Σταφυλόκοκκος: Πώς μεταδίδεται και πώς αντιμετωπίζεται

Ο σταφυλόκοκκος είναι ένα από τα πιο συχνά βακτήρια που εντοπίζονται στο ανθρώπινο σώμα και συνήθως δεν προκαλεί προβλήματα. Υπάρχουν, όμως, περιπτώσεις όπου μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές λοιμώξεις, ειδικά όταν περάσει σε περιοχές όπως το αίμα ή τα εσωτερικά όργανα. Διάβασε παρακάτω πώς μεταδίδεται, ποια συμπτώματα προκαλεί και με ποιους τρόπους μπορεί να προληφθεί και να αντιμετωπιστεί.

Τι είναι ο σταφυλόκοκκος;

Ο σταφυλόκοκκος είναι ένα γένος βακτηρίων που περιλαμβάνει διάφορα είδη, με πιο συχνό τον Staphylococcus aureus. Το βακτήριο αυτό ζει φυσιολογικά στο δέρμα ή στη ρινική κοιλότητα περίπου του 30% των ανθρώπων, χωρίς να προκαλεί κάποιο πρόβλημα. Όταν όμως εισέλθει στο σώμα μέσω τραυμάτων, εγκαυμάτων ή ιατρικών επεμβάσεων, μπορεί να προκαλέσει λοιμώξεις ή ακόμα και απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις.

Πώς μεταδίδεται;

Η μετάδοση του σταφυλόκοκκου γίνεται κυρίως με επαφή: είτε άμεση, από άνθρωπο σε άνθρωπο, είτε έμμεση, μέσω επιφανειών, αντικειμένων, ρούχων ή εργαλείων που έχουν έρθει σε επαφή με μολυσμένο άτομο. Συχνά μεταδίδεται:

- Μέσω τραυμάτων ή κοψιμάτων στο δέρμα
- Από χρήση κοινών αντικειμένων (π.χ. ξυραφάκια, πετσέτες)
- Σε χώρους όπου υπάρχει συγχρωτισμός, όπως σχολεία, γυμναστήρια, νοσοκομεία
- Από ανεπαρκή υγιεινή χεριών

Ιδιαίτερα ευάλωτα είναι τα άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα, τα βρέφη, οι ηλικιωμένοι και οι ασθενείς με χρόνια νοσήματα ή νοσηλευόμενοι.

Ποια συμπτώματα προκαλεί;

Οι λοιμώξεις που προκαλεί ο σταφυλόκοκκος διαφέρουν σε σοβαρότητα και μορφή. Στα πιο ήπια περιστατικά προκαλεί δερματικές μολύνσεις, ενώ σε πιο βαριές περιπτώσεις μπορεί να προσβάλει το αίμα ή ζωτικά όργανα. Ενδεικτικά:

Ήπιες δερματικές λοιμώξεις:

- Φλυκταινίδες (μικρά σπυράκια με πύον)
- Απόστημα
- Κυτταρίτιδα (ναι, κι όμως)
- Μόλυνση θύλακα της τρίχας (θυλακίτιδα)

Πιο σοβαρές λοιμώξεις:

- Πνευμονία
- Ενδοκαρδίτιδα (μόλυνση των καρδιακών βαλβίδων)
- Σηψαιμία
- Οστεομυελίτιδα (μόλυνση των οστών)

Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν ερυθρότητα, πρήξιμο, πυρετό, πόνο, έκκριση πύου ή γενικό αίσθημα κακουχίας.

Ανθεκτικός σταφυλόκοκκος (MRSA)

Ένα από τα πιο ανησυχητικά είδη σταφυλόκοκκου είναι ο ανθεκτικός στη μεθικιλλίνη Staphylococcus aureus (MRSA), που είναι δύσκολος στη θεραπεία γιατί δεν ανταποκρίνεται στα συνήθη αντιβιοτικά. Εντοπίζεται συχνά σε νοσοκομειακό περιβάλλον, αλλά εμφανίζεται και στην κοινότητα. Η πρόληψη και έγκαιρη αντιμετώπιση είναι κρίσιμες.

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση βασίζεται συνήθως σε κλινική εξέταση και καλλιέργεια δείγματος από τη μολυσμένη περιοχή (π.χ. πύον, αίμα ή ούρα). Σε σοβαρές περιπτώσεις ενδέχεται να απαιτηθούν αιματολογικές εξετάσεις ή απεικονιστικός έλεγχος (όπως ακτινογραφία ή υπέρηχος) για τον εντοπισμό της εστίας της λοίμωξης.

Ποια είναι η θεραπεία;

Η αντιμετώπιση του σταφυλόκοκκου εξαρτάται από τη βαρύτητα της λοίμωξης:

Ήπιες δερματικές λοιμώξεις συχνά αντιμετωπίζονται με τοπικά αντιβιοτικά ή αποστειρωμένες κομπρέσες.

Πιο σοβαρές λοιμώξεις απαιτούν συστηματική θεραπεία με αντιβιοτικά από το στόμα ή ενδοφλέβια.

Σε περιπτώσεις αποστήματος, μπορεί να χρειαστεί χειρουργική παροχέτευση.

Οι ανθεκτικές λοιμώξεις (MRSA) αντιμετωπίζονται με ειδικά αντιβιοτικά, όπως η βανκομυκίνη ή η λινεζολίδη.

Η αυστηρή τήρηση της αντιβιοτικής αγωγής είναι ζωτικής σημασίας, όπως και η επανεκτίμηση από τον γιατρό.

Πώς προλαμβάνεται;

Η πρόληψη είναι το κλειδί για την αποφυγή της μόλυνσης. Βασικά μέτρα περιλαμβάνουν:

- Τακτικό και σχολαστικό πλύσιμο των χεριών
- Καθαρισμός και κάλυψη τραυμάτων
- Αποφυγή κοινής χρήσης προσωπικών αντικειμένων (όπως ξυραφάκια)
- Αντισηψία πριν και μετά από ιατρικές πράξεις ή αλλαγή επιδέσμων
- Ενημέρωση και επαγρύπνηση σε περιβάλλοντα υψηλού κινδύνου (νοσοκομεία, γυμναστήρια)

Στην Ελλάδα, τα νοσοκομεία διαθέτουν πρωτόκολλα για τον έλεγχο της ενδονοσοκομειακής διασποράς, ενώ ο ΕΟΔΥ παρακολουθεί στενά την εξέλιξη των ανθεκτικών λοιμώξεων.

Πότε να απευθυνθούμε στον γιατρό;

Αν εμφανιστεί δερματική βλάβη που επιδεινώνεται, αν υπάρχει πύον, πυρετός ή πόνος, καλό είναι να απευθυνθούμε άμεσα σε γιατρό. Ειδικά σε άτομα με υποκείμενα νοσήματα ή μειωμένη άμυνα, η έγκαιρη παρέμβαση μπορεί να προλάβει σοβαρές επιπλοκές.

Ο σταφυλόκοκκος, παρότι κοινό βακτήριο, μπορεί να προκαλέσει πολύπλοκες και επικίνδυνες λοιμώξεις. Με σωστή υγιεινή, πρόληψη και ιατρική παρακολούθηση, οι περισσότερες περιπτώσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν με επιτυχία.

Πηγές: Iatronet.gr, Cleveland Clinic, NHS UK