LDH: Τι είναι; Τι δείχνει και πώς ερμηνεύεται

Την είδες αυξημένη σε κάποια εξέταση η μειωμένη και θες να μάθεις περισσότερα; Δες παρακάτω τι είναι η LDH, γιατί εξετάζεται, ποιες είναι οι φυσιολογικές τιμές, πότε αυξάνεται ή μειώνεται, και πώς ερμηνεύονται τα αποτελέσματα στον κλινικό έλεγχο.

Τι είναι η LDH και ποιος ο ρόλος της στον οργανισμό

Η LDH (γαλακτική δεϋδρογενάση ή Lactate Dehydrogenase) είναι ένα ένζυμο που παίζει κρίσιμο ρόλο στο μεταβολισμό της ενέργειας και εντοπίζεται σχεδόν σε όλους τους ιστούς του ανθρώπινου σώματος, κυρίως σε καρδιά, ήπαρ, νεφρούς, πνεύμονες, σκελετικούς μύες και ερυθρά αιμοσφαίρια.

Η παρουσία LDH στο αίμα είναι φυσιολογική, αλλά όταν οι ιστοί υφίστανται βλάβη, η συγκέντρωση της LDH αυξάνεται, καθώς το ένζυμο απελευθερώνεται από τα κατεστραμμένα κύτταρα στην κυκλοφορία. Αυτός είναι και ο λόγος που η LDH χρησιμοποιείται ευρέως ως μη ειδικός δείκτης κυτταρικής βλάβης.

Πέρα από τον κυτταροπλασματικό της ρόλο, έχει βρεθεί και σε μιτοχονδριακή μορφή (mLDH), κυρίως σε φυτά, μαγιά και καρκινικά κύτταρα, συμβάλλοντας στον ανασχεδιασμό του μεταβολισμού προς υποστήριξη αυξημένων ενεργειακών αναγκών, όπως συμβαίνει στον καρκίνο (φαινόμενο Warburg).

Επίσης, είναι ένα ένζυμο που βοηθά να συνεχίζεται η παραγωγή ενέργειας, ειδικά όταν δεν έχουμε αρκετό οξυγόνο, όπως όταν γυμναζόμαστε σκληρά ή υπάρχει πρόβλημα στην αιμάτωση. Γι’ αυτό και θεωρείται ένζυμο-κλειδί για την κατανόηση τόσο της φυσιολογίας όσο και της παθοφυσιολογίας πολλών συστημάτων του οργανισμού.

Γιατί γίνεται η εξέταση LDH

Η εξέταση πραγματοποιείται για να εκτιμηθεί η παρουσία και η έκταση κυτταρικής βλάβης στον οργανισμό. Επειδή η LDH απελευθερώνεται στο αίμα όταν καταστρέφονται κύτταρα, τα αυξημένα επίπεδά της υποδηλώνουν κάποιο είδος ιστικής νέκρωσης ή τραυματισμού.

Η μέτρηση της LDH μπορεί να ζητηθεί από τον ιατρό στις εξής περιπτώσεις:

* Διερεύνηση συμπτωμάτων μη ειδικής φύσης, όπως αδυναμία, πυρετός, ανεξήγητη απώλεια βάρους ή πόνοι, ιδίως όταν υπάρχει υποψία για φλεγμονή, λοίμωξη ή κακοήθεια.

* Παρακολούθηση γνωστών παθήσεων όπως αναιμία, καρκίνοι, μυϊκές παθήσεις, καρδιοπάθειες ή ηπατικές νόσοι, με σκοπό την εκτίμηση της σοβαρότητας ή της εξέλιξής τους.

* Αξιολόγηση αποτελεσματικότητας θεραπείας, κυρίως σε ασθενείς που λαμβάνουν χημειοθεραπεία ή ανοσοθεραπεία για καρκίνο. Η μείωση των επιπέδων LDH μπορεί να υποδεικνύει θετική ανταπόκριση στη θεραπεία.

* Διαφορική διάγνωση υγρών από κοιλότητες του σώματος, όπως πλευριτικό, περιτοναϊκό ή περικαρδιακό υγρό, για να προσδιοριστεί εάν πρόκειται για διίδρωμα (απλό υγρό λόγω πίεσης) ή εξίδρωμα (παθολογικό υγρό λόγω φλεγμονής ή καρκίνου).

* Αξιολόγηση ηπατικής λειτουργίας, σε συνδυασμό με άλλους δείκτες όπως ALT, AST και χολερυθρίνη, ειδικά σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν σημεία ηπατικής βλάβης όπως ίκτερος ή κοιλιακός πόνος.

Η LDH, παρότι μη ειδική, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως προγνωστικός δείκτης σε αρκετές παθήσεις. Σε ορισμένες μορφές καρκίνου, τα επίμονα αυξημένα επίπεδα LDH σχετίζονται με πιο επιθετική νόσο ή φτωχότερη πρόγνωση. Επιπλέον, σε καταστάσεις όπως το έμφραγμα του μυοκαρδίου, η αύξηση συγκεκριμένων ισοενζύμων της LDH (ιδίως της LDH-1) είναι χαρακτηριστική.

Ωστόσο, η LDH δεν είναι κατάλληλη για να εντοπίσει την ακριβή αιτία της βλάβης ή το σημείο προέλευσής της χωρίς περαιτέρω εξετάσεις, και γι’ αυτό συνήθως συνοδεύεται από επιπλέον εργαστηριακές και απεικονιστικές εξετάσεις.

Φυσιολογικές τιμές LDH

Οι φυσιολογικές τιμές της LDH στο αίμα διαφέρουν ελαφρώς ανάλογα με την ηλικία, το φύλο και το εργαστήριο. Συνήθως, για ενήλικες κυμαίνονται μεταξύ 140 και 280 μονάδων ανά λίτρο (U/L).
Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι:

* Οι άντρες συνήθως έχουν LDH τιμές από 134 έως 225 U/L.

* Οι γυναίκες κυμαίνονται μεταξύ 135 και 214 U/L.

* Τα παιδιά και οι έφηβοι εμφανίζουν συχνά υψηλότερες φυσιολογικές τιμές LDH, λόγω αυξημένης κυτταρικής δραστηριότητας.

* Τα νεογνά μπορεί να έχουν τιμές έως και 750 U/L.

Εκτός από την ηλικία, τις τιμές επηρεάζει και ο τύπος του δείγματος: ο ορός (serum) συνήθως έχει ελαφρώς υψηλότερες τιμές από το πλάσμα (plasma), λόγω απελευθέρωσης LDH κατά την πήξη του αίματος.

Αιτίες αυξημένων επιπέδων LDH

Αυξημένα επίπεδα LDH υποδηλώνουν κυτταρική βλάβη ή καταστροφή ιστών. Συχνές αιτίες είναι:

* Ηπατικά νοσήματα (ηπατίτιδα, κίρρωση)

* Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

* Αναιμία (ιδίως μεγαλοβλαστική ή αιμολυτική)

* Καρκίνοι (λεμφώματα, λευχαιμίες, μεταστάσεις)

* Λοιμώξεις (π.χ. μηνιγγίτιδα, HIV)

* Τραυματισμοί μυών ή οστών

* Νεφρική ανεπάρκεια, παγκρεατίτιδα, πνευμονική εμβολή

Η LDH αυξάνεται επίσης σε φυσιολογικές καταστάσεις, όπως έντονη άσκηση ή λόγω χειρισμών του δείγματος (π.χ. αιμόλυση).

Αιτίες μειωμένων επιπέδων LDH

Χαμηλά επίπεδα LDH είναι σπάνια και συνήθως δεν σχετίζονται με σοβαρά προβλήματα υγείας. Πιθανές αιτίες περιλαμβάνουν:

* Υψηλή πρόσληψη βιταμίνης C, που μπορεί να δώσει ψευδώς χαμηλές τιμές

* Σπάνιες γενετικές διαταραχές όπως η ανεπάρκεια LDHA (νόσος αποθήκευσης γλυκογόνου τύπου XI) ή LDHB

* Κακή διαχείριση του δείγματος στο εργαστήριο

* Προηγούμενη θεραπεία ή φαρμακευτική αγωγή που έχει μειώσει τη βλάβη των ιστών

* Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα μειωμένα επίπεδα δεν απαιτούν θεραπεία, εκτός αν συνδυάζονται με άλλα ανησυχητικά ευρήματα.

LDH και διάγνωση παθήσεων

Η LDH χρησιμοποιείται ευρέως ως μη ειδικός δείκτης βλάβης ιστών. Η αυξημένη συγκέντρωσή της στο αίμα υποδηλώνει ότι κύτταρα έχουν καταστραφεί και έχουν απελευθερώσει LDH στην κυκλοφορία.

Ανάλογα με το ποια ισοένζυμα αυξάνονται, μπορεί να υποδειχθεί το όργανο ή ο ιστός που έχει υποστεί βλάβη:

LDH-1: καρδιακή βλάβη (π.χ. έμφραγμα) ή αιμόλυση

LDH-5: ηπατική βλάβη, κίρρωση ή μυϊκή καταστροφή

LDH-3: πνευμονικές βλάβες, π.χ. πνευμονική εμβολή

LDH στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ): αυξάνεται σε βακτηριακή μηνιγγίτιδα, παραμένει φυσιολογική στη ιογενή

LDH στα υγρά σώματος (υπεζωκοτικό, περιτοναϊκό): χρησιμοποιείται για να διακρίνει εξίδρωμα από διίδρωμα (κριτήριο Light)

Η LDH μπορεί επίσης να παραμείνει αυξημένη για ημέρες μετά τη βλάβη, γι’ αυτό χρησιμοποιείται και για παρακολούθηση της πορείας ορισμένων παθήσεων (π.χ. έμφραγμα, ηπατική βλάβη, καρκίνος).

Πώς ερμηνεύονται τα αποτελέσματα

Τα αποτελέσματα της εξέτασης LDH πρέπει να ερμηνεύονται στο πλαίσιο των συμπτωμάτων του ασθενούς και άλλων εργαστηριακών ευρημάτων. Μια αυξημένη LDH δεν δείχνει απαραίτητα ποια είναι η αιτία, γι’ αυτό συχνά χρειάζονται και άλλες εξετάσεις.

Παραδείγματα:

* Αν το LDH-1 > LDH-2, πιθανόν υπάρχει έμφραγμα μυοκαρδίου (αντιστροφή της φυσιολογικής αναλογίας).

* Αν αυξηθεί το LDH-5, μπορεί να υποδηλώνει ηπατοκυτταρική βλάβη ή μυϊκή καταστροφή.

* Πολύ υψηλά επίπεδα LDH μπορεί να υποδεικνύουν καρκίνο σε προχωρημένο στάδιο, σοβαρές λοιμώξεις ή πολλαπλή βλάβη οργάνων.

Πότε χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση

Μια τιμή LDH που είναι εκτός φυσιολογικών ορίων δεν αποτελεί διάγνωση από μόνη της. Χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση όταν:

* Δεν εξηγείται από προφανή τραυματισμό ή φυσιολογική άσκηση.

* Υπάρχουν συμπτώματα όπως πυρετός, αδυναμία, πόνοι ή άλλα παθολογικά ευρήματα.

* Χρησιμοποιείται για παρακολούθηση καρκίνου ή ηπατικής νόσου.

* Υπάρχουν αυξημένες τιμές σε διαφορετικά υγρά (π.χ. LDH σε πλευριτικό υγρό, ΕΝΥ, περιτοναϊκό υγρό).

* Η LDH από μόνη της δεν δίνει οριστική απάντηση, αλλά είναι πολύτιμο εργαλείο όταν αξιολογείται συνολικά, μαζί με το ιατρικό ιστορικό, τα κλινικά ευρήματα και άλλες εξετάσεις.

Πηγές: StatPearls – NCBI Bookshelf, WebMD, World Health Organization (WHO), National Institutes of Health (NIH) – MedlinePlus