Καρκίνος του προστάτη: Πώς να… προστατευθείτε

Η ειρωνική χροιά της ονομασίας του ανδρικού αδένα βρίσκεται όλο και πιο συχνά στο πίσω μέρος του μυαλού των ανδρών όσο περνούν τα χρόνια. Και ενώ αν διαγνωστεί εγκαίρως, ο καρκίνος του προστάτη μπορεί να θεραπευτεί πλήρως στο 70% των περιπτώσεων και ο ασθενής να συνεχίσει κανονικά την ζωή του, μαντέψτε πόσοι άνδρες προχωρούν στις κατάλληλες προληπτικές εξετάσεις…

Σωστά φανταστήκατε: Η πλειοψηφία των ανδρών συνεχίζει να θεωρεί ταμπού την επίσκεψη στον ουρολόγο και εφιάλτη οποιαδήποτε εξέταση σε ανδρολογικό ιατρείο. Το αποτέλεσμα είναι 100.000 άνδρες να χάνουν κάθε χρόνο την ζωή τους από τον καρκίνο του προστάτη στον δυτικό κόσμο. Για να είμαστε ειλικρινείς, ωστόσο, ο –καθόλου σπάνιος- καρκίνος γνωρίζει πολύ καλά να κρύβεται: Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν συνοδεύεται από κανένα σύμπτωμα, χωρίς αυτό να σημαίνει όμως ότι απαλλασσόμαστε των ευθυνών για την μη έγκαιρη διάγνωση. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με την σειρά…

Ποιους άνδρες αφορά ο καρκίνος του προστάτη;

Ο μέσος όρος ηλικίας των ανδρών στους οποίους έχει διαγνωστεί η ασθένεια έχει υπολογιστεί στα 70 χρόνια. Σπάνια εμφανίζεται σε άνδρες κάτω των 45 ετών, επομένως η ηλικία από την οποία κρούεται το καμπανάκι του συχνού προληπτικού ελέγχου είναι από 50 ως 80 ετών. Όπως αναφέρουν και οι χειρούργοι ουρολόγοι κ. Μαλόβρουβας και Σδρένιας στο σχετικό δημοσίευμα του iatronet.gr, ένα λόγο παραπάνω να μην το αμελήσουν έχουν οι συγγενείς πρώτου βαθμού όσων έχουν παρουσιάσει την ασθένεια (αδελφός ή πατέρας), καθώς έχει υπολογιστεί πως παρουσιάζουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν τον ίδιο τύπο καρκίνου.

Τα αίτια του καρκίνου

Μεταξύ της ιατρικής κοινότητας δεν έχει ακόμη σχηματιστεί σαφής εικόνα για τα αίτια του καρκίνου, καθώς μελετώνται πολλοί και διαφορετικοί παράγοντες.
- Ο γενετικός παράγοντας: Εδώ συγκαταλέγονται οι αυξημένες πιθανότητες των πρώτου βαθμού συγγενών να παρουσιάσουν καρκίνο του προστάτη, όπως αναφέραμε πιο πάνω.
- Ο ηλικιακός παράγοντας: Καθώς πρόκειται για έναν τύπο καρκίνου που εκδηλώνεται εξαιρετικά αργά και χωρίς συμπτώματα, δεν είναι απορίας άξια τα εξής ευρήματα: Σε αυτοψίες νεκρών ανδρών που πέθαναν από άλλες αιτίες, οι ερευνητές σε έξι διαφορετικές χώρες εντόπισαν καρκίνο του προστάτη στο 30% των πενηντάρηδων και στο 80% όσων ήταν στην όγδοη δεκαετία της ζωής τους. Με άλλα λόγια, δεν είναι λίγοι οι άνδρες που πάσχουν από καρκίνο αλλά δεν το μαθαίνουν ποτέ.
- Άλλοι παράγοντες, των οποίων ο ρόλος μελετάται, χωρίς να έχουν ακόμη «ενοχοποιηθεί» πλήρως είναι η περίπτωση της διατροφής, καθώς υπάρχουν στοιχεία για μεγαλύτερες πιθανότητες προστατικού καρκίνου σε όσους τρέφονται κατά βάση με ζωικά λιπαρά και όχι με φρούτα και λαχανικά, καθώς επίσης και η υψηλή αρτηριακή πίεση, η οποία έχει συνδεθεί με μεγαλύτερες πιθανότητες καρκίνου.
- Έχουν επίσης μελετηθεί περιβαλλοντικοί παράγοντες, η επαγγελματική απασχόληση, η κοινωνικοοικονομική στάθμη, διάφοροι λοιμωξιογόνοι παράγοντες και οι σεξουαλικές συνήθειες, χωρίς όμως να έχουν βρεθεί επαρκή στοιχεία για κανέναν από αυτούς, όπως αναφέρουν οι ειδικοί, κ. Σδρένιας και Μαλόβρουβας.

Η πρόληψη σώζει

Όπως αναφέραμε προηγουμένως, πολλοί άνδρες πάσχουν από προστατικό καρκίνο αλλά δεν το αντιλαμβάνονται εγκαίρως. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, η πρόληψη αποκτά ζωτική σημασία. Από την ηλικία των 50 και εξής –ή από την ηλικία των 40 αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό- κάθε άνδρας οφείλει να πραγματοποιεί δακτυλική εξέταση μία φορά τον χρόνο, κατά την οποία ο ουρολόγος ελέγχει και ανακαλύπτει «ύποπτες» περιοχές όπως μικρούς σκληρούς όζους ή ασαφείς περιοχές.

Σημαντικό βήμα είναι επίσης ο προσδιορισμός με αιματολογική εξέταση του ειδικού προστατικού αντιγόνου που ονομάζεται PSA, που εφόσον υπάρχει σε υψηλότερες από το φυσιολογικό τιμές, δίνει το έναυσμα στον γιατρό για περαιτέρω εξετάσεις ώστε να διαπιστωθεί αν υπάρχει καρκίνωμα.

Συμπτώματα και μέθοδοι θεραπείας

Όταν ο καρκίνος του προστάτη χτυπά την πόρτα, το κάνει συνήθως αθόρυβα. Ο πιο συχνός τύπος προστατικού καρκίνου λέγεται αδενοκαρκίνωμα και αναπτύσσεται στα κύτταρα του προστάτη με αργούς ρυθμούς. Συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται μόνο σε προχωρημένο στάδιο της ασθένειας, όπως οι διαταραχές της ούρησης, η αιματουρία, ο πόνος στα οστά, στο υπογάστριο και στο περίνεο.

Εφόσον λοιπόν παρατηρηθούν αυτά τα συμπτώματα ή ο προληπτικός έλεγχος δείξει σημάδια προστατικού καρκίνου, τα επόμενα βήματα είναι η οριστική διάγνωση μέσω ιστολογικής ανάλυσης. Ο ειδικός προσδιορίζει τότε το πόσο επιθετικός είναι ο καρκίνος και ως εκ τούτου τις πιθανότητες να πραγματοποιηθεί μετάσταση – οι συνηθέστερες περιπτώσεις μετάστασης αφορούν τους λεμφαδένες και τα οστά.

Η θεραπεία του καρκίνου του προστάτη –που όταν διαγιγνώσκεται εγκαίρως πλησιάζει το 100% σε ποσοστό επιτυχίας- αποφασίζεται με βάση τα δεδομένα του κάθε ασθενή. Για παράδειγμα, η ριζική προστατεκτομή (αφαίρεση όλου του αδένα, ο οποίος άλλωστε δεν αποτελεί ζωτικό όργανο) που αποτελεί την πιο δημοφιλή αντιμετώπιση ή η εκτομή μέρους μόνο του προστατικού συστήματος συνίσταται για όσους βρίσκονται σε καλή φυσική κατάσταση, χωρίς μεγάλη καρκινική επέκταση, ενώ στους γηραιότερους και σε όσους παρουσιάζουν μεταστάσεις η ορμονική θεραπεία είναι συνήθως καταλληλότερη. Ένα επιπλέον μη χειρουργικό «όπλο» ενάντια στον καρκίνο είναι η τοπική ακτινοβολία.

Επιμέλεια: Γιώργος Κόκουβας