Η πλατεία Εξαρχείων και η ιστορική της σημασία

Ακούω πολλές διαμαρτυρίες για τα έργα του Μετρό στα Εξάρχεια. Η τελευταία διαμαρτυρία κατοίκων είχε στόχο το κόψιμο των δέντρων της πλατείας, κάποια εκ των οποίων έχουν ζωή αρκετών δεκαετιών.

Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω πόσοι εκ των συμπολιτών μας που κατοικούν στα Εξάρχεια θέλουν το μετρό στην πλατεία και πόσοι όχι. Δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι διακυβεύματα όπως «η διατήρηση του ιστορικού χαρακτήρα της γειτονιάς», «η προστασία από την αχαλίνωτη ανάπτυξη που παρατηρείται γύρω από τους σταθμούς του μετρό και «η διατήρηση των ενοικίων σε λογικές τιμές» απασχολούν την πλειοψηφία του κόσμου, αλλά πιο πολύ «ηχηρές μειοψηφίες».

Αυτό τουλάχιστον λένε παλαιότερες δημοσκοπήσεις όπου η πλειοψηφία όσων είχαν απαντήσει τάσσονταν, για παράδειγμα, υπέρ της πανεπιστημιακής αστυνομίας ή της απέλασης μεταναστών. Το ίδιο άλλωστε λέει και η διάχυτη παντού επιθυμία για άμεσα έσοδα- από όπου και αν προέρχονται.

Υπό αυτή την έννοια η διαμαρτυρία των κατοίκων μου φαίνεται καταδικασμένη σε αποτυχία. Δεν είναι ωστόσο χωρίς αξία, αφού μπορεί να ευαισθητοποιήσει κάποιον κόσμο και να οδηγήσει σε κάτι σαν αυτό που ο νέος Δήμαρχος της πόλης λέει «διάλογο με τις τοπικές κοινότητες».

Δεν ξέρω αν το σχέδιο πίσω από την επιλογή της πλατείας των Εξαρχείων για τον νέο σταθμό είναι να αδρανοποιηθεί ο κοινωνικός χαρακτήρας της περιοχής και να υπονομευθεί μέσω της ανάπτυξης  ένα «αντί-« που παραδοσιακά υπάρχει γύρω από την πλατεία (κάπως σαν την Κατοικία των Θεών για όσους έχουν διαβάσει την σχετική ιστορία του Αστερίξ).

Αδυνατώ ωστόσο να καταλάβω γιατί δεν επελέγη ως τόπος το Μουσείο ή μια περιοχή πιο μακριά από την πλατεία, ώστε να προστατευθεί η ύπαρξή της. Γράφει ο Νίκος Μπελαβίλας εύλογα: «Τίθεται το ερώτημα γιατί δεν μετακινείται ο σταθμός στο Μουσείο, για λόγους κυκλοφοριακούς, πολεοδομικούς, λειτουργικούς, εμπορικούς. Εκεί θα εξυπηρετούσε δύο μεγάλους πόλους, το Πολυτεχνείο και τα δύο μουσεία. Θα ένωνε συγκοινωνιακά το Αρχαιολογικό με το Μουσείο Ακροπόλεως, θα κάλυπτε τον εμπορικό άξονα Πατησίων, θα συνδεόταν με δεκάδες λεωφορειακές γραμμές».

Πολλοί-οι περισσότεροι άνθρωποι θα χαρούν όταν ολοκληρωθεί ο σταθμός στα Εξάρχεια, όπως έγινε και στον Πειραιά και όπου θα γίνει στην περιοχή κάθε σταθμού γιατί οι άνθρωποι χαίρονται όταν γίνονται έργα και όταν «προοδεύει» η περιοχή τους-εντός ή εκτός εισαγωγικών. Η αλήθεια είναι ότι στα Εξάρχεια το κακό με τις αγοραπωλησίες ουσιών και την γενικότερη ανομία είχε παραγίνει με αποτέλεσμα η περιοχή να είναι αβίωτη για τους παλιότερους κατοίκους της περιοχής ή για οικογένειες με παιδιά.

Για όλους αυτούς το Μετρό ήταν και είναι μια διέξοδος προς την κανονικότητα. Όμως, ας σκεφτούμε λίγο. Είναι αναγκαστικά ή αυτό ή τίποτα; Ή εξαφανίζουμε την πλατεία από τον χάρτη ή τα Εξάρχεια παραμένουν το μέρος όπου επιτρέπονται διάφορες παρανομίες, από κλοπές αυτοκινήτων ως ανοιχτή διακίνηση ναρκωτικών και από ανεξέλεγκτη δράση συμμοριών προστασίας ως πιστολίδια μέρα μεσημέρι; Όχι αν υπάρχει η ανάλογη βούληση. Γιατί η σύλληψη των παραβατών δεν είναι κάτι τόσο δύσκολο αν η αστυνομία θελήσει (ας μην κοροϊδευόμαστε…) και γιατί οι έξοδοι του Μετρό μπορούν να γίνουν στην Πατησίων ή στην Τοσίτσα ή και αλλού, προκειμένου να μην αλλοιωθούν ιστορικές συνοικίες της πόλης που υπήρχαν πολύ πριν η εξουσία ανοίξει πόλεμο με το "ἁντί-" της περιοχής. 

Είπαμε: αρκεί να υπάρχει θέληση.