Κρίσεις πανικού: Τα συμπτώματα και η θεραπεία
Έρχονται αιφνιδίως, ακόμα και στην εγκυμοσύνη, και φέρνουν μαζί τους μια σειρά έντονων συμπτωμάτων. Πώς εκδηλώνονται οι κρίσεις πανικού και ποια η θεραπεία τους.
του Νικόλα Γεωργιακώδη
«Ένας συναγερμός τρόμου σε όλο μου το σώμα», «ξαφνικό και απροειδοποίητο», «σα λάβα που με διαπερνά». Έτσι περιγράφουν σε γενικές γραμμές τις κρίσεις πανικού όσοι τις έχουν ζήσει και ταλαιπωρούνται στην καθημερινότητά τους από αυτές. Και δεν είναι λίγοι. Οι κρίσεις πανικού αποτελούν μια επώδυνη εμπειρία για τον πάσχοντα, η οποία γίνεται ακόμα πιο επώδυνη όταν αυτός δεν αντιλαμβάνεται τα βαθύτερα αίτια και τη δυναμική της.
Με απλά λόγια, η κρίση πανικού αφορά ένα ξαφνικό επεισόδιο έντονου φόβου ή τρόμου που αναπτύσσεται χωρίς εμφανή λόγο και προκαλεί σοβαρές σωματικές αντιδράσεις, όπως ζαλάδα, δύσπνοια, ταχυπαλμία, πόνο στο στήθος, τρέμουλο, εφίδρωση, και ξαφνική «αποκοπή» από την πραγματικότητα.
Οι εμπειρίες όσων τις έζησαν/ζουν
Πρόσφατα η Huffington Post κάλεσε όσους ταλαιπωρούνται από κρίσεις πανικού να εκφράσουν μέσα σε λίγες γραμμές τα συναισθήματα που νοιώθουν κατά τη διάρκειά τους. Οι περιγραφές τους είναι ενδεικτικές της εφιαλτικής αυτής εμπειρίας:
* Δεν μπορώ να σηκωθώ, δεν μπορώ να μιλήσω. Το μόνο που νοιώθω είναι έντονοι πόνοι παντού στο σώμα μου, σαν κάτι να με πιέζει σαν αγχολυτικό μπαλάκι. Στη χειρότερή τους μορφή, οι κρίσεις δεν με αφήνουν να αναπνεύσω, ιδρώνω και καταλήγω να κάνω εμετό.
* Όταν με πιάνουν πέφτω στο έδαφος και δεν μπορώ να λειτουργήσω. Σαν να έχει γίνει μια τρομοκρατική ενέργεια ή σαν να σε κυνηγά κάτι από το οποίο δεν μπορείς με τίποτα να ξεφύγεις.
* Το σώμα μου «τσιμπάει» και ζαλίζομαι. Νοιώθω σαν κάποιος να έβαλε πάγο στις φλέβες μου. Θέλω να φύγω από το σώμα μου, αλλά δεν μπορώ. Η αναπνοή μου γίνεται κοφτή, οι καρδιακοί μου παλμοί ανεβαίνουν. Πανικός.
* Νοιώθω σαν οι τοίχοι να με πλησιάζουν απειλητικά, το βλέμμα μου θολώνει. Σα να βρίσκομαι στη μέση ενός τούνελ.
* Σαν να απογειώνεσαι με τη διαφορά ότι αυτό που σε απογειώνει είναι ο φόβος και δεν μπορείς να του πεις να φύγει. Σαν να μπαίνεις σε ένα ρολερκόστερ με την αδρεναλίνη σου να χτυπάει κόκκινο, με τη διαφορά ότι κάθεσαι απλά σε μια καρέκλα.
* Νοιώθω ότι είμαι παγιδευμένος σε ένα κτίριο το οποίο έχει πάρει φωτιά και δεν μπορώ να ξεφύγω. Απόλυτος τρόμος.
* Σαν να με πνίγουν. Τα χέρια μου με «τσιμπάνε» γιατί αναπνέω γρήγορα και δεν έχω αρκετό οξυγόνο, κάτι που φυσικά με πανικοβάλλει ακόμα περισσότερο.
* Νοιώθω ξαφνικά σαν όλα γύρω μου να με κοιτάνε, να με νοιώθουν, να μου ρουφάνε τον αέρα, τραβώντας το έδαφος κάτω από τα πόδια μου.
* Σαν να έπαθα καρδιακό επεισόδιο. Το πρόσωπό μου «τσιμπούσε» και ήταν σαν να είχε παραλύσει εντελώς.
Ποια είναι τα αίτια;
Όπως αναφέρει η κ. Άρτεμις Αντωνίου στο Iatronet, δεν είναι ακόμα γνωστό ποιες ακριβώς είναι οι αιτίες της κρίσης πανικού. Όμως είναι γνωστοί κάποιοι παράγοντες που φαίνεται να παίζουν ρόλο στην εκδήλωσή του.
«Έρευνες δείχνουν ότι η κρίση πανικού είναι συχνά ένα σύμπτωμα συσσωρευμένου στρες. Είναι μια εκδήλωση που ενδέχεται να έρχεται να σου πει ότι ίσως να βιώνεις κάποιου είδους δυσάρεστη ένταση ή άγχος.
»Αρκετοί άνθρωποι που έχουν βιώσει κρίσεις πανικού αναφέρουν ότι αυτό τους είχε συμβεί για παράδειγμα σε περιόδους έντονου στρες, μετά από μεγάλες αλλαγές στη ζωή τους (όπως π.χ. μετακόμιση, διαζύγιο), όταν αρρώστησε ή πέθανε κάποιο αγαπημένο πρόσωπο ή είχαν βιώσει μια τραυματική εμπειρία είτε στην παιδική είτε στην ενήλικη ζωή τους», λέει η ίδια.
Επίσης, η μεγάλη κατανάλωση καφεΐνης ή/και αλκοόλ καθώς και ορμονικές αλλαγές ή η έντονη αίσθηση πείνας φαίνεται να επιδρούν στην εμφάνισή τους.
Πώς θα τις αντιμετωπίσω;
Η θεραπευτική αντιμετώπιση έχει σαν στόχο την σταδιακή μείωση των συμπτωμάτων της διαταραχής πανικού και είναι ο πλέον ενδεδειγμένος τρόπος αντιμετώπισης των κρίσεων. Όμως προϋποθέτει τη συνεργασία του ατόμου με τον ψυχολόγο και το «χτίσιμο» μιας σχέσης εμπιστοσύνης.
«Με την γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία ο ασθενής θα ανακαλύψει πως ο πανικός δεν έρχεται ξαφνικά αλλά τον προκαλούν συγκεκριμένες σκέψεις ή συναισθήματα, ενώ μέσω της ψυχοθεραπείας θα μάθει πώς μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που σκέφτεται και νιώθει, ώστε να αλλάξει την ερμηνεία που δίνει στον εαυτό του για τις κρίσεις πανικού», αναφέρει σχετικά η κ. Αντωνίου.
Αν οι κρίσεις δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα, τότε τα πράγματα μπορούν να γίνουν πιο περίπλοκα.
Πέρα από την θεραπευτική προσέγγιση ενός ειδικού, υπάρχουν και κάποιοι «φυσικοί» τρόποι για να προσπαθήσετε μόνοι σας να τις αντιμετωπίσετε, αν έχετε παρατηρήσει ότι αρχίζετε να καταβάλλεστε από ανάλογα αγχώδη επεισόδια. Δείτε τους σε παλαιότερο άρθρο εδώ.
«Ένας συναγερμός τρόμου σε όλο μου το σώμα», «ξαφνικό και απροειδοποίητο», «σα λάβα που με διαπερνά». Έτσι περιγράφουν σε γενικές γραμμές τις κρίσεις πανικού όσοι τις έχουν ζήσει και ταλαιπωρούνται στην καθημερινότητά τους από αυτές. Και δεν είναι λίγοι. Οι κρίσεις πανικού αποτελούν μια επώδυνη εμπειρία για τον πάσχοντα, η οποία γίνεται ακόμα πιο επώδυνη όταν αυτός δεν αντιλαμβάνεται τα βαθύτερα αίτια και τη δυναμική της.
Με απλά λόγια, η κρίση πανικού αφορά ένα ξαφνικό επεισόδιο έντονου φόβου ή τρόμου που αναπτύσσεται χωρίς εμφανή λόγο και προκαλεί σοβαρές σωματικές αντιδράσεις, όπως ζαλάδα, δύσπνοια, ταχυπαλμία, πόνο στο στήθος, τρέμουλο, εφίδρωση, και ξαφνική «αποκοπή» από την πραγματικότητα.
Οι εμπειρίες όσων τις έζησαν/ζουν Πρόσφατα η Huffington Post κάλεσε όσους ταλαιπωρούνται από κρίσεις πανικού να εκφράσουν μέσα σε λίγες γραμμές τα συναισθήματα που νοιώθουν κατά τη διάρκειά τους. Οι περιγραφές τους είναι ενδεικτικές της εφιαλτικής αυτής εμπειρίας:
* Δεν μπορώ να σηκωθώ, δεν μπορώ να μιλήσω. Το μόνο που νοιώθω είναι έντονοι πόνοι παντού στο σώμα μου, σαν κάτι να με πιέζει σαν αγχολυτικό μπαλάκι. Στη χειρότερή τους μορφή, οι κρίσεις δεν με αφήνουν να αναπνεύσω, ιδρώνω και καταλήγω να κάνω εμετό.
* Όταν με πιάνουν πέφτω στο έδαφος και δεν μπορώ να λειτουργήσω. Σαν να έχει γίνει μια τρομοκρατική ενέργεια ή σαν να σε κυνηγά κάτι από το οποίο δεν μπορείς με τίποτα να ξεφύγεις.
* Το σώμα μου «τσιμπάει» και ζαλίζομαι. Νοιώθω σαν κάποιος να έβαλε πάγο στις φλέβες μου. Θέλω να φύγω από το σώμα μου, αλλά δεν μπορώ. Η αναπνοή μου γίνεται κοφτή, οι καρδιακοί μου παλμοί ανεβαίνουν. Πανικός.
* Νοιώθω σαν οι τοίχοι να με πλησιάζουν απειλητικά, το βλέμμα μου θολώνει. Σα να βρίσκομαι στη μέση ενός τούνελ.
* Σαν να απογειώνεσαι με τη διαφορά ότι αυτό που σε απογειώνει είναι ο φόβος και δεν μπορείς να του πεις να φύγει. Σαν να μπαίνεις σε ένα ρολερκόστερ με την αδρεναλίνη σου να χτυπάει κόκκινο, με τη διαφορά ότι κάθεσαι απλά σε μια καρέκλα.
* Νοιώθω ότι είμαι παγιδευμένος σε ένα κτίριο το οποίο έχει πάρει φωτιά και δεν μπορώ να ξεφύγω. Απόλυτος τρόμος.
* Σαν να με πνίγουν. Τα χέρια μου με «τσιμπάνε» γιατί αναπνέω γρήγορα και δεν έχω αρκετό οξυγόνο, κάτι που φυσικά με πανικοβάλλει ακόμα περισσότερο.
* Νοιώθω ξαφνικά σαν όλα γύρω μου να με κοιτάνε, να με νοιώθουν, να μου ρουφάνε τον αέρα, τραβώντας το έδαφος κάτω από τα πόδια μου.
* Σαν να έπαθα καρδιακό επεισόδιο. Το πρόσωπό μου «τσιμπούσε» και ήταν σαν να είχε παραλύσει εντελώς.
Ποια είναι τα αίτια; Όπως αναφέρει η κ. Άρτεμις Αντωνίου στο Iatronet, δεν είναι ακόμα γνωστό ποιες ακριβώς είναι οι αιτίες της κρίσης πανικού. Όμως είναι γνωστοί κάποιοι παράγοντες που φαίνεται να παίζουν ρόλο στην εκδήλωσή του.
«Έρευνες δείχνουν ότι η κρίση πανικού είναι συχνά ένα σύμπτωμα συσσωρευμένου στρες. Είναι μια εκδήλωση που ενδέχεται να έρχεται να σου πει ότι ίσως να βιώνεις κάποιου είδους δυσάρεστη ένταση ή άγχος.
»Αρκετοί άνθρωποι που έχουν βιώσει κρίσεις πανικού αναφέρουν ότι αυτό τους είχε συμβεί για παράδειγμα σε περιόδους έντονου στρες, μετά από μεγάλες αλλαγές στη ζωή τους (όπως π.χ. μετακόμιση, διαζύγιο), όταν αρρώστησε ή πέθανε κάποιο αγαπημένο πρόσωπο ή είχαν βιώσει μια τραυματική εμπειρία είτε στην παιδική είτε στην ενήλικη ζωή τους», λέει η ίδια.
Επίσης, η μεγάλη κατανάλωση καφεΐνης ή/και αλκοόλ καθώς και ορμονικές αλλαγές ή η έντονη αίσθηση πείνας φαίνεται να επιδρούν στην εμφάνισή τους.
Πώς θα τις αντιμετωπίσω; Η θεραπευτική αντιμετώπιση έχει σαν στόχο την σταδιακή μείωση των συμπτωμάτων της διαταραχής πανικού και είναι ο πλέον ενδεδειγμένος τρόπος αντιμετώπισης των κρίσεων. Όμως προϋποθέτει τη συνεργασία του ατόμου με τον ψυχολόγο και το «χτίσιμο» μιας σχέσης εμπιστοσύνης.
«Με την γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία ο ασθενής θα ανακαλύψει πως ο πανικός δεν έρχεται ξαφνικά αλλά τον προκαλούν συγκεκριμένες σκέψεις ή συναισθήματα, ενώ μέσω της ψυχοθεραπείας θα μάθει πώς μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που σκέφτεται και νιώθει, ώστε να αλλάξει την ερμηνεία που δίνει στον εαυτό του για τις κρίσεις πανικού», αναφέρει σχετικά η κ. Αντωνίου.
Αν οι κρίσεις δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα, τότε τα πράγματα μπορούν να γίνουν πιο περίπλοκα.
Πέρα από την θεραπευτική προσέγγιση ενός ειδικού, υπάρχουν και κάποιοι «φυσικοί» τρόποι για να προσπαθήσετε μόνοι σας να τις αντιμετωπίσετε, αν έχετε παρατηρήσει ότι αρχίζετε να καταβάλλεστε από ανάλογα αγχώδη επεισόδια. Δείτε τους σε παλαιότερο άρθρο εδώ.
