Λιποδιαλύτες: Άνθρακες το "θαύμα" της δίαιτας
Τι είναι οι λιποδιαλύτες και πόσο βοηθούν στην μείωση του λίπους; Τι παρενέργειες έχουν; Οι ειδικοί δίνουν απαντήσεις που «καίνε».
του Νικόλα Γεωργιακώδη
Κάθε χρόνο τέτοια εποχή δύο κατηγορίες καταστημάτων τρίβουν τα χέρια τους: τα φαρμακεία και τα καταστήματα συμπληρωμάτων διατροφής. Ο λόγος είναι απλός. Οι «θαυματουργοί» λιποδιαλύτες, αυτοί που υπόσχονται γρήγορη καύση λίπους, αδυνάτισμα, σμιλεμένους κοιλιακούς και κορμί για παραλία, γίνονται ανάρπαστοι από πλήθος καταναλωτών.
Πράσινο τσάι, λ- καρνιτίνη, καφεΐνη, acai berry, hoodia, CLA (συζευγμένο λινολεϊκό οξύ), λεκιθίνη, goji berry και ένα σωρό ακόμα «λιποδιαλυτικές» ουσίες ή υπερτροφές, πωλούνται μόνες τους ή σε μείγματα με «ενισχυμένη δράση» και εγγυώνται γρήγορα και εντυπωσιακά αποτελέσματα. Μπορούν άραγε να τα πετύχουν ή μήπως εν τέλει αποτελούν μια άκρως αποτελεσματική μορφή placebo ενισχυμένη με μπόλικες δόσεις marketing; Αξίζουν τα, ομολογουμένως αρκετά, χρήματά τους ή αποτελούν σπατάλη χρόνου και budget; Ποιες οι παρενέργειές τους;
«Κάψε το λίπος στην κοιλιά, εγγυημένα αποτελέσματα»
Κατ’ αρχήν, αν οι χρήματα που διαθέταμε για την αγορά λιποδιαλυτών έπιαναν τόπο και τα προϊόντα αυτά είχαν άμεσα αποτελέσματα, τότε θα μιλούσαμε για ραγδαία μείωση του ποσοστού παχυσαρκίας των Ελλήνων. Εφ’ όσον όμως κάτι τέτοιο είναι, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, προϊόν επιστημονικής φαντασίας, έχουμε μια ένδειξη ότι, ίσως, να μην είναι και τόσο αποτελεσματικοί όσο πλασάρονται. Η άλλη ένδειξη είναι πως μέχρι στιγμής η δράση των λιποδιαλυτών δεν καλύπτεται από σχετικές επιστημονικές έρευνες σε ανθρώπους. «Πωλούνται και χαρακτηρίζονται ως λιποδιαλύτες, αλλά τα στοιχεία που τους συνοδεύουν δεν είναι πειστικά για να πούμε ότι έχουμε ένα αποτέλεσμα κλινικά αξιόπιστο», λέει ο κ. Βασίλης Παπαμίκος, νοσοκομειακός διαιτολόγος σχετικά με τα συγκεκριμένα σκευάσματα, τα οποία εκμεταλλευόμενα το χαλαρό νομικό πλαίσιο, κυκλοφορούν ελεύθερα στα φαρμακεία χωρίς έγκριση από τον ΕΟΦ.
«Η λέξη “λιποδιαλύτης” είναι ένας 100% μαρκετίστικος όρος που χρησιμοποιείται κυρίως στα περιοδικά του fitness και στα καταστήματα συμπληρωμάτων. Η λέξη "λιποδιαλύτης" είναι ανύπαρκτη σε επιστημονικό επίπεδο. Υπάρχουν ουσίες που ευνοούν την καύση του λίπους, όπως η καφεΐνη, η οποία είναι το κύριο συστατικό όλων των προϊόντων τύπου “λιποδιαλύτη” που υπάρχουν στα φαρμακεία. αλλά αν η καφεΐνη είχε τόσο μεγάλη επίδραση στο λίπος, δεν θα υπήρχαν άνθρωποι με προβλήματα βάρους», σχολιάζει ο κ. Ανδρέας Ζουρδός, Διατροφολόγος. Όσον αφορά το πράσινο τσάι, παρά το γεγονός ότι έχει λάβει ιδιαίτερη προσοχή, σύμφωνα με τον κ. Ζουρδό και βάσει ερευνών (δείτε τις εδώ), δεν φαίνεται να έχει κάποια θετική επίδραση στο λίπος. Επίσης, η διεγερτική δράση που έχει το πράσινο τσάι, μπορεί να προκαλέσει και μια απότομη υπνηλία όταν «περάσει» η δράση του.
Όσον αφορά το εξίσου διαδεδομένο CLA, αν και υπάρχουν έρευνες στις οποίες φαίνεται ότι μπορεί να μειώσει το σωματικό λίπος, αυτές έχουν γίνει μόνο σε ποντίκια, χάμστερ και γουρούνια και όχι σε ανθρώπους. «Το CLA πέρα από την αναποτελεσματικότητά του στους ανθρώπους, έχει φανεί ότι προκαλεί δυσπεψία και διάρροια σε ορισμένες περιπτώσεις», επισημαίνει ο κ. Παπαμίκος, ενώ για την ουσία «Hoodia», η οποία προέρχεται από κάκτους της Νοτίου Αφρικής και υποτίθεται ότι μειώνει την όρεξη αναφέρει πως ούτε εδώ υπάρχουν επαρκή δεδομένα. Μάλιστα είναι τόσο λίγο μελετημένη, ώστε δεν έχουμε πληροφορίες ούτε για τις πιθανές παρενέργειες. Παρ’ όλα αυτά κυκλοφορεί κανονικά στο ελληνικό εμπόριο.
Το Χρώμιο, το οποίο βρίσκεται σε σκευάσματα τα οποία ισχυρίζονται ότι μειώνουν την όρεξη και αυξάνουν τις θερμίδες που χρησιμοποιεί ο οργανισμός, επίσης δεν καλύπτεται από καμία μελέτη, μάλιστα έχει και παρενέργειες. Μερικές εξ’ αυτών είναι ο πονοκέφαλος, ο αϋπνία, η ευερεθιστότητα και οι αλλαγές διάθεσης.
Τέλος, ένας ακόμα «λιποδιαλύτης», ο οποίος τον τελευταίο καιρό κυκλοφορεί ελεύθερα στην αγορά είναι το Bitter Orange, ένα «φυσικό εκχύλισμα» το οποίο μπαίνει σε σκευάσματα και όπως αναγράφεται σε αυτά ενισχύει τον ρυθμό με τον οποίο ο οργανισμός καίει το λίπος. «Η δράση του είναι παρόμοια με τις παράνομης στην Ελλάδα ουσίας εφεδρίνης, όμως δεν έχει φανεί από έρευνες ότι έχει αποτελέσματα στην καύση του λίπους, ενώ ανεβάζει την πίεση και προκαλεί ταχυπαλμία», αναφέρει σχετικά ο κ. Παπαμίκος.
Η κοστοβόρα «εύκολη λύση» και τα συμπεράσματα
«Oι τιμές για τους περισσότερους "λιποδιαλύτες" κυμαίνονται από 30 με 40 ευρώ ανά συσκευασία. Μία επίσκεψη σε έναν διατροφολόγο το ίδιο. Ακόμα και αν οι "λιποδιαλύτες" ήταν όσο αποτελεσματικοί όσο υπόσχονται, η επίσκεψη σε έναν ειδικό πάλι θα ήταν καλύτερη επιλογή γιατί σε εκείνη την περίπτωση το πρόβλημα αντιμετωπίζεται από την ρίζα του. Τις περισσότερες φορές τα προβλήματα αρχίζουν από λαθεμένες γνώσεις, που οδηγούν σε στρεβλές πεποιθήσεις που εκφράζονται την ώρα του φαγητού», λέει χαρακτηριστικά ο κ. Ζουρδός, όσον αφορά το κόστος των εν λόγω σκευασμάτων και την αποτελεσματικότητά τους.
Όσον αφορά την γενικότερη νοοτροπία του «εύκολου» σε οτιδήποτε έχει να κάνει με τον τρόπο ζωής μας αναφέρει: «Πολλοί αναφέρονται στους λιποδιαλύτες ως "εύκολη λύση". Για να κάνουμε τον δικηγόρο του διαβόλου εδώ: Ίσως κάποιος πει πως και το αυτοκίνητο είναι μία "εύκολη λύση" για να πας κάπου, σε σχέση με το περπάτημα. Και το να πάρουμε το κρέας από τον χασάπη μας είναι εύκολη λύση, από το να το κυνηγήσουμε οι ίδιοι. Άρα γιατί να έχουμε δύο μέτρα και δύο σταθμά με αυτό το κομμάτι της ζωής μας; Τις περισσότερες φορές παίρνουμε την "γρήγορη λύση", αυτή που μας επιτρέπει η επιστημονική πρόοδος και ο δυτικός πολιτισμός. Για να είναι μία λύση εύκολη, κατ' αρχήν πρέπει να είναι λύση. Η πραγματικότητα είναι πως "λιποδιαλύτες" δεν είναι "εύκολη λύση", γιατί δεν δίνουν λύση σε τίποτα, είναι απλά μία εύκολη, αλλά αναποτελεσματική, επιλογή και ένα χάσιμο χρόνου και χρημάτων».
Ο κ. Παπαμίκος από την πλευρά του, εστιάζει την προσοχή των καταναλωτών στο κατά πόσο τα σκευάσματα αυτά είναι ασφαλή ή όχι. «Οι καταναλωτές θα πρέπει να προσέξουν πολύ γιατί σε αρκετές περιπτώσεις ‘ανακαλύπτοναι’ σκευάσματα με ουσίες οι οποίες δεν αναγράφονται στις συσκευασίες τους. Επομένως, είναι απαραίτητο να ενημερώνονται από την σελίδα του ΕΟΦ σχετικά», αναφέρει.
Κάθε χρόνο τέτοια εποχή δύο κατηγορίες καταστημάτων τρίβουν τα χέρια τους: τα φαρμακεία και τα καταστήματα συμπληρωμάτων διατροφής. Ο λόγος είναι απλός. Οι «θαυματουργοί» λιποδιαλύτες, αυτοί που υπόσχονται γρήγορη καύση λίπους, αδυνάτισμα, σμιλεμένους κοιλιακούς και κορμί για παραλία, γίνονται ανάρπαστοι από πλήθος καταναλωτών.
Πράσινο τσάι, λ- καρνιτίνη, καφεΐνη, acai berry, hoodia, CLA (συζευγμένο λινολεϊκό οξύ), λεκιθίνη, goji berry και ένα σωρό ακόμα «λιποδιαλυτικές» ουσίες ή υπερτροφές, πωλούνται μόνες τους ή σε μείγματα με «ενισχυμένη δράση» και εγγυώνται γρήγορα και εντυπωσιακά αποτελέσματα. Μπορούν άραγε να τα πετύχουν ή μήπως εν τέλει αποτελούν μια άκρως αποτελεσματική μορφή placebo ενισχυμένη με μπόλικες δόσεις marketing; Αξίζουν τα, ομολογουμένως αρκετά, χρήματά τους ή αποτελούν σπατάλη χρόνου και budget; Ποιες οι παρενέργειές τους;
«Κάψε το λίπος στην κοιλιά, εγγυημένα αποτελέσματα» Κατ’ αρχήν, αν οι χρήματα που διαθέταμε για την αγορά λιποδιαλυτών έπιαναν τόπο και τα προϊόντα αυτά είχαν άμεσα αποτελέσματα, τότε θα μιλούσαμε για ραγδαία μείωση του ποσοστού παχυσαρκίας των Ελλήνων. Εφ’ όσον όμως κάτι τέτοιο είναι, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, προϊόν επιστημονικής φαντασίας, έχουμε μια ένδειξη ότι, ίσως, να μην είναι και τόσο αποτελεσματικοί όσο πλασάρονται. Η άλλη ένδειξη είναι πως μέχρι στιγμής η δράση των λιποδιαλυτών δεν καλύπτεται από σχετικές επιστημονικές έρευνες σε ανθρώπους. «Πωλούνται και χαρακτηρίζονται ως λιποδιαλύτες, αλλά τα στοιχεία που τους συνοδεύουν δεν είναι πειστικά για να πούμε ότι έχουμε ένα αποτέλεσμα κλινικά αξιόπιστο», λέει ο κ. Βασίλης Παπαμίκος, νοσοκομειακός διαιτολόγος σχετικά με τα συγκεκριμένα σκευάσματα, τα οποία εκμεταλλευόμενα το χαλαρό νομικό πλαίσιο, κυκλοφορούν ελεύθερα στα φαρμακεία χωρίς έγκριση από τον ΕΟΦ.
«Η λέξη “λιποδιαλύτης” είναι ένας 100% μαρκετίστικος όρος που χρησιμοποιείται κυρίως στα περιοδικά του fitness και στα καταστήματα συμπληρωμάτων. Η λέξη "λιποδιαλύτης" είναι ανύπαρκτη σε επιστημονικό επίπεδο. Υπάρχουν ουσίες που ευνοούν την καύση του λίπους, όπως η καφεΐνη, η οποία είναι το κύριο συστατικό όλων των προϊόντων τύπου “λιποδιαλύτη” που υπάρχουν στα φαρμακεία. αλλά αν η καφεΐνη είχε τόσο μεγάλη επίδραση στο λίπος, δεν θα υπήρχαν άνθρωποι με προβλήματα βάρους», σχολιάζει ο κ. Ανδρέας Ζουρδός, Διατροφολόγος. Όσον αφορά το πράσινο τσάι, παρά το γεγονός ότι έχει λάβει ιδιαίτερη προσοχή, σύμφωνα με τον κ. Ζουρδό και βάσει ερευνών (δείτε τις εδώ), δεν φαίνεται να έχει κάποια θετική επίδραση στο λίπος. Επίσης, η διεγερτική δράση που έχει το πράσινο τσάι, μπορεί να προκαλέσει και μια απότομη υπνηλία όταν «περάσει» η δράση του.
Όσον αφορά το εξίσου διαδεδομένο CLA, αν και υπάρχουν έρευνες στις οποίες φαίνεται ότι μπορεί να μειώσει το σωματικό λίπος, αυτές έχουν γίνει μόνο σε ποντίκια, χάμστερ και γουρούνια και όχι σε ανθρώπους. «Το CLA πέρα από την αναποτελεσματικότητά του στους ανθρώπους, έχει φανεί ότι προκαλεί δυσπεψία και διάρροια σε ορισμένες περιπτώσεις», επισημαίνει ο κ. Παπαμίκος, ενώ για την ουσία «Hoodia», η οποία προέρχεται από κάκτους της Νοτίου Αφρικής και υποτίθεται ότι μειώνει την όρεξη αναφέρει πως ούτε εδώ υπάρχουν επαρκή δεδομένα. Μάλιστα είναι τόσο λίγο μελετημένη, ώστε δεν έχουμε πληροφορίες ούτε για τις πιθανές παρενέργειες. Παρ’ όλα αυτά κυκλοφορεί κανονικά στο ελληνικό εμπόριο. Το Χρώμιο, το οποίο βρίσκεται σε σκευάσματα τα οποία ισχυρίζονται ότι μειώνουν την όρεξη και αυξάνουν τις θερμίδες που χρησιμοποιεί ο οργανισμός, επίσης δεν καλύπτεται από καμία μελέτη, μάλιστα έχει και παρενέργειες. Μερικές εξ’ αυτών είναι ο πονοκέφαλος, ο αϋπνία, η ευερεθιστότητα και οι αλλαγές διάθεσης.
Τέλος, ένας ακόμα «λιποδιαλύτης», ο οποίος τον τελευταίο καιρό κυκλοφορεί ελεύθερα στην αγορά είναι το Bitter Orange, ένα «φυσικό εκχύλισμα» το οποίο μπαίνει σε σκευάσματα και όπως αναγράφεται σε αυτά ενισχύει τον ρυθμό με τον οποίο ο οργανισμός καίει το λίπος. «Η δράση του είναι παρόμοια με τις παράνομης στην Ελλάδα ουσίας εφεδρίνης, όμως δεν έχει φανεί από έρευνες ότι έχει αποτελέσματα στην καύση του λίπους, ενώ ανεβάζει την πίεση και προκαλεί ταχυπαλμία», αναφέρει σχετικά ο κ. Παπαμίκος.
Η κοστοβόρα «εύκολη λύση» και τα συμπεράσματα
«Oι τιμές για τους περισσότερους "λιποδιαλύτες" κυμαίνονται από 30 με 40 ευρώ ανά συσκευασία. Μία επίσκεψη σε έναν διατροφολόγο το ίδιο. Ακόμα και αν οι "λιποδιαλύτες" ήταν όσο αποτελεσματικοί όσο υπόσχονται, η επίσκεψη σε έναν ειδικό πάλι θα ήταν καλύτερη επιλογή γιατί σε εκείνη την περίπτωση το πρόβλημα αντιμετωπίζεται από την ρίζα του. Τις περισσότερες φορές τα προβλήματα αρχίζουν από λαθεμένες γνώσεις, που οδηγούν σε στρεβλές πεποιθήσεις που εκφράζονται την ώρα του φαγητού», λέει χαρακτηριστικά ο κ. Ζουρδός, όσον αφορά το κόστος των εν λόγω σκευασμάτων και την αποτελεσματικότητά τους.
Όσον αφορά την γενικότερη νοοτροπία του «εύκολου» σε οτιδήποτε έχει να κάνει με τον τρόπο ζωής μας αναφέρει: «Πολλοί αναφέρονται στους λιποδιαλύτες ως "εύκολη λύση". Για να κάνουμε τον δικηγόρο του διαβόλου εδώ: Ίσως κάποιος πει πως και το αυτοκίνητο είναι μία "εύκολη λύση" για να πας κάπου, σε σχέση με το περπάτημα. Και το να πάρουμε το κρέας από τον χασάπη μας είναι εύκολη λύση, από το να το κυνηγήσουμε οι ίδιοι. Άρα γιατί να έχουμε δύο μέτρα και δύο σταθμά με αυτό το κομμάτι της ζωής μας; Τις περισσότερες φορές παίρνουμε την "γρήγορη λύση", αυτή που μας επιτρέπει η επιστημονική πρόοδος και ο δυτικός πολιτισμός. Για να είναι μία λύση εύκολη, κατ' αρχήν πρέπει να είναι λύση. Η πραγματικότητα είναι πως "λιποδιαλύτες" δεν είναι "εύκολη λύση", γιατί δεν δίνουν λύση σε τίποτα, είναι απλά μία εύκολη, αλλά αναποτελεσματική, επιλογή και ένα χάσιμο χρόνου και χρημάτων».
Ο κ. Παπαμίκος από την πλευρά του, εστιάζει την προσοχή των καταναλωτών στο κατά πόσο τα σκευάσματα αυτά είναι ασφαλή ή όχι. «Οι καταναλωτές θα πρέπει να προσέξουν πολύ γιατί σε αρκετές περιπτώσεις ‘ανακαλύπτοναι’ σκευάσματα με ουσίες οι οποίες δεν αναγράφονται στις συσκευασίες τους. Επομένως, είναι απαραίτητο να ενημερώνονται από την σελίδα του ΕΟΦ σχετικά», αναφέρει.
