Social media detox: Μόδα ή ανάγκη;

Αν έχεις νιώσει ποτέ ότι το ατέλειωτο scroll στο Instagram σε αφήνει με κενό βλέμμα και περίεργη διάθεση, δεν είσαι μόνος/η. Τα social media έχουν μπει για τα καλά στη ζωή μας, κι ενώ μας συνδέουν με φίλους, δουλειές και ειδήσεις, παράλληλα συχνά μας εγκλωβίζουν σε μια δίνη σύγκρισης, υπερπληροφόρησης και άγχους. Κάπου εδώ μπαίνει στη συζήτηση το «social media detox»: Η προσωρινή ή μόνιμη απομάκρυνση από τις πλατφόρμες. Είναι, όμως, πραγματική ανάγκη για ψυχική ηρεμία ή άλλη μια μόδα που ακολουθούμε;

Τι σημαίνει «social media detox»

Ο όρος δεν έχει έναν και μοναδικό ορισμό. Για κάποιους σημαίνει πλήρη αποχή από όλες τις πλατφόρμες, για άλλους περιορισμό σε συγκεκριμένες ώρες, ή απλώς σβήσιμο των εφαρμογών από το κινητό. Κοινός παρονομαστής είναι η συνειδητή προσπάθεια να βγούμε για λίγο από το ψηφιακό χάος και να δούμε πώς νιώθουμε χωρίς αυτό.

Γιατί νιώθουμε την ανάγκη;

Τα social media, όπως έχουν δείξει δεκάδες έρευνες, συνδέονται με αυξημένα επίπεδα άγχους, κατάθλιψης και χαμηλής αυτοεκτίμησης, ιδιαίτερα στους εφήβους και στους νέους ενήλικες. Η συνεχής σύγκριση με «τέλειες» εικόνες, η ψευδαίσθηση ότι όλοι οι άλλοι περνούν καλύτερα από εμάς, η υπερπληροφόρηση και το ασταμάτητο multitasking κουράζουν τον εγκέφαλο. Το detox εμφανίζεται ως αντίδοτο σε αυτό το διαρκές overload.

Τα οφέλη ενός detox

Αν το κάνεις σωστά, μπορεί να δεις εντυπωσιακές αλλαγές στην καθημερινότητά σου. Ο ύπνος βελτιώνεται, αφού η απουσία του μπλε φωτός πριν κοιμηθείς βοηθά τον οργανισμό να χαλαρώσει. Ταυτόχρονα, ανακαλύπτεις ξαφνικά πόσες ώρες εξανεμίζονταν στο scroll, και τώρα τις έχεις ξανά στη διάθεσή σου για διάβασμα, βόλτες ή απλώς ξεκούραση. Το άγχος μειώνεται χωρίς τις ασταμάτητες ειδοποιήσεις και τη διαρκή σύγκριση με τις «τέλειες» ζωές των άλλων, ενώ οι σχέσεις σου με τους ανθρώπους γύρω σου γίνονται ουσιαστικότερες: αντί να ανταλλάζεις likes, δίνεις περισσότερη προσοχή και χρόνο.

Η άλλη πλευρά

Υπάρχει, όμως, και το αντεπιχείρημα. Για πολλούς ανθρώπους –από επαγγελματίες του μάρκετινγκ μέχρι καλλιτέχνες– τα social media είναι εργαλείο δουλειάς. Η πλήρης αποχή δεν είναι πάντα ρεαλιστική. Ακόμη και σε προσωπικό επίπεδο, για πολλούς αποτελούν σημαντική πηγή ενημέρωσης, ή τον κύριο τρόπο επικοινωνίας με φίλους που ζουν μακριά. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ένα αυστηρό detox μπορεί να φέρει περισσότερο άγχος παρά ανακούφιση.

Μόδα ή ανάγκη;

Η αλήθεια μάλλον βρίσκεται κάπου στη μέση. Ναι, το social media detox έχει γίνει μόδα, με influencers να μιλούν για το πόσο «ελεύθεροι» ένιωσαν χωρίς Instagram για μια εβδομάδα. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι η ανάγκη δεν είναι υπαρκτή. Η ψηφιακή υπερφόρτωση είναι πραγματικό πρόβλημα, και η αποτοξίνωση –έστω και προσωρινή– μπορεί να είναι μια καλή ευκαιρία να συνειδητοποιήσεις πώς και πόσο θέλεις να χρησιμοποιείς τα social media.

Πώς να κάνεις detox με νόημα

Δεν χρειάζεται να εξαφανιστείς από όλες τις πλατφόρμες από τη μια μέρα στην άλλη. Ξεκίνα βάζοντας όρια και επιλέγοντας συγκεκριμένες ώρες χρήσης. Κάνε ένα μικρό ξεκαθάρισμα στη λίστα των λογαριασμών σου, μένοντας μόνο με όσους πραγματικά σε εμπνέουν, και κλείσε τις ειδοποιήσεις που σε τραβούν μηχανικά στην οθόνη. Προσπάθησε να βλέπεις λιγότερο αλλά καλύτερο περιεχόμενο – δύο βίντεο που σε ενδιαφέρουν είναι προτιμότερα από πενήντα ανούσια. Αν όλα αυτά σου φαίνονται δύσκολα, ξεκίνα με μικρά breaks, όπως μια μέρα την εβδομάδα offline, για να δεις πώς νιώθεις χωρίς τα social.

Η ισορροπία ως απάντηση

Όπως με όλα, η λύση δεν είναι στα άκρα. Ούτε πλήρης αποχή για πάντα, ούτε ατέλειωτο scrolling χωρίς φρένο. Το σημαντικό είναι να μάθουμε να χρησιμοποιούμε τα social media συνειδητά, ώστε να εξυπηρετούν τις ανάγκες μας, αντί να γινόμαστε εμείς σκλάβοι τους.

Τελικά…

Το social media detox δεν είναι πανάκεια, αλλά ούτε και νέα μόδα που θα περάσει αύριο. Είναι περισσότερο μια αφορμή να κοιτάξουμε τη σχέση μας με τις πλατφόρμες και να αναρωτηθούμε: Ποιος έχει τον έλεγχο; Εμείς ή οι ειδοποιήσεις μας; Αν η απάντηση δεν μας αρέσει, τότε ίσως αξίζει να πατήσουμε για λίγο το pause.