Βουτιά στην εξαθλίωση

Η εικόνα με τον εργαζόμενο στη Ρόδο που «κολυμπάει» για να πάει την παραγγελία στις βυθισμένες ξαπλώστρες είναι μια από τις δυνατές στιγμές του καλοκαιριού. Όχι γιατί δείχνει κάτι άμεσα σοκαριστικό, αλλά γιατί αποτυπώνει αφενός το επίπεδο των προσδοκιών που έχουμε ως κοινωνία και αφετέρου το επίπεδο των ευκαιριών που έχουμε ως τέτοια.

Η προσπάθεια της επιχείρησης να καταστεί ανταγωνιστική και η προσπάθεια του εργαζόμενου να ανταποκριθεί στον ρόλο του ως αμφίβιου σερβιτόρου πυροδοτούνται από την ίδια κοινή πραγματικότητα που θα μπορούσε να συμπυκνωθεί στο δημώδες «όπου φτωχός κι η μοίρα του».

Και κάπου εδώ δεν είναι δύσκολο να διολισθήσουμε προς μια σχετικοποίηση των εργασιακών συνθηκών- όσο άσχημες και αν είναι αυτές. Είναι μια σχετικοποίηση η οποία θα βασίζεται στην «ατομική βούληση» και στην επιθυμία του καθενός να προκόψει. Τι σας πειράζει εσάς αν κάποιος θέλει να κάνει μια ορισμένη δουλειά που θεωρείτε αναξιοπρεπή και να παίρνει πολλαπλάσια αμοιβή για αυτήν; Τι πρόβλημα έχετε; Είναι σαν να ακούω τους υπέρμαχους της ελεύθερης αγοράς» και «των ευκαιριών για όλους».

Όμως έτσι ανοίγει οδός εξαθλίωσης, μια που «καμμιά δουλειά δεν είναι ντροπή, «όποιος θέλει να δουλέψει, βρίσκει» και άλλα τέτοια ωραία που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν μια αγορά εργασίας χωρίς κανένα κανόνα και καμία ρύθμιση. Πότε όμως αυτή η κατάσταση «επιτρέπεται»; Όταν όχι δεν μπορείς να παρέμβεις ως πολιτεία αλλά δεν θέλεις.    

Κάπως όπως γινόταν με τα αυθαίρετα κτίσματα στις παρυφές της Αθήνας κατά τις δεκαετίες του ’50 και του ’60: αφού το δημόσιο δεν είχε στεγαστική πολιτική ούτε μπορούσε να διαθέσει κονδύλια για τη στέγασή όλων των πληθυσμών που είχαν φτάσει στην πρωτεύουσα, έκανε τα στραβά μάτια στις παράνομες κατασκευές, οι οποίες αντιμετώπιζαν μέρος του προβλήματος. Γιατί ποιος να μπει εμπόδιο σε εξαθλιωμένους που προσπαθούν μόνοι τους να βελτιώσουν τη ζωή τους;

Προφανώς και δεν είναι εύκολο να προβλεφθεί και να απαγορευτεί με νομική κάθε εξευτελιστική πρακτική εργασίας, όπως αυτή που είχε ο αετονύχης επιχειρηματίας στη Ρόδο. Μπορούν και πρέπει όμως να πολλαπλασιαστούν οι παρεμβάσεις και οι έλεγχοι των αρχών για θέματα συνθηκών εργασίας. Έτσι θα υπάρχει στην κοινωνία το μήνυμα ότι η πολιτεία ενδιαφέρεται και είναι κοντά στους εργαζόμενους- πράγμα που είναι από μόνο του φάρμακο για την ασυδοσία.

Βέβαια, έχει το πρόβλημα ότι πρέπει ταυτόχρονα να φροντίζεις να μην υπάρχουν απελπισμένοι άνθρωποι που θα έκαναν τα πάντα για ένα καλό μεροκάματο. Δύσκολη πίστα- ειδικά αν αυτό δεν περιλαμβάνεται στις ιδεολογικές σου προτεραιότητες.