα, τα οποία καλύπτει και τεκμηριώνει δημοσιογραφικά η Δ. Σωτηρίου βάσει πρακτικών, επιστολών και άρθρων εφημερίδων της τότε εποχής. Με τον τρόπο αυτό ο κάθε θεατής καθίσταται αυτομάτως αυτόπτης μάρτυρας των όσων γεγονότων και καταστάσεων πρόκειται να εκτυλιχθούν μπροστά στα μάτια του.

Ο θεατής εισέρχεται σε όλη αυτήν την ατμόσφαιρα και το κλίμα που επικρατεί στην μεταπελευθερωτική Ελλάδα την περίοδο 1944-1952 με τον φόβο, την ανησυχία, την ανασφάλεια, την αβεβαιότητα, την αγωνία, το πένθος και τη διάθεση για αγώνα υπέρ της πατρίδος, υπέρ της ελευθερίας, υπέρ της δημοκρατίας και των αξιών και των ιδανικών της να αποτελούν μόνο μερικά από την πληθώρα των έντονων συναισθημάτων που βιώνει και που κατακλύζεται ήδη από την αρχή της παράστασης ο θεατής.

Άξιο παρατήρησης είναι το γεγονός ότι σε όλη τη διάρκεια της παράστασης συντελείται ένα υπέροχο, ας μου επιτραπεί η έκφραση «παιχνίδι» εναλλαγής συναισθημάτων του θεατή, καθώς από τη χαρά, την αισιοδοξία και την ηρεμία μεταβαίνει στην αγωνία, στον φόβο και στην ένταση και το αντίστροφο. Μια πλούσια εναλλαγή συναισθημάτων, η οποία κάνει τον θεατή να «διψά» για τη συγκεκριμένη παράσταση και να αδημονεί για το τι θα γίνει, ποιο συνταρακτικό γεγονός θα συντελεστεί στο αμέσως επόμενο λεπτό. Αυτό συμβάλει στην ευχάριστη παρακολούθηση της παράστασης και στο να χάνεται η αίσθηση του πραγματικού χρόνου, με αποτέλεσμα όταν ολοκληρωθεί η παράσταση να αδυνατεί να καταλάβει ο θεατής για το πότε και πως πέρασαν τα 100 λεπτά και να διψά να παρακολουθήσει και άλλο (μάρτυρας των όσων λέω το ατελείωτο χειροκρότημα του κοινού στο τέλος της παράστασης).

Η εξαιρετική μουσική επιμέλεια και σύνθεση του Οδυσσέα Γκάλλιου σε συνδυασμό με τους υπέροχους φωτισμούς του Γιώργου Ψυχράμη, στους οποίους αξίζουν θερμά συγχαρητήρια, συνέβαλαν στη διαμόρφωση εκείνου του κλίματος της παράστασης που δημιουργούσε έντονα συναισθήματα στον θεατή και οδηγούσε στην πλούσια εναλλαγή τους, καθώς και στην ευχάριστη παρακολούθηση του έργου από τους θεατές.

Άξια θαυμασμού είναι η ικανότητα (ταλέντο θα έλεγα) της Νάντιας Δαλκυριάδου (Σκηνοθεσία – Θεατρική διασκευή) που κατόρθωσε και χώρεσε ένα ολόκληρο έργο (μα και τι έργο και ποιο έργο.) της μεγάλης Δ. Σωτηρίου σε μια θεατρική παράσταση συνολικής διάρκειας 100 περίπου λεπτών, μεταφέροντας τόσο ευχάριστα και εύληπτα στους θεατές, χωρίς να τους κουράσει λεπτό, το περιεχόμενό του, το πλήθος των συνταρακτικών αυτών γεγονότων που συγκλόνισαν και κινητοποίησαν όχι μόνο τους Έλληνες, αλλά ολόκληρο τον κόσμο. Έχοντας ως σκηνικά (Σκηνικά: Γεωργία Μπούρδα) ορισμένες ξύλινες κατασκευές (σκάλες, παγκάκια, τραπέζια) κατόρθωσε και απέδωσε με απόλυτη ευστοχία, με τη φαντασία και την ευρηματικότητα που τη διακρίνει (και όπως αποδεικνύεται έχει μπόλικη) τους χώρους και τις περιοχές (όπως τα σπίτια και τα στρατιωτικά δικαστήρια) στους οποίους διαδραματίστηκαν τα συγκλονιστικά αυτά γεγονότα που περιγράφονται στο βιβλίο της Δ. Σωτηρίου.

Θερμά συγχαρητήρια για τις συγκλονιστικές ερμηνείες αξίζουν σε όλους τους ηθοποιούς Ξένια Αλεξίου, Ειρήνη Αμπουμόγλι, Άρης Μπαταγιάννης, Σταύρος Μόσχης, Ήρα Ρόκου (Β΄ διανομή), Δώρα Χάγιου (Α΄ διανομή), Δημήτρης Χατζημιχαηλίδης. Ερμηνείες μοναδικές που σε καθηλώνουν, ερμηνείες με φωνή, με πάθος, με ένταση, μα πάνω απ’ όλα με ψυχή που συγκλονίζουν και τον πιο απαιτητικό θεατή. Ερμηνείες, όπως αυτή του Σταύρου Μόσχη που πραγματοποιείται στο τέλος της παράστασης, αποτελώντας πραγματικά κατάθεση ψυχής του ηθοποιού συγκινούν και συγκλονίζουν όλους εκείνη την ώρα παρευρισκόμενους στον χώρο του θεάτρου.

Η παράσταση μεταξύ άλλων ήταν ιδιαίτερα απαιτητική για τους ηθοποιούς, όσον αφορά την γρήγορη εναλλαγή του πλήθους των διαφορετικών χαρακτήρων και προσωπικοτήτων (αντιφατικών πολλές φορές μεταξύ τους όπως αγωνιστής και στρατιωτικός δικαστής) που καλούνταν να υποδυθούν κάθε φορά επί σκηνής, κάτι το οποίο το έφεραν εις πέρας με μεγάλη επιτυχία και δεξιοτεχνία, γεγονός μάλιστα το οποίο μαρτυρά και το πλούσιο υποκριτικό ταλέντο που τους διακρίνει και τους χαρακτηρίζει ως ηθοποιούς. Η Γεωργία Μπούρδα (Σκηνικά - Κοστούμια) μέσω των κουστουμιών με τα οποία ένδυσε τους ηθοποιούς κατάφερε και απέδωσε με απόλυτη ακρίβεια το κοινωνικό, πολιτικό και συνάμα ιδεολογικό υπόβαθρο των χαρακτήρων της τότε εποχής.

Η κίνηση και η χορογραφία των ηθοποιών, που λάμβανε χώρα επί σκηνής, αλλά και πέρα από αυτήν γεμίζοντας όλο το θέατρο, κατάφερε και απέδωσε εύστοχα το κρυφτοκυνηγητό που συντελούνταν εκείνη την περίοδο στην Ελλάδα μεταξύ των κομμουνιστών και των τότε αρχών του αντικομμουνιστικού καθεστώτος. Επιπλέον στο βλέμμα, όπως και σε κάθε κίνηση των ηθοποιών διακρίνονταν η λεβεντιά, το σθένος και η γενναιότητα με τα οποία ήταν εμποτισμένη η προσωπικότητα των συντρόφων που υποδύονταν. Σύντροφοι που ήταν έτοιμοι να φτάσουν και μέχρι τον θάνατο αν χρειαστεί για την ιδεολογία τους, μένοντας πιστοί στις αρχές και στις αξίες τους, όπως αυτές ορίζονται από τον κομμουνισμό. Ιδιαίτερη εντύπωση μου έκανε ο χορός των ηθοποιών, όπου με τελετουργικό θα έλεγα τρόπο κρατημένοι μεταξύ τους με φορέματα ανέβαιναν αργά-αργά επί σκηνής. Θερμά συγχαρητήρια για την εξαίρετη αυτή δουλειά αξίζουν στην Μαρίνα Μαυρογένη.

Ένα μεγάλο έργο η «Εντολή» της μεγάλης μας συγγραφέως Δ. Σωτηρίου μεταφέρθηκε επί θεατρικής σκηνής από μια μεγάλη ομάδα, μεγάλης όχι λόγω μεγάλου αριθμού ατόμων, αλλά λόγω των τεράστιων ικανοτήτων και μοναδικών χαρισμάτων που διαθέτουν τα μέλη της συγκεκριμένης ομάδας, δηλαδή οι συντελεστές της θεατρικής αυτής παράστασης. Χάρη σε αυτούς τους συντελεστές, παρακολουθήσαμε με αμείωτο ενδιαφέρον και απολαύσαμε μέχρι και το τελευταίο λεπτό μια εξαιρετική θεατρική παράσταση, η οποία λειτουργεί ως φόρος τιμής στον πατριωτισμό, στη γενναιότητα και στην ηθική ακεραιότητα της γενιάς της Αντίστασης, που καταδικάστηκε σε θάνατο για την ιδεολογία και τα πιστεύω της, από το αντικομμουνιστικό καθεστώς της μετεμφυλιακής Ελλάδας (1944–1952).

Όσοι δεν γνωρίζουν μαθαίνουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την ιστορία, την ιστορική προσωπικότητα του Ν. Μπελογιάννη, του ανθρώπου με το γαρύφαλλο, με το χαμόγελο, που άφησε το στίγμα του (το οποίο παραμένει ανεξίτηλο μέχρι και σήμερα) στην σύγχρονη ελληνική ιστορία. Μια υπέροχη θεατρική παράσταση για μικρούς και για μεγάλους που παρακινεί τον θεατή (ανεξαρτήτως πολιτικών και ιδεολογικών κατευθύνσεων και πεποιθήσεων) να γίνει και αναγνώστης του όμοτιτλου βιβλίου της Δ. Σωτηρίου στο οποίο βασίζεται η εξαίρετη αυτή θεατρική παράσταση, καθώς και να αναζητήσει και να μάθει ακόμη περισσότερα για τον λαϊκό αυτόν ήρωα τον Νίκο Μπελογιάννη.