Μήπως πρέπει να γνωρίσουμε καλύτερα τα πρόσθετα "Ε";
Για ποιον λόγο χρησιμοποιούνται τα πρόσθετα «Ε» στα τρόφιμα και πόσο ασφαλή είναι αυτά; Η ειδικός απαντά.
Βρίσκονται σχεδόν παντού γύρω μας, σε τρόφιμα που φυλάμε στα ντουλάπια της κουζίνας, στο ψυγείο, στην κατάψυξη, στα ράφια και τα ψυγεία του σούπερ μάρκετ, ακόμα και στο παραδοσιακό παντοπωλείο του χωριού μας, παρόλα αυτά εμείς γνωρίζουμε τόσα λίγα για αυτά και τα φοβόμαστε, όπως , συμβαίνει συχνά για κάθε κατάσταση ή –στην προκειμένη περίπτωση- συστατικό που δεν γνωρίζουμε ή μας φαίνεται «καινούριο». Ο λόγος για τα "Ε" ή, αλλιώς, τα «πρόσθετα τροφίμων».
Γνωρίζουμε τα «Ε»…
Στην πράξη τα «Ε» δεν είναι ούτε καινούρια ούτε και τόσο «άγνωστα». Ποιος δεν έχει χρησιμοποιήσει αβγό στη μαγιονέζα, ξύδι στις σαλάτες ή λεμόνι στο τσάι του; Η λεκιθίνη, το οξικό οξύ και το κιτρικό οξύ, είναι όλα συστατικά που χρησιμοποιούμε για συγκεκριμένο «σκοπό» στην κουζίνα μας. Όμως τα ίδια συστατικά συναντούμε και ως πρόσθετα τροφίμων που το καθένα έχει το δικό του κωδικό αριθμό «Ε».
Στην πράξη τα «Ε» είναι «πρόσθετα τροφίμων». Δηλαδή συστατικά που προστίθενται στα τρόφιμα και τα ροφήματά μας και συγκεκριιμένα που:
* δεν καταναλώνονται μεμονωμένα ως τρόφιμα
* δεν αποτελούν χαρακτηριστικά συστατικά του τροφίμου
* μπορεί να έχουν ή όχι θρεπτική αξία
* προστίθενται στο τρόφιμο προκειμένου να του προσδώσουν ένα τεχνολογικό χαρακτηριστικό, κατά την παρασκευή, την κατεργασία, την προετοιμασία, τη διαχείριση, τη συσκευασία, τη μεταφορά ή την αποθήκευση του.
Για να εγκριθεί οποιοδήποτε πρόσθετο τροφίμων για χρήση σε τρόφιμα και ποτά πρέπει να αξιολογηθεί εκτενώς από την αρμόδια αρχή ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης που σήμερα είναι η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA). Η νομοθεσία τροφίμων, μάλιστα, ορίζει ποια πρόσθετα τροφίμων εγκρίνονται για χρήση, σε ποια είδη τροφίμων και ροφημάτων, σε τι ποσότητες και υπό ποιες συνθήκες, ώστε να διασφαλίζεται πάντοτε η υγεία των καταναλωτών. Επίσης, με βάση την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία, όλα τα εγκριμένα πρόσθετα έχουν μοναδικούς κωδικούς αριθμούς Ε (Ευρωπαϊκή Κωδικοποίηση) που υποδεικνύουν ότι έχουν αξιολογηθεί και τελικά εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
...και τους λόγους για τους οποίους χρησιμοποιούνται
Τα εγκεκριμένα πρόσθετα "Ε" χρησιμοποιούνται για πολύ συγκεκριμένους «τεχνολογικούς» σκοπούς, όπως είναι η ασφάλεια του τελικού προϊόντος. Έτσι, κάποια από αυτά χρησιμοποιούνται για να καθυστερούν τις αλλοιώσεις που προκαλούν στα τρόφιμα περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως η υγρασία, η υψηλή θερμοκρασία και η έκθεση σε μικροοργανισμούς. Άλλα συμβάλλουν στο να διατηρούνται αναλλοίωτα τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά όπως είναι η γεύση, το χρώμα και η υφή των αγαπημένων μας τροφίμων και ροφημάτων αρκετό χρόνο μετά την παρασκευή τους. Και κάποια άλλα χρησιμοποιούνται για να δώσουν γλυκιά γεύση χωρίς θερμίδες σε τρόφιμα, ροφήματα ή επιτραπέζια γλυκαντικά.
Ενδεικτικά, τα αντιοξειδωτικά (π.χ. τοκοφερόλες), τα συντηρητικά (π.χ. σορβικό κάλιο), οι χρωστικές (π.χ. καραμελόχρωμα), τα γλυκαντικά (π.χ. ασπαρτάμη, γλυκαντικό από το φυτό στέβια), και οι γαλακτωματοποιητές (π.χ. λεκιθίνη), είναι ορισμένα μόνο από τα εγκεκριμένα πρόσθετα που χρησιμοποιούνται εδώ και δεκαετίες για να καλύψουν τις ανάγκες διατροφής του σύγχρονου ανθρώπου – και φυσικά τις γευστικές του προτιμήσεις.
Ο "Ε"λεγχος της ασφάλειάς τους δεν τελειώνει ποτέ
Παρά τις αρχικές αξιολογήσεις των εγκεκριμένων "Ε" η EFSA προχωρά ανά τακτά χρονικά διαστήματα σε επαναξιολόγηση της ασφάλειας, της χρησιμότητας και των συνθηκών χρήσης, του συνόλου των πρόσθετων τροφίμων. Και είναι λογικό, μιας και η μελέτη γύρω από τα τρόφιμα, τις νέες τεχνολογίες, τις ανάγκες του σύγχρονου τρόπου ζωής και της σχέση τους με την ανθρώπινη υγεία δεν σταματά ποτέ. Η επαναξιολόγηση αυτή δεν πρέπει να μας προκαλεί "Ε"-φοβία αλλά να "Ε"πιβεβαιώνει πως οτιδήποτε μπαίνει στο πιάτο μας είναι ελεγμένο και ασφαλές, με "Ε"υρωπαική σφραγίδα.
Μαργαρίτα Οκτωράτου
Διαιτολόγος- Διατροφολόγος
Γνωρίζουμε τα «Ε»…
Στην πράξη τα «Ε» δεν είναι ούτε καινούρια ούτε και τόσο «άγνωστα». Ποιος δεν έχει χρησιμοποιήσει αβγό στη μαγιονέζα, ξύδι στις σαλάτες ή λεμόνι στο τσάι του; Η λεκιθίνη, το οξικό οξύ και το κιτρικό οξύ, είναι όλα συστατικά που χρησιμοποιούμε για συγκεκριμένο «σκοπό» στην κουζίνα μας. Όμως τα ίδια συστατικά συναντούμε και ως πρόσθετα τροφίμων που το καθένα έχει το δικό του κωδικό αριθμό «Ε».
Στην πράξη τα «Ε» είναι «πρόσθετα τροφίμων». Δηλαδή συστατικά που προστίθενται στα τρόφιμα και τα ροφήματά μας και συγκεκριιμένα που:
* δεν καταναλώνονται μεμονωμένα ως τρόφιμα
* δεν αποτελούν χαρακτηριστικά συστατικά του τροφίμου
* μπορεί να έχουν ή όχι θρεπτική αξία
* προστίθενται στο τρόφιμο προκειμένου να του προσδώσουν ένα τεχνολογικό χαρακτηριστικό, κατά την παρασκευή, την κατεργασία, την προετοιμασία, τη διαχείριση, τη συσκευασία, τη μεταφορά ή την αποθήκευση του.
Για να εγκριθεί οποιοδήποτε πρόσθετο τροφίμων για χρήση σε τρόφιμα και ποτά πρέπει να αξιολογηθεί εκτενώς από την αρμόδια αρχή ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης που σήμερα είναι η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA). Η νομοθεσία τροφίμων, μάλιστα, ορίζει ποια πρόσθετα τροφίμων εγκρίνονται για χρήση, σε ποια είδη τροφίμων και ροφημάτων, σε τι ποσότητες και υπό ποιες συνθήκες, ώστε να διασφαλίζεται πάντοτε η υγεία των καταναλωτών. Επίσης, με βάση την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία, όλα τα εγκριμένα πρόσθετα έχουν μοναδικούς κωδικούς αριθμούς Ε (Ευρωπαϊκή Κωδικοποίηση) που υποδεικνύουν ότι έχουν αξιολογηθεί και τελικά εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
...και τους λόγους για τους οποίους χρησιμοποιούνται
Τα εγκεκριμένα πρόσθετα "Ε" χρησιμοποιούνται για πολύ συγκεκριμένους «τεχνολογικούς» σκοπούς, όπως είναι η ασφάλεια του τελικού προϊόντος. Έτσι, κάποια από αυτά χρησιμοποιούνται για να καθυστερούν τις αλλοιώσεις που προκαλούν στα τρόφιμα περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως η υγρασία, η υψηλή θερμοκρασία και η έκθεση σε μικροοργανισμούς. Άλλα συμβάλλουν στο να διατηρούνται αναλλοίωτα τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά όπως είναι η γεύση, το χρώμα και η υφή των αγαπημένων μας τροφίμων και ροφημάτων αρκετό χρόνο μετά την παρασκευή τους. Και κάποια άλλα χρησιμοποιούνται για να δώσουν γλυκιά γεύση χωρίς θερμίδες σε τρόφιμα, ροφήματα ή επιτραπέζια γλυκαντικά.
Ενδεικτικά, τα αντιοξειδωτικά (π.χ. τοκοφερόλες), τα συντηρητικά (π.χ. σορβικό κάλιο), οι χρωστικές (π.χ. καραμελόχρωμα), τα γλυκαντικά (π.χ. ασπαρτάμη, γλυκαντικό από το φυτό στέβια), και οι γαλακτωματοποιητές (π.χ. λεκιθίνη), είναι ορισμένα μόνο από τα εγκεκριμένα πρόσθετα που χρησιμοποιούνται εδώ και δεκαετίες για να καλύψουν τις ανάγκες διατροφής του σύγχρονου ανθρώπου – και φυσικά τις γευστικές του προτιμήσεις.
Ο "Ε"λεγχος της ασφάλειάς τους δεν τελειώνει ποτέ
Παρά τις αρχικές αξιολογήσεις των εγκεκριμένων "Ε" η EFSA προχωρά ανά τακτά χρονικά διαστήματα σε επαναξιολόγηση της ασφάλειας, της χρησιμότητας και των συνθηκών χρήσης, του συνόλου των πρόσθετων τροφίμων. Και είναι λογικό, μιας και η μελέτη γύρω από τα τρόφιμα, τις νέες τεχνολογίες, τις ανάγκες του σύγχρονου τρόπου ζωής και της σχέση τους με την ανθρώπινη υγεία δεν σταματά ποτέ. Η επαναξιολόγηση αυτή δεν πρέπει να μας προκαλεί "Ε"-φοβία αλλά να "Ε"πιβεβαιώνει πως οτιδήποτε μπαίνει στο πιάτο μας είναι ελεγμένο και ασφαλές, με "Ε"υρωπαική σφραγίδα.
Μαργαρίτα Οκτωράτου
Διαιτολόγος- Διατροφολόγος
