Το Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας θα σε στείλει στο διάστημα

Όσοι ζουν στην πρωτεύουσα έχουν τη μεγάλη τύχη να περιστοιχίζονται από πλήθος μουσείων που πρέπει να επισκεφθείς κι εσύ κάποια στιγμή φίλε αναγνώστη. Παρά το γεγονός ότι τα περισσότερα εξ αυτών είναι «αφιερωμένα» στους ελληνικούς αρχαιολογικούς θησαυρούς» αλλά και σε όλες σχεδόν τις μορφές τέχνης. Αν τώρα σου λέγαμε ότι στο κέντρο της πόλης, και συγκεκριμένα στην οδό Πινδάρου σε ένα υπέροχο αρ νουβό κτήριο -στο παρελθόν ήταν κατοικία της βασίλισσας Ασπασίας Μάνου, συζύγου του βασιλιά Αλέξανδρου Α’- υπάρχει ένα μουσείο για την αρχαία ελληνική τεχνολογία καλό θα ήταν να μην κουνήσεις το κεφάλι σου με δυσπιστία αφού εκεί θα βρεις ένα από τα πιο ενδιαφέροντα μουσεία της πόλης.

Τι θα δούμε εκεί;

Η ρομποτική και η επιστήμη των υπολογισμών, η δύναμη του ατμού και η τεχνολογία της προώθησης με αέρια, η αυτοκίνηση και τα συστήματα αυτόματης καθοδήγησης, οι μηχανικοί αυτοματισμοί και η τέχνη του προγραμματισμού, οι τηλεπικοινωνίες και οι μέθοδοι κρυπτογράφησης, η γεωμετρία του χώρου και η χαρτογράφηση, η αξιοποίηση υδατικών και αιολικών δυνάμεων, η χρήση ιμάντων, γραναζιών και αλυσίδων για τη μετάδοση κίνησης και πολλές άλλες επιστήμες και τεχνικές επινοήθηκαν στην αρχαία Ελλάδα, γεγονός που ίσως δεν ήξερες.

Το μουσείο μελετά, αναδεικνύει και παρουσιάζει στο ελληνικό και διεθνές κοινό μια ύψιστης σημασίας αλλά σχετικά άγνωστη πτυχή του αρχαιοελληνικού πολιτισμού: την τεχνολογία, ο πρωταρχικός ρόλος της οποίας είναι αδιαμφισβήτητος στην ανάπτυξη και άνθιση οποιουδήποτε πολιτισμού, πόσο μάλλον του αρχαιοελληνικού, ο οποίος έδωσε στην ανθρωπότητα απαράμιλλα δημιουργήματα που όλοι γνωρίζουμε και θαυμάζουμε, από τον Υπολογιστικό Μηχανισμό των Αντικυθήρων έως τον Παρθενώνα.

Ρομποτική στην Αρχαία Ελλάδα. Μια στάση εδώ

Η ιδέα για την κατασκευή αυτόματων ανθρωπόμορφων μηχανισμών κάνει την εμφάνισή της ήδη από τον 8ο αιώνα π.Χ., στην εποχή του Ομήρου. Οι μύθοι αναφέρουν ότι ο θεός της τεχνουργίας, ο Ήφαιστος, δημιούργησε χρυσές αυτόματες θεραπαινίδες, προικισμένες με λόγο, δύναμη και νοημοσύνη, ενώ ο ευρηματικός Δαίδαλος λέγεται πως κατασκεύασε τις κινούμενες μορφές της Αριάδνης και της Αφροδίτης. Το πιο διάσημο ωστόσο μυθικό ανδροειδές της αρχαιότητας ήταν ο Τάλως, ο τεράστιος χάλκινος φρουρός της Κρήτης. Περιπολούσε αδιάκοπα τις ακτές του νησιού, εκτοξεύοντας ογκόλιθους στα εχθρικά καράβια (όπως αφηγείται ο Απολλώνιος ο Ρόδιος) και κατέκαιγε τους εισβολείς με το πύρινο σώμα και την καυτή του ανάσα.

Το σώμα του διέτρεχε μία μόνο φλέβα, που μετέφερε το «ιχώρ», το θεϊκό αίμα, από τον λαιμό ως τον αστράγαλο, όπου ένας χάλκινος ήλος σφράγιζε την έξοδό της. Στην ιστορική πραγματικότητα, οι πρώτες απόπειρες δημιουργίας μηχανικών αυτόματων εμφανίζονται κατά την ελληνιστική περίοδο. Σημαντικότερο παράδειγμα θεωρείται η ρομποτική υπηρέτρια που περιγράφει ο Φίλων ο Βυζάντιος (3ος αι. π.Χ.) στο τεχνικό έργο του «Πνευματικά», παρέχοντας αναλυτικές λεπτομέρειες για τη λειτουργία της.

Η ιστορία του χώρου

Η πρώτη μόνιμη στέγη του Μουσείου Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας του Κώστα Κοτσανά δημιουργήθηκε το 2003 στο Κατάκολο Ηλείας. Τα εγκαίνιά της τελέστηκαν από τον ομότιμο καθηγητή του Ε.Μ.Π., Θεοδόση Τάσιο, σε κτήριο που είχε παραχωρηθεί από τον Δήμο Πύργου.

Έντεκα χρόνια αργότερα, το 2014, ακολούθησε η ίδρυση του Μουσείου Αρχιμήδη στην Αρχαία Ολυμπία. Ο χώρος αυτός είναι αφιερωμένος στον σπουδαιότερο μαθηματικό, φυσικό, μηχανικό, αστρονόμο και εφευρέτη της αρχαιότητας, αλλά και στη λαμπρή εποχή του. Στεγάζεται σε κτήριο που διατέθηκε από τον Δήμο Αρχαίας Ολυμπίας, ύστερα από ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και χάρη στην πρωτοβουλία του τοπικού συλλόγου εμπόρων και ξενοδόχων.

Η λειτουργία του Μουσείου στην Αθήνα, που ξεκίνησε στις 8 Ιανουαρίου 2018, συμπλήρωσε το τρίπτυχο των μουσείων Κοτσανά, προσφέροντας ένα ολοκληρωμένο και αλληλένδετο πανόραμα του τεχνολογικού θαύματος της αρχαίας Ελλάδας.

Τι θα δούμε στις εκθέσεις

Η βασική έκθεση τιτλοφορείται «Αρχαία Ελλάδα-οι Απαρχές των Τεχνολογιών» κι εδώ οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να εξερευνήσουν περισσότερα από 100 λειτουργικά ανακατασκευασμένα εκθέματα, πλαισιωμένα από πλούσιο επεξηγηματικό υλικό. Από την αυτόματη υπηρέτρια-ρομπότ και τον πρώτο μηχανισμό κινηματογραφικής προβολής, έως τον αρχαϊκό τηλέγραφο και τον προπομπό του σύγχρονου υπολογιστή, κάθε δημιουργία προσφέρει μια γέφυρα κατανόησης ανάμεσα στην τεχνολογία και την επιστήμη και στον τρόπο που αυτές επηρέαζαν και εξακολουθούν να επηρεάζουν την ανθρώπινη ζωή.

Αν έχεις εντρυφήσει στο τεχνολογικό αντικείμενο τότε είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα δεςι πως οι τεχνολογικές κατακτήσεις των Ελλήνων της ύστερης αρχαιότητας παρουσιάζουν εντυπωσιακές ομοιότητες με τα πρώτα βήματα της νεότερης τεχνολογικής εποχής. Κι εκείνοι που έχουν μείνει σε αρχάριο επίπεδο θα βρουν πολλούς και καλούς λόγους να εντυπωσιασθούν. Αν θες να το πας στο επόμενο επίπεδο μπορείς να διαλέξεις μια διαδραστική ξενάγηση καθώς όλα ανεξαιρέτως τα εκθέματα είναι πλήρως λειτουργικά και συνοδεύονται από πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό στην ελληνική και αγγλική γλώσσα.